Gần đây, tôi nhận được lời đề nghị tư vấn hướng nghiệp cho một cháu họ đang học lớp 11. Điều khiến tôi ngạc nhiên là cháu theo học một trường THPT không mấy danh tiếng, thường bị trêu là “dự bị xuất khẩu lao động”, điểm thi vào lớp 10 chỉ đạt trung bình 4 điểm mỗi môn, nhưng lại ấp ủ ước mơ theo đuổi ngành Công nghệ thông tin và trở thành lập trình viên game.
Cháu chia sẻ niềm đam mê với lĩnh vực game, dù hiện tại chỉ có thể tự học lập trình C, C++ cơ bản trên mạng. Nguyên nhân sâu xa của mong muốn này xuất phát từ việc cháu từng “nghiện” game, bỏ bê ăn ngủ đến mức phải nhập viện vì đau dạ dày và tụt đường huyết. Bên cạnh đó, cháu cũng chứng kiến một người anh trong xóm thành công và giàu có nhờ nghề này, nên nảy sinh lòng ngưỡng mộ. Tôi còn nhớ, khi tôi ở nhà cháu lúc học lớp 7, cháu thậm chí không thể giải nổi một bài toán lớp 3 cho em gái mà phải nhờ tôi giúp đỡ.
Liệu thành công tạo ra đam mê, hay đam mê dẫn đến thành công? Với tôi, thành công mới là yếu tố then chốt khơi gợi đam mê. Trường hợp của cháu tôi là một minh chứng. Sự thành công của người anh hàng xóm đã gieo vào lòng cháu một “đam mê” lập trình game. Chứng kiến cuộc sống sung túc, những giải thưởng danh giá của người anh, cháu khao khát được như vậy. Như vậy, thành công, dù là của người khác, đã tạo ra một đam mê chưa thực sự chín muồi. Và khi cháu học được những kiến thức lập trình cơ bản ở trường, giải quyết được một vài bài toán đơn giản, thành công bước đầu này càng củng cố thêm niềm tin và động lực cho cháu.
Tuy nhiên, nếu theo đuổi một lĩnh vực mà không gặt hái được thành công, sự chán nản sẽ dần chiếm lấy, dẫn đến thất vọng. Ngược lại, khi liên tục đạt được những thành tựu, dù nhỏ bé, sẽ tạo động lực, thúc đẩy nỗ lực và dẫn đến những thành công lớn hơn. Giống như một đứa trẻ vô tình giải được một bài toán khó và được khen ngợi, sẽ càng cố gắng học tập hơn. Trong khi đó, một đứa trẻ khác có thể trở nên chán ghét môn Toán nếu không tập trung và bị chỉ trích vì không giải được bài tập.
Để đạt được thành công, mỗi người cần giải quyết một vấn đề mà xã hội đang gặp phải, sau đó cung cấp giải pháp, sản phẩm hoặc dịch vụ liên quan cho cộng đồng, trở thành người có khả năng tạo ra giá trị và được xã hội công nhận. Vấn đề này phải xuất phát từ nhu cầu thực tế của xã hội, chứ không phải chỉ từ mong muốn cá nhân.
Vì vậy, tôi khuyên cháu nên tìm hiểu kỹ nhu cầu của xã hội, sau đó đánh giá năng lực bản thân để xem có thể giải quyết được vấn đề đó hay không. Nếu không đủ khả năng, tốt nhất là không nên cố chấp theo đuổi. Game là một hình thức giải trí cần thiết trong xã hội hiện đại. Tuy nhiên, để xây dựng một sản phẩm game hoàn chỉnh, chất lượng, cần rất nhiều thời gian và công sức. Đó là khi bạn đã thành thạo các kỹ năng cần thiết. Còn trước đó là 5 năm học đại học chuyên ngành lập trình, và thêm khoảng 5 năm rèn luyện trong môi trường làm việc chuyên nghiệp để trở thành một chuyên gia thực thụ.
Lĩnh vực kỹ thuật vốn là một quá trình thử nghiệm liên tục, sai lại sửa, sửa xong lại thử, cho đến khi sai sót đủ nhỏ để chấp nhận hoặc không còn sai sót nữa. Những sai lầm trong các ngành nghề khác có thể dễ dàng nhận thấy, nhưng lỗi trong lập trình thường khó phát hiện, đôi khi chỉ tồn tại trong trí tưởng tượng và cần được tìm ra thông qua phân tích, tổng hợp. Lập trình có những lỗi cú pháp có thể được chỉ ra bởi các trình soạn thảo code, nhưng những lỗi logic phức tạp hơn đòi hỏi tư duy sâu sắc và kiến thức từ hàng chục cuốn sách chuyên ngành.
Hơn nữa, với sự phát triển của AI, việc tạo ra một game đơn giản có thể trở nên dễ dàng hơn. Tuy nhiên, để xây dựng một hệ thống game có thể bán và duy trì lâu dài, mang lại doanh thu ổn định, thì không thể chỉ dựa vào AI. Những người không thể giải quyết một bài toán đơn giản thì làm sao có thể giải quyết một ma trận các vấn đề phức tạp và liên quan đến nhau?
Những ngành nghề như thợ thủ công, công nhân có thể tạo ra một sản phẩm vật lý hữu hình trong một thời gian ngắn. Ngay cả việc xây một ngôi nhà cũng chỉ mất vài tháng. Nhưng lĩnh vực lập trình game là một cuộc chiến trường kỳ, đòi hỏi một đội ngũ lớn với nhiều năm kinh nghiệm mới có thể tạo ra một sản phẩm đủ sức thu hút người dùng. Tất nhiên, có những game đơn giản có thể được tạo ra trong thời gian ngắn, nhưng chúng thường không đủ chất lượng để phục vụ cộng đồng, mà chỉ mang tính chất học tập.
Những ngành nghề tạo ra sản phẩm đơn giản trong thời gian ngắn, như công nghệ thực phẩm (sản xuất bánh, trái cây sấy khô), công nghệ hóa học (sản xuất sữa tắm), hay đầu bếp (chế biến món ăn), có lẽ sẽ là những lựa chọn phù hợp hơn cho những người có năng lực học tập ở mức trung bình như cháu tôi.
Admin
Nguồn: VnExpress
