Giao tranh ác liệt đã nổ ra dọc biên giới tây bắc giữa Pakistan và Afghanistan, làm dấy lên lo ngại về một cuộc xung đột leo thang giữa hai nước láng giềng. Quân đội Pakistan tuyên bố đã tiêu diệt 15-20 tay súng Taliban và gây ra nhiều thương vong khác trong các cuộc đáp trả các cuộc tấn công vào bốn vị trí của họ. Islamabad ước tính khoảng 30 tay súng Taliban và đồng minh đã thiệt mạng trong các cuộc đụng độ riêng biệt.
Vài ngày trước đó, Taliban đã thực hiện một cuộc tấn công vào các trạm kiểm soát của Pakistan, tuyên bố đã giết chết 58 binh sĩ Pakistan để trả đũa việc quân đội nước này xâm phạm không phận và lãnh thổ Afghanistan. Pakistan báo cáo con số thương vong thấp hơn, với 23 quân nhân thiệt mạng, đồng thời cho biết họ đã đáp trả bằng các cuộc tấn công dọc biên giới, tiêu diệt hơn 200 thành viên Taliban và đồng minh.
Những cuộc đụng độ này không chỉ là những sự cố biên giới thông thường mà còn là biểu hiện của những bất đồng sâu sắc hơn về an ninh, chủ nghĩa cực đoan và những di sản thuộc địa, đe dọa sự ổn định khu vực.
Nguồn gốc của tranh chấp biên giới có thể bắt nguồn từ Đường Durand, được vạch ra vào năm 1893 bởi một quan chức người Anh. Đường dài 2.640 km này được thiết lập để phân định biên giới giữa Vương quốc Afghanistan và các khu vực do Anh kiểm soát ở Nam Á. Tuyến đường này cắt qua các khu vực sinh sống của người Pashtun và Balochistan, chia cắt cộng đồng người Pashtun, Baloch và các nhóm dân tộc khác sống dọc theo biên giới. Mặc dù được coi là biên giới quốc tế, nhưng các chính phủ Afghanistan liên tiếp không công nhận tính hợp pháp của Đường Durand.
Xung đột biên giới giữa Afghanistan và Pakistan không phải là một hiện tượng mới. Sau khi Taliban bị lật đổ bởi lực lượng do Mỹ lãnh đạo vào đầu những năm 2000, Islamabad đã nhiều lần bị cáo buộc dung túng cho các phần tử cực đoan vượt biên giới để chống lại sự can thiệp của Washington ở Afghanistan. Kể từ khi Taliban trở lại nắm quyền vào năm 2021, Pakistan đã liên tục cáo buộc chính quyền Afghanistan chứa chấp Tehreek-e-Taliban Pakistan (TTP), còn được gọi là Taliban Pakistan.
TTP, được thành lập vào năm 2007, đã tiến hành nhiều cuộc tấn công vào lực lượng an ninh Pakistan. Nhóm này tìm cách áp đặt luật Hồi giáo hà khắc, kêu gọi trả tự do cho các thành viên bị giam cầm và đảo ngược việc sáp nhập các khu vực người Pashtun vào tỉnh Khyber Pakhtunkhwa. Các quan chức quân sự Pakistan, các chuyên gia Liên Hợp Quốc và các nhà phân tích độc lập cáo buộc Taliban cung cấp hỗ trợ tài chính cho lãnh đạo TTP, một cáo buộc mà nhóm này phủ nhận.
Theo Trung tâm Nghiên cứu và An ninh Xã hội (CRSS) có trụ sở tại Islamabad, năm 2023 là một trong những năm đẫm máu nhất đối với Pakistan do bạo lực cực đoan, với hơn 2.400 người thiệt mạng trong ba quý đầu năm, chủ yếu ở tỉnh Khyber Pakhtunkhwa. TTP đang lợi dụng tình trạng bất ổn để tiến hành các cuộc tấn công. Vào ngày 11 tháng 10, nhóm này đã thực hiện một vụ đánh bom gần một trung tâm huấn luyện cảnh sát ở Khyber Pakhtunkhwa, khiến một số nhân viên an ninh thiệt mạng. Vụ việc này củng cố cáo buộc của Pakistan rằng Taliban đang dung túng cho khủng bố, trong khi Kabul cáo buộc Islamabad “xâm phạm chủ quyền”.
Imtiaz Gul, một chuyên gia về các nhóm vũ trang ở khu vực Nam Á, nhận định: “Vấn đề TTP đã trở thành điểm nghẽn lớn nhất trong quan hệ song phương. Nó không chỉ là vấn đề biên giới mà còn là một cuộc chiến sinh tồn cho cả hai bên. Nếu không được giải quyết, hậu quả sẽ rất sâu sắc, làm gia tăng sự thù địch và bất ổn khu vực”.
Các cuộc đụng độ gần đây là đỉnh điểm của một giai đoạn căng thẳng leo thang. Hai vụ nổ lớn ở thủ đô Kabul và một khu chợ biên giới ở tỉnh Paktika vào ngày 9 và 10 tháng 10 đã khiến hàng chục người thiệt mạng, theo các quan chức Afghanistan. Taliban cáo buộc Pakistan tiến hành các cuộc không kích nhắm vào thủ lĩnh TTP Noor Wali Mehsud. Islamabad không xác nhận thông tin này, nhưng các nguồn tin an ninh tiết lộ rằng đó là một “chiến dịch tình báo” nhắm vào các nhóm vũ trang gần biên giới, liên quan đến vụ sát hại 11 lính Pakistan trước đó.
Xung đột nổ ra vào thời điểm quan chức ngoại giao hàng đầu của Taliban, Amir Khan Muttaqi, đang có chuyến thăm Ấn Độ, đối thủ địa chính trị lớn nhất của Pakistan. New Delhi đã công bố nâng cấp quan hệ với Kabul và mở lại đại sứ quán của mình, gây ra nhiều lo ngại ở Pakistan.
Prabhu Dayal, một nhà ngoại giao Ấn Độ đã nghỉ hưu, cho biết: “Gốc rễ của tranh chấp nằm ở sự thiếu tin tưởng lẫn nhau. Taliban muốn khẳng định chủ quyền và tính hợp pháp sau khi Mỹ rút quân, trong khi Pakistan lo sợ TTP đe dọa sự ổn định nội bộ. Nếu không có đối thoại, xung đột này có thể lan rộng, tạo ra một vòng xoáy bất ổn ở Nam Á”.
Các chuyên gia cảnh báo rằng việc thiếu một cơ chế hòa giải bền vững sẽ làm trầm trọng thêm tình hình. Michael Kugelman, Phó chủ tịch Viện Nam Á tại Trung tâm Wilson có trụ sở tại Mỹ, cho biết: “Cuộc đụng độ có thể gây ra bất ổn lớn hơn, đặc biệt khi Ấn Độ và Pakistan đã từng xảy ra xung đột vũ trang vào tháng 5”.
Sau cuộc đụng độ ngày 15 tháng 10, cả hai bên đã đồng ý duy trì lệnh ngừng bắn ở biên giới. Taliban khẳng định “không có mối đe dọa nào trên lãnh thổ” và cam kết bảo vệ biên giới. Thủ tướng Pakistan Shehbaz Sharif ca ngợi quân đội vì đã “đáp trả hiệu quả” và cảnh báo “đã là quá đủ”, ám chỉ hậu quả nếu lực lượng an ninh Afghanistan tiếp tục các hành động vũ trang.
Ông Prabhu Dayal kết luận: “Hòa bình chỉ đến khi cả hai bên nhận ra lợi ích chung trong việc chống khủng bố và phát triển kinh tế. Nếu không, Nam Á sẽ chứng kiến một cuộc chiến ủy nhiệm kéo dài”.
Admin
Nguồn: VnExpress
