Với vai trò là quốc gia phát thải khí nhà kính lớn nhất thế giới, Trung Quốc nắm giữ chìa khóa để giải quyết bài toán biến đổi khí hậu toàn cầu. Dù những tiến bộ trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, đặc biệt là sự phát triển vượt bậc của các trang trại năng lượng mặt trời, mang đến tín hiệu tích cực, song quốc gia này vẫn đối mặt với nhiều thách thức trên con đường hiện thực hóa mục tiêu giảm phát thải.
Trong năm 2023, Trung Quốc đã chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc về năng lượng tái tạo, vượt xa tổng công suất hiện có của Mỹ. Tuy nhiên, một nghịch lý đang diễn ra: công suất nhiệt điện than của Trung Quốc cũng tăng mạnh trong nửa đầu năm 2024, với số lượng dự án xây mới và tái khởi động đạt mức cao nhất trong một thập kỷ. Theo Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí sạch (CREA), Trung Quốc chiếm tới 93% tổng số dự án nhiệt điện than mới trên toàn cầu trong năm nay.
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này, theo nhà phân tích năng lượng cao cấp Muyi Yang của tổ chức tư vấn Ember, là do cách tiếp cận “xây trước phá sau” của Trung Quốc. Chính phủ lo ngại về việc loại bỏ các hệ thống năng lượng cũ trước khi năng lượng tái tạo có thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu.
Bài học từ tình trạng thiếu điện năm 2021-2022, xuất phát từ biến động giá cả, nhu cầu tăng cao, các vấn đề về lưới điện và thời tiết khắc nghiệt, vẫn còn ám ảnh các nhà hoạch định chính sách. Mặc dù đã có những cải tiến về lưới điện và hệ thống lưu trữ để ngăn chặn sự lặp lại của tình trạng này, chính quyền vẫn ưu tiên đảm bảo an ninh năng lượng thông qua việc tăng cường công suất nhiệt điện than.
Chuyên gia năng lượng David Fishman của Lantau Group nhận định rằng nhu cầu điện của Trung Quốc đang tăng nhanh hơn so với tốc độ phát triển của năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, ông dự đoán rằng tình hình có thể thay đổi vào năm 2025, khi năng lượng tái tạo có thể đáp ứng được mức tăng trưởng nhu cầu điện. Dẫu vậy, việc sản xuất điện từ than đá vẫn mang lại lợi nhuận đáng kể cho nhiều công ty, tạo ra một lực cản đối với quá trình chuyển đổi năng lượng.
Bên cạnh đó, vấn đề về lưới điện và truyền tải cũng là một yếu tố quan trọng khiến nhiệt điện than vẫn được ưa chuộng. Các dự án năng lượng tái tạo quy mô lớn thường được đặt ở các khu vực xa xôi, cách xa trung tâm tiêu thụ điện. Việc truyền tải điện năng từ các khu vực này đến các thành phố lớn làm tăng chi phí và khuyến khích các địa phương tự phát triển các nhà máy điện riêng. Mặc dù Trung Quốc đang nỗ lực cải thiện cơ sở hạ tầng để truyền tải điện đường dài, nhưng những nỗ lực này vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế.
Ngoài ra, việc chấm dứt các chính sách hỗ trợ cũng gây ra những thách thức cho sự phát triển của năng lượng tái tạo. Các dự án năng lượng tái tạo mới phải cạnh tranh trên thị trường, và theo ông Fishman, nhu cầu năng lượng xanh hiện tại chưa đủ để duy trì sự mở rộng công suất. Chính phủ có thể can thiệp bằng cách yêu cầu các công ty sử dụng nhiều năng lượng tái tạo hơn, nhưng ngay cả khi Trung Quốc đạt được mục tiêu sản xuất 3.600 gigawatt (GW) điện gió và điện mặt trời vào năm 2035, công suất này vẫn có thể không đủ để đáp ứng nhu cầu trong tương lai, dẫn đến nguy cơ phải tiếp tục tăng cường sử dụng nhiệt điện than.
Như vậy, con đường giảm phát thải của Trung Quốc vẫn còn nhiều chông gai. Việc cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế, đảm bảo an ninh năng lượng và bảo vệ môi trường là một bài toán khó, đòi hỏi sự nỗ lực và quyết tâm cao từ chính phủ và các bên liên quan.
Admin
Nguồn: VnExpress
