Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa qua thông báo về cuộc điện đàm “rất hiệu quả” với người đồng cấp Nga Vladimir Putin. Hai nhà lãnh đạo đã nhất trí tổ chức một hội nghị thượng đỉnh lần thứ hai tại Budapest, Hungary, với mục tiêu tìm kiếm giải pháp cho cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine.
Cuộc gặp thượng đỉnh dự kiến diễn ra trong vòng hai tuần tới, thu hút sự quan tâm lớn của dư luận quốc tế. Sự kiện này được xem là một nỗ lực ngoại giao nhằm tìm kiếm hòa bình, đặc biệt trong bối cảnh cuộc xung đột ở Ukraine vẫn tiếp diễn. Hội nghị thượng đỉnh đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo tại Alaska hồi tháng 8 đã không mang lại nhiều kết quả cụ thể.
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio và Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov sẽ chịu trách nhiệm chuẩn bị nội dung cho cuộc gặp. Thủ tướng Hungary Viktor Orban đã bày tỏ sự sẵn sàng đón tiếp hai nhà lãnh đạo, đồng thời nhấn mạnh đây là “tin tuyệt vời cho những ai yêu chuộng hòa bình”.
Theo các nhà quan sát, việc lựa chọn Budapest làm địa điểm tổ chức hội nghị thượng đỉnh là kết quả của sự kết hợp giữa các yếu tố pháp lý, an ninh và chiến lược chính trị từ cả ba phía: Nga, Mỹ và Hungary.
Một trong những lý do quan trọng nhất khiến Budapest trở thành lựa chọn lý tưởng là yếu tố an ninh, đặc biệt liên quan đến tình trạng pháp lý của Tổng thống Putin. Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) đã ban hành lệnh bắt giữ ông Putin vào tháng 3/2023 với cáo buộc liên quan đến tội ác chiến tranh ở Ukraine. Lệnh này hạn chế khả năng di chuyển của ông Putin đến nhiều quốc gia châu Âu, vốn là thành viên của ICC và có nghĩa vụ thực thi lệnh bắt giữ.
Tuy nhiên, Quốc hội Hungary đã thông qua quyết định rút khỏi ICC vào tháng 5 vừa qua. Mặc dù Hungary vẫn là thành viên của tòa án cho đến tháng 6/2026, quyết định này đã tạo ra một “khoảng trống pháp lý” cho phép ông Putin đến nước này mà không lo ngại về việc bị bắt giữ.
Ngoại trưởng Hungary Peter Szijjarto khẳng định nước này sẽ “đón tiếp ông Putin với sự tôn trọng” và không bị ràng buộc bởi lệnh bắt của ICC. Trước đó, Hungary cũng đã phớt lờ lệnh bắt giữ của ICC khi đón tiếp Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu vào tháng 4.
Chuyên gia Tamas Lattmann từ Đại học Eotvos Lorand ở Budapest nhận định, mặc dù Hungary vẫn còn ràng buộc về mặt kỹ thuật với Công ước Rome trong giai đoạn chuyển tiếp, chính phủ của Thủ tướng Orban đã tuyên bố rõ ràng rằng họ không công nhận quyền bắt giữ nguyên thủ quốc gia, coi đó là vi phạm hiến pháp Hungary.
Đối với Tổng thống Putin, Budapest trở thành “điểm đến an toàn duy nhất ở châu Âu” mà không phải lo lắng về nguy cơ bị bắt giữ. Chuyên gia chính trị Fedor Lukyanov, tổng biên tập Tạp chí Russia in Global Affairs, nhấn mạnh rằng Hungary là địa điểm trung lập duy nhất ở châu Âu đủ điều kiện để tổ chức cuộc gặp. Nếu ông Trump và ông Putin đạt được thỏa thuận, Budapest sẽ đảm bảo mọi thứ diễn ra suôn sẻ mà không có rủi ro pháp lý.
Ngoài ra, an ninh cũng là một yếu tố then chốt. Budapest có hệ thống bảo vệ cấp cao và kinh nghiệm tổ chức các hội nghị quốc tế lớn. Bộ Ngoại giao Hungary cho biết thành phố có thể triển khai lực lượng an ninh lên đến 10.000 người, kết hợp các biện pháp chống khủng bố hiện đại.
Ý tưởng chọn Budapest làm nơi tổ chức hội nghị thượng đỉnh được Tổng thống Trump đưa ra và Tổng thống Putin đã ngay lập tức đồng ý. Theo Reuters và Times, ông Trump đã đề xuất địa điểm này trong cuộc điện đàm kéo dài hơn hai giờ vào ngày 16/10.
Ông Trump nhấn mạnh rằng Budapest là “nơi phù hợp để xem liệu chúng ta có thể chấm dứt cuộc chiến không vinh quang giữa Nga và Ukraine hay không”. Điện Kremlin cũng xác nhận sự đồng thuận từ ông Putin, với lý do Hungary là “điểm trung lập” giữa hai bên.
Đề xuất của ông Trump không phải là ngẫu hứng. Từ tháng 8, ông đã thúc đẩy ý tưởng tổ chức hội nghị ba bên Mỹ – Nga – Ukraine tại Budapest, coi đây là một phần mở rộng của “thỏa thuận hòa bình” mà ông đã hứa hẹn trong chiến dịch tranh cử.
Theo Fox News, Budapest ban đầu được cân nhắc cho hội nghị đầu tiên, nhưng sau đó Alaska đã được chọn. Hiện tại, với tình hình chiến sự ở Ukraine ngày càng phức tạp, ông Trump dường như nhận thấy Budapest là một “lựa chọn chiến lược” để tạo áp lực lên Kiev.
Chuyên gia István Szent-Iványi, cựu nghị sĩ châu Âu, nhận định rằng việc ông Trump chọn Budapest cho phép ông thể hiện hình ảnh người hòa giải, đồng thời tận dụng mối quan hệ thân thiết với Thủ tướng Orban để làm cầu nối với ông Putin. Tuy nhiên, đây có thể là một nước cờ khôn ngoan nhưng có thể làm phức tạp hóa quan hệ Mỹ – EU.
Sự đồng thuận từ Moskva với lựa chọn này phản ánh sự tin tưởng của Nga vào Hungary. Ông Putin đã bác bỏ các địa điểm khác ở châu Âu do các nước EU liên tục hỗ trợ vũ khí và tài chính cho Kiev. Budapest là một ngoại lệ nhờ chính sách “ngược dòng” của ông Orban đối với cuộc xung đột ở Ukraine.
Hungary dưới thời Thủ tướng Orban nổi bật với lập trường “trung lập đặc biệt” trong cuộc xung đột tại Ukraine. Mặc dù là thành viên của EU và NATO, Hungary không gửi vũ khí cho Kiev và nhiều lần phản đối các gói trừng phạt Nga, đồng thời kêu gọi giải pháp ngoại giao thay vì xung đột. Ông Orban gọi Hungary là “đảo hòa bình” và tuyên bố “chúng tôi không muốn chết vì Ukraine”.
Tính đến tháng 10, Hungary đã chặn ít nhất 5 gói viện trợ EU trị giá hơn 50 tỷ euro cho Ukraine, theo Kyiv Post. Đồng thời, ông Orban thể hiện lập trường thân thiện với Nga và nhiều lần khiến EU không hài lòng.
Chuyên gia Yaroslav Trofimov từ Wall Street Journal lưu ý rằng, mặc dù là thành viên NATO, chính quyền Thủ tướng Orban thể hiện Hungary là “địa bàn trung lập” giữa phương Tây và Nga.
Tuy nhiên, việc ông Orban chủ trì hội nghị thượng đỉnh Trump – Putin đang khiến EU lo ngại, do lập trường của ông đi ngược lại với quan điểm chung của khối. Phần lớn các nước EU cho rằng xung đột Ukraine chỉ có thể được giải quyết khi phương Tây tiếp tục hỗ trợ Kiev đẩy lùi lực lượng của Moskva và đàm phán mà không phải chấp nhận các điều khoản bất lợi về lãnh thổ.
Chuyên gia chính trị Nga Vladimir Dzhabarov nhận định rằng nếu hội nghị thượng đỉnh Nga – Mỹ lần hai thành công, nó có thể mở đường cho hòa bình ở Ukraine. Tuy nhiên, nếu thất bại, nó có thể làm sâu sắc thêm rạn nứt giữa EU và Mỹ.
Admin
Nguồn: VnExpress
