Tháng 9 vừa qua, khi Marcelo Lombardi, 45 tuổi, phàn nàn về việc cảm thấy buồn ngủ, gia đình ông đã không quá lo lắng. Marcelo thường xuyên làm việc nhiều giờ để quản lý công ty bất động sản của gia đình tại Sao Paulo, Brazil. Ông cũng là một người được yêu mến tại quận Sacoma, phía đông nam thành phố, nơi ông đã gắn bó hơn 35 năm.
Fernanda Lombardi, em gái của Marcelo, chia sẻ rằng cuộc sống của gia đình họ “vẫn hoàn hảo” cho đến ngày 26/9 định mệnh. “Đầu tuần đó, anh ấy về nhà và mang theo một chai vodka trong số các món đồ tạp hóa”, Fernanda kể lại. “Đó là loại rượu mà anh ấy yêu thích.”
Đến ngày 27/9, Marcelo thức dậy với đôi mắt gần như mù hoàn toàn. “Anh ấy nói với vợ rằng anh ấy không thể nhìn thấy gì, chỉ thấy một thứ ánh sáng chói lòa”, Fernanda đau xót kể. Marcelo qua đời không lâu sau đó. Theo giới chức, chai vodka mà Marcelo đã uống tại nhà vài ngày trước đó đã bị pha trộn với methanol công nghiệp, một chất độc vô hình.
Vụ việc đau lòng của Marcelo không phải là cá biệt. Rượu pha methanol đang gây ra một cuộc khủng hoảng sức khỏe nghiêm trọng, ảnh hưởng đến khoảng 100 triệu người tại 6 bang của Brazil.
Methanol là một chất lỏng trong suốt, không mùi và dễ cháy, thường được tìm thấy trong các sản phẩm như chất chống đông, sơn véc-ni và nhiên liệu. Chỉ cần nuốt phải một lượng nhỏ, vài mililit, cũng có thể gây mù lòa hoặc thậm chí tử vong.
Các nhà chức trách liên bang Brazil đang tiến hành điều tra để xác định cách thức methanol công nghiệp xâm nhập vào nguồn cung cấp rượu tiêu dùng. Tại Brazil, việc kinh doanh methanol được chính phủ quản lý chặt chẽ và chỉ được phép sử dụng cho các mục đích công nghiệp như sản xuất nhiên liệu sinh học, dung môi và ứng dụng trong phòng thí nghiệm. Việc mua bán methanol là hợp pháp, nhưng phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt và mọi giao dịch đều phải được đăng ký.
Một trong những hướng điều tra chính là nghi vấn những kẻ làm hàng giả đã cố ý sử dụng methanol, một chất rẻ hơn ethanol, để giảm chi phí sản xuất rượu. Cảnh sát liên bang đang xem xét khả năng các cơ sở sản xuất bất hợp pháp đã mua hóa chất này từ các trạm xăng và sau đó chuyển hướng nó sang sản xuất rượu lậu.
Ít nhất một trạm xăng ở Sao Paulo đang bị cáo buộc cung cấp methanol bất hợp pháp. Các nhà điều tra cũng đang xem xét liệu methanol công nghiệp có bị buôn lậu vào thị trường chợ đen Brazil hay không, và liệu nó có được các xưởng chưng cất bất hợp pháp sử dụng để rửa hoặc khử trùng chai, gây nhiễm độc rượu trước khi bán ra thị trường hay không.
Để phòng ngừa, các hiệp hội y tế và thương mại đang kêu gọi người tiêu dùng và các quán bar tiêu hủy hoặc vứt bỏ chai rỗng đúng cách để ngăn chặn việc chúng bị tái sử dụng cho sản xuất rượu lậu. Các điều tra viên liên bang đã phát hiện một chuỗi cung ứng rượu giả khổng lồ trên thị trường chợ đen. Nhà chức trách đã thu giữ hàng trăm nghìn nhãn rượu giả, gây khó khăn cho việc đánh giá mức độ phân phối của những chai rượu độc hại này.
Cảnh sát và Cơ quan Giám sát Y tế Brazil đã tiến hành nhiều chiến dịch truy quét, đóng cửa 4 nhà máy sản xuất rượu bất hợp pháp và bắt giữ 41 người, theo thông báo từ chính quyền Sao Paulo.
Marcelo Lombardi là trường hợp tử vong thứ ba được ghi nhận kể từ khi nhà chức trách công bố thông tin về cuộc khủng hoảng rượu giả vào tháng 9, với những ca đầu tiên xuất hiện từ cuối tháng 8. Tính đến ngày 8/10, Bộ Y tế Brazil đã ghi nhận 259 ca nghi nhiễm độc rượu trên toàn quốc và 5 trường hợp tử vong. Tất cả các ca tử vong cho đến nay đều xảy ra ở Sao Paulo, tâm điểm của cuộc khủng hoảng. Các bệnh viện cũng ghi nhận nhiều trường hợp bị mù lòa, hôn mê không thể hồi phục và suy tạng chỉ trong vòng vài giờ sau khi uống phải rượu pha methanol.
Eduardo Capitani, một nhà độc chất học kiêm bác sĩ phổi tại Trung tâm Kiểm soát Ngộ độc thuộc Đại học Campinas, một trong những trung tâm nghiên cứu và kiểm soát chất độc hàng đầu Brazil, đã cảnh báo chính phủ về tình trạng báo động đang diễn ra. Trong tháng 9, nhóm của ông đã ghi nhận 10 ca nghi uống phải rượu pha methanol trên khắp Sao Paulo và các thành phố lân cận, đủ để kích hoạt cảnh báo toàn quốc. Cảnh báo này đã thúc đẩy Bộ Tư pháp và Bộ Y tế tổ chức họp báo chung, công bố một cuộc điều tra phối hợp về nguồn gốc các lô rượu nhiễm methanol.
“Chúng tôi từng thấy các đợt tăng đột biến ngộ độc rượu vào năm 2023 và 2024 khi những người vô gia cư uống cồn nhiên liệu”, ông Capitani cho biết. “Nhưng lần này, các nạn nhân uống cocktail tại quán bar và những bữa tiệc. Đây không phải là những trường hợp cá biệt.”
Ông cho hay hệ thống y tế công cộng Brazil phản ứng tương đối nhanh chóng, nhưng cuộc khủng hoảng đã phơi bày những điểm yếu mang tính hệ thống. Rất ít bệnh viện có phòng thí nghiệm đủ khả năng xét nghiệm methanol hoặc axit formic, một phụ phẩm độc hại của methanol. Thậm chí, rất ít nơi dự trữ thuốc giải độc cần thiết để điều trị kịp thời cho bệnh nhân.
Đối với Fernanda Lombardi, cuộc chạy đua tìm kiếm thuốc giải độc cho anh trai là điều mà cô không bao giờ quên. “Nó có thể cứu mạng anh trai tôi, nhưng lại không có sẵn ở bất cứ đâu. Chúng tôi cảm thấy bất lực”, cô nghẹn ngào nói.
“Ethanol là thuốc giải độc tự nhiên cho methanol”, ông Capitani giải thích. “Trong các loại đồ uống bị pha tạp, mọi người có thể đang tiêu thụ cả chất độc và thuốc giải, nhưng với tỷ lệ không thể đoán trước được.”
Các triệu chứng ban đầu thường giống như say rượu, bao gồm đau đầu, buồn nôn, chóng mặt. Trong vòng 24 giờ, bệnh nhân có thể mất thị giác và khó thở. Nếu không được điều trị, methanol sẽ chuyển hóa thành axit formic, chất này tấn công thần kinh thị giác và hệ thần kinh, dẫn đến mù lòa, suy nội tạng hoặc tử vong sau 48 giờ.
Việc điều trị yêu cầu tiêm tĩnh mạch ethanol hoặc fomepizole, một loại thuốc giải độc đặc hiệu giúp ngăn chặn quá trình chuyển hóa độc hại của methanol. Tuy nhiên, ethanol đang khan hiếm tại hầu hết các bệnh viện Brazil, còn fomepizole, đã được phê duyệt ở Mỹ và châu Âu từ những năm 1990, chỉ mới đến Brazil trong tuần trước nhờ chính phủ nhập khẩu khẩn cấp 2.500 liều.
“Chúng ta không có chính sách liên quan đến thuốc giải độc cấp quốc gia”, ông Capitani cảnh báo. “Nhiều bệnh viện không có đủ lượng ethanol tinh khiết 100%. Khoảng thời gian chờ thuốc đến, đôi khi là vài giờ, có thể khiến bệnh nhân mất thị lực hoặc thậm chí là cả mạng sống.”
Khi ethanol tinh khiết không có sẵn, các bác sĩ có thể tạm thời dùng vodka, một trong những dạng ethanol thương mại tinh khiết nhất. “Nhưng hiện tại, đây cũng là trò may rủi vì ngay cả vodka cũng có nguy cơ bị nhiễm độc”, ông Capitani lưu ý.
Themis Mizerkowski Torres, nhà độc chất học đang dẫn đầu các nỗ lực ứng phó tại Trung tâm Kiểm soát Ngộ độc Sao Paulo, cho biết cuộc khủng hoảng đang diễn ra là chưa từng có tiền lệ. “Tôi đã làm việc ở trung tâm từ năm 2004 và chưa bao giờ chứng kiến điều gì như thế này trước đây”, bà nói. “Lời khuyên ở thời điểm hiện tại là tránh xa mọi đồ uống có cồn.”
Tại Sao Paulo, các quán bar và nhà hàng ở các khu phố giàu có như Itaim Bibi, Pinheiros hay Berrini đang chứng kiến số lượng khách hàng giảm mạnh. Một số nơi đã ngừng bán hoàn toàn vodka, whisky và rượu cachaca truyền thống của Brazil.
Từ Sao Paulo đến Pernambuco, nỗi sợ hãi giờ đây bao trùm văn hóa quán bar vốn vô cùng sôi động tại Brazil, trở thành lời nhắc nhở nghiêm khắc về việc chỉ một chai rượu nhiễm độc cũng có thể tàn phá các gia đình và thử thách khả năng kiểm soát khủng hoảng của quốc gia.
Fernanda Lombardi cho hay cái chết của anh trai cô đã tác động mạnh mẽ đến gia đình và cộng đồng. “Anh ấy là người khỏe mạnh, chăm chỉ, vui vẻ”, cô nói. “Anh ấy thậm chí không ra ngoài nhậu nhẹt, chỉ uống chút vodka ở nhà. Đó là điều chúng tôi không thể hiểu.” Gia đình đã giao nộp chai rượu cho cảnh sát, nhưng kết quả xét nghiệm độc chất chưa được công bố.
“Anh trai tôi đã bị những kẻ tham lam giết hại”, cô đau xót nói. “Họ chỉ quan tâm đến tiền mà không màng tới mạng sống con người. Chúng tôi muốn công lý, để không gia đình nào khác phải trải qua chuyện như vậy.”
Admin
Nguồn: VnExpress
