Ngày 20/10 vừa qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Australia Anthony Albanese đã ký kết một thỏa thuận hợp tác quan trọng trong lĩnh vực khai thác và chế biến khoáng sản thiết yếu, đặc biệt là đất hiếm. Theo thông báo chính thức từ hai chính phủ, mỗi quốc gia sẽ đầu tư 1 tỷ USD vào dự án này trong vòng 6 tháng tới. Ngoài ra, hai bên cũng nhất trí triển khai một dự án xây dựng đường ống trị giá 8,5 tỷ USD.
Tổng thống Trump tự tin tuyên bố trước giới truyền thông: “Trong khoảng một năm tới, chúng ta sẽ có trữ lượng khoáng sản và đất hiếm dồi dào đến mức dư thừa”. Australia hiện là một trong những quốc gia có trữ lượng đất hiếm lớn nhất thế giới, ước tính khoảng 5,7 triệu tấn.
Thông tin về thỏa thuận hợp tác này đã nhận được sự hưởng ứng tích cực từ các chuyên gia trong ngành khai thác mỏ toàn cầu tại một hội nghị diễn ra ở Sydney vào ngày 21/10. Họ cho rằng sự hỗ trợ từ Mỹ sẽ cung cấp nguồn tài chính quan trọng cho ngành khai khoáng của Australia, đồng thời mở ra nhiều cơ hội đầu tư mới. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nhận định rằng Tổng thống Trump có thể sẽ phải chờ đợi lâu hơn để có thể chuyển dịch chuỗi cung ứng khoáng sản ra khỏi Trung Quốc và làm suy yếu vị thế thống trị của Bắc Kinh.
Nhà phân tích Dan Morgan từ Barrenjoey nhận định trên Reuters rằng việc nhiều dự án đặt mục tiêu đi vào hoạt động từ năm 2027 là quá tham vọng, thậm chí khó có thể thực hiện được. Ông giải thích rằng trong lĩnh vực đất hiếm, không có quy trình nào có thể diễn ra nhanh chóng. “Tôi không nghĩ rằng chúng ta sẽ có nguồn cung dồi dào chỉ trong một năm. Nguồn cung có thể tăng, nhưng phải mất từ 5 đến 7 năm nữa”, Morgan nói.
Hiện tại, Trung Quốc đang chiếm ưu thế trên thị trường cung cấp đất hiếm toàn cầu, với trữ lượng lớn nhất thế giới, ước tính khoảng 44 triệu tấn, theo số liệu từ Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS). Đất hiếm đóng vai trò quan trọng trong nhiều ngành công nghiệp, từ quốc phòng, năng lượng sạch đến sản xuất ô tô.
Trung Quốc hiện nắm giữ 90% công suất tinh chế đất hiếm trên toàn thế giới. Báo cáo ngày 20/10 của Goldman Sachs về nguy cơ gián đoạn nguồn cung cũng chỉ ra rằng Bắc Kinh đang kiểm soát 69% hoạt động khai thác đất hiếm và 98% sản lượng nam châm đất hiếm toàn cầu.
Mặc dù tên gọi “đất hiếm” dễ gây hiểu lầm, nhưng thực tế các nguyên tố này có mặt ở khắp nơi trong lớp vỏ Trái Đất. Tuy nhiên, quá trình khai thác và tinh chế lại rất phức tạp, đòi hỏi các quốc gia phải có năng lực khai thác mỏ, công nghệ chiết tách và xử lý nguyên liệu thô tiên tiến. Quá trình này tốn kém và có thể gây hại cho môi trường. Trung Quốc hiện đang dẫn đầu về công nghệ này, với chi phí sản xuất tương đối thấp.
Tuy nhiên, trong bối cảnh căng thẳng thương mại và lo ngại về an ninh quốc gia ngày càng gia tăng, Mỹ và các đồng minh phương Tây đang nỗ lực tìm cách làm suy yếu sự thống trị của Trung Quốc. Vào tháng 4, Bắc Kinh đã hạn chế xuất khẩu đất hiếm và nam châm đất hiếm, gây khó khăn cho các nhà sản xuất ô tô do thiếu hụt linh kiện. Đầu tháng này, họ tiếp tục siết chặt các biện pháp kiểm soát, khiến Tổng thống Mỹ thông báo tăng thuế nhập khẩu đối với hàng hóa từ Trung Quốc thêm 100% từ đầu tháng tới.
Tại Trung Quốc, giá tham chiếu của oxit NdPr, một loại đất hiếm tinh chế phổ biến, đã có thời điểm lên tới 88 USD/kg vào tháng 8, tăng 40% trong vòng gần hai tháng. Tuy nhiên, giá vật liệu này sau đó đã giảm xuống còn 71 USD. Các công ty khai thác mỏ phương Tây đang kêu gọi chính phủ thiết lập mức giá sàn cao hơn để khuyến khích đầu tư vào sản xuất. Thỏa thuận giữa Mỹ và Australia cũng bao gồm các điều khoản liên quan đến vấn đề này.
Mặc dù vậy, nhà phân tích Dylan Kelly từ quỹ Terra Capital cho rằng việc thiết lập giá sàn là khó khả thi. Ông cũng cho rằng kỳ vọng về nguồn cung dồi dào chỉ trong một năm là quá lạc quan. “Giá cả hiện tại không phản ánh khả năng giảm thêm”, ông nói, nhưng đồng thời nhận định rằng thỏa thuận ngày 20/10 sẽ làm tăng sức hấp dẫn của các dự án khai khoáng tại Australia.
Nhiều doanh nghiệp được kỳ vọng sẽ hưởng lợi từ thỏa thuận này. Daryl Cuzzubbo, CEO của công ty khai thác đất hiếm Arafura Rare Earths (Australia), cho biết hồi đầu tháng rằng công ty cần 800 triệu USD để phát triển dự án Nolans ở bang Tây Australia. Arafura là một trong những công ty vừa nhận được thư mời hợp tác từ Ngân hàng Xuất nhập khẩu Mỹ (EXIM).
Giám đốc Tài chính của Arafura, Peter Sherrington, nhận định: “Đây là tin tốt cho chúng tôi và các doanh nghiệp trong ngành”. Arafura dự kiến sẽ huy động đủ vốn vào cuối quý I năm sau và bắt đầu sản xuất từ năm 2029.
Cổ phiếu của nhiều công ty khai khoáng và đất hiếm tại Australia cũng đã tăng giá trong phiên giao dịch ngày 21/10. Hãng khai thác đất hiếm lớn nhất Australia, Lynas Rare Earths, tăng 4,7%. Các hãng đất hiếm nhỏ hơn, như VHM, tăng tới 30%, còn Northern Minerals tăng trên 16%.
Tuy nhiên, CEO Shaun Verner của Syrah Resources cảnh báo rằng các dự án khoáng sản chiến lược mới sẽ khó khả thi nếu khách hàng không thay đổi thói quen mua hàng. “Tôi cho rằng nếu khách hàng không từ bỏ được nguồn cung giá rẻ từ Trung Quốc, doanh nghiệp sẽ không có động lực để phát triển dự án ở nơi khác”, Verner nói.
Admin
Nguồn: VnExpress
