Tính đến cuối năm 2024, Việt Nam có khoảng 3,6 triệu hộ và cá nhân kinh doanh, trong đó 2,2 triệu hộ đang hoạt động ổn định theo hình thức khoán hoặc kê khai thuế. Tuy nhiên, tỷ lệ chuyển đổi từ hộ kinh doanh lên doanh nghiệp còn rất thấp, chỉ đạt khoảng 0,04% trong 6 tháng đầu năm nay, tương đương 1.474 hộ.
Theo Đề án chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh của Cục Thuế (Bộ Tài chính), nguyên nhân chính là do sự khác biệt đáng kể về chính sách thuế giữa hai hình thức này. Hộ kinh doanh thường nộp thuế khoán ở mức thấp hơn nhiều so với doanh nghiệp, đồng thời không phải thực hiện nhiều thủ tục hành chính phức tạp. Điều này, theo cơ quan thuế, tạo tâm lý “không muốn lớn” để duy trì mức thuế thấp.
Ngược lại, doanh nghiệp phải chịu thuế suất cao hơn nếu có lợi nhuận và phải tuân thủ nhiều quy định về kế toán, bảo hiểm, báo cáo tài chính. Chi phí tuân thủ pháp luật khi chuyển đổi lên doanh nghiệp được đánh giá là cao, trong khi lợi ích mang lại chưa đủ hấp dẫn.
Cơ quan thuế cũng thừa nhận rằng một số quy định hiện hành còn phân biệt đối xử giữa các loại hình kinh doanh, chưa dựa trên bản chất, tính chất và quy mô hoạt động, dẫn đến một sân chơi chưa thực sự bình đẳng. Ví dụ, quy định yêu cầu hộ kinh doanh sử dụng trên 10 lao động phải chuyển đổi thành doanh nghiệp đã tồn tại gần 20 năm nhưng chưa thực sự hiệu quả do thiếu chế tài đủ mạnh. Bên cạnh đó, các chính sách ưu đãi dành cho hộ kinh doanh chuyển đổi còn hạn chế, chưa tạo động lực rõ ràng.
Về phía hộ kinh doanh, nhiều người còn e ngại về kiến thức quản lý, lo sợ thủ tục rườm rà và các cuộc thanh, kiểm tra của cơ quan chức năng sau khi chuyển đổi. Một bộ phận hộ kinh doanh nhỏ lẻ, lợi nhuận thấp không có động lực chuyển đổi. Ý thức tuân thủ pháp luật thuế của một số hộ còn chưa cao, dẫn đến tình trạng lách luật, khai báo không đầy đủ.
Cơ quan thuế nhận định rằng, vẫn còn những rào cản tâm lý và lợi ích khiến khu vực kinh tế ngầm, phi chính thức tiếp tục duy trì dưới hình thức hộ kinh doanh thay vì chính thức hóa.
Để giải quyết vấn đề này, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị yêu cầu xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh chậm nhất vào năm 2026. Đồng thời, nhà điều hành mở rộng cơ sở tính thuế thông qua việc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Cơ quan thuế cho rằng đây là bước chuẩn bị cần thiết để hộ kinh doanh phát triển lên thành doanh nghiệp, tiếp cận các chính sách hỗ trợ và nguồn lực để mở rộng sản xuất kinh doanh.
Trong thời gian tới, ngành thuế dự kiến tăng cường các chính sách hỗ trợ hộ kinh doanh có tiềm năng chuyển đổi lên doanh nghiệp. Bên cạnh hỗ trợ về phương pháp kê khai, cơ quan thuế sẽ phổ biến chính sách, tư vấn cho các hộ đáp ứng tiêu chí chuyển đổi. Theo Nghị quyết 198, hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp sẽ được hưởng ưu đãi như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 2 năm liên tục kể từ khi có thu nhập chịu thuế sau khi thành lập.
Nhà điều hành cũng sẽ thiết lập cơ chế “một cửa” hỗ trợ chuyển đổi, đơn giản hóa thủ tục đăng ký kinh doanh, cấp mã số thuế, miễn phí cấp giấy đăng ký lần đầu, tư vấn miễn phí về thủ tục khắc dấu, mở tài khoản ngân hàng, đăng ký hóa đơn điện tử. Cơ quan thuế cũng sẽ phối hợp với các tỉnh, thành phố xây dựng chương trình hỗ trợ tín dụng và mặt bằng sản xuất – kinh doanh cho hộ mới chuyển đổi, như cho vay lãi suất ưu đãi hoặc bố trí quầy hàng ưu tiên tại chợ, khu thương mại.
Ngành thuế cũng dự kiến tổ chức các sự kiện tôn vinh những hộ kinh doanh tiêu biểu đã chuyển đổi và có đóng góp tích cực vào ngân sách, nhằm khuyến khích và lan tỏa tinh thần tuân thủ, phát triển chính thức. Các phản hồi, khó khăn của hộ sau khi chuyển đổi (về kế toán, nhân sự, thủ tục) sẽ được tổng hợp để tiếp tục hoàn thiện chính sách hỗ trợ sâu hơn trong giai đoạn hoạt động.
Theo Cục Thuế, mục tiêu cuối cùng là tạo môi trường thuận lợi để hộ kinh doanh chuyển đổi tự nguyện, đóng góp nhiều hơn cho nền kinh tế mà không cảm thấy áp lực từ thủ tục hay nghĩa vụ thuế.
Năm 2024, tổng thu ngân sách nhà nước từ nhóm hộ, cá nhân kinh doanh là khoảng 26.000 tỷ đồng. Nửa đầu năm, số thu từ hộ, cá nhân kinh doanh ước đạt trên 17.000 tỷ đồng, cho thấy tiềm năng đóng góp lớn của khu vực kinh tế này vào ngân sách quốc gia.
Admin
Nguồn: VnExpress
