Ung thư, căn bệnh vốn được xem là nỗi lo của tuổi già, nay đang ngày càng trẻ hóa, trở thành mối đe dọa đối với cả những người trẻ tuổi. Các bệnh viện gần đây ghi nhận sự gia tăng đáng báo động các ca ung thư vú, dạ dày, đại tràng ở thanh niên, thậm chí cả sinh viên.
Tại Hội thảo phòng chống ung thư TP HCM cuối năm 2023, các chuyên gia đã chỉ ra xu hướng trẻ hóa ở một số bệnh ung thư như vú, đại tràng. Đồng thời, tỷ lệ mắc ở một số loại ung thư khác như giáp, dạ dày, tiền liệt tuyến cũng đang tăng lên.
Trên thế giới, một nghiên cứu đăng trên tạp chí BMJ Oncology cho thấy tỷ lệ mắc ung thư khởi phát sớm (chẩn đoán ở người dưới 50 tuổi) đã tăng gần 80% kể từ năm 1990 và dự kiến sẽ tăng thêm 31% vào năm 2030. Tại Mỹ, báo cáo gần đây nhất của Hiệp hội Ung thư Mỹ còn cho thấy tỷ lệ mắc bệnh ở phụ nữ dưới 50 tuổi cao hơn 82% so với nam giới cùng độ tuổi.
Bác sĩ Nguyễn Duy Anh, Trung tâm Ung bướu, Xạ trị và Y học hạt nhân, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, Hà Nội, chia sẻ rằng ông ít gặp trường hợp ung thư giáp di căn ở độ tuổi trẻ như một cô gái mà ông từng tiếp nhận. Ông cho biết, ung thư tuyến giáp giai đoạn đầu có khả năng điều trị cao và tiên lượng tốt, nhưng khi đã di căn đến xương thì việc chữa khỏi hoàn toàn trở nên khó khăn hơn, đồng thời nhấn mạnh cần “tiên lượng dè dặt” trong những trường hợp này. Quá trình điều trị cho bệnh nhân thường phải lặp lại mỗi 6 tháng, tập trung vào việc kiểm soát sự tiến triển của ung thư, làm chậm tốc độ di căn, giảm đau và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Tương tự, bác sĩ Hà Hải Nam, Phó trưởng Khoa Ngoại 1, Bệnh viện K, từng không khỏi bàng hoàng khi tiếp nhận một nam sinh 19 tuổi với chẩn đoán “tắc ruột, nghi ngờ ung thư đại tràng”. Sau khi trao đổi riêng với gia đình, bác sĩ Nam thông báo về khối u đại tràng đã di căn và dặn dò người nhà cần giữ bình tĩnh, chưa nên cho con trai biết sự thật để tránh gây sốc tâm lý.
TS.BS Lê Tuấn Anh, Giám đốc Trung tâm Ung bướu Bệnh viện Chợ Rẫy, cho biết ung thư phổi ở các nước Âu Mỹ thường gặp ở nhóm 65-70 tuổi, nhưng tại Việt Nam, con số này thấp hơn khoảng 10 năm. Các yếu tố nguy cơ hàng đầu bao gồm hút thuốc lá, hít khói thuốc thụ động, ô nhiễm không khí, tiền sử gia đình và tiếp xúc lâu dài với môi trường độc hại.
Ung thư đường tiêu hóa như đại tràng, dạ dày… cũng diễn tiến theo chiều hướng tương tự. Theo thống kê của Tổ chức Ung thư Thế giới (Globacan 2020), mỗi năm Việt Nam ghi nhận thêm hơn 17.000 người ung thư dạ dày, 14.000 người ung thư đại tràng và 3.200 người ung thư thực quản. Đáng chú ý, ở nhóm người dưới 40 tuổi, tỷ lệ mắc ung thư đại tràng chiếm gần 30%. Các bệnh viện cũng ghi nhận ngày càng nhiều người dưới 50 tuổi mắc ung thư dạ dày, trong khi trước đây bệnh này thường gặp ở nhóm trên 60 tuổi.
Các chuyên gia chỉ ra rằng một mạng lưới phức tạp các yếu tố, từ di truyền, môi trường sống ô nhiễm đến các lỗi ADN tự phát, là nguyên nhân gây nên tình trạng ung thư trẻ hóa. Trong đó, lối sống và thói quen ăn uống được xem là những tác nhân hàng đầu. Điển hình như trường hợp một phụ nữ 40 tuổi được chẩn đoán ung thư đại tràng di căn. Chị không khỏi bàng hoàng vì gia đình không có tiền sử bệnh. Hơn mười năm qua, chị cùng chồng bán đồ ăn vặt. Những thực phẩm không bán hết thường được chiên hoặc nướng lại nhiều lần cho gia đình. Bác sĩ Nam nhận định rằng chính thói quen ăn uống này có thể là nguyên nhân gây bệnh.
“Khẩu phần ăn ít rau quả, nhiều đạm và chất béo, thực phẩm chế biến sẵn, đồ muối chua chứa nitrat hoặc thực phẩm mốc chứa aflatoxin đều làm tăng nguy cơ mắc các loại ung thư khác nhau”, một chuyên gia cho biết.
PGS.TS Phạm Cẩm Phương, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai, nhấn mạnh rằng cơ chế phát triển ung thư ở mỗi người là khác nhau. Điều này giải thích vì sao có người hút thuốc không bị bệnh, trong khi người có lối sống lành mạnh vẫn có thể mắc ung thư. Ngay cả khi tự nấu ăn, việc kiểm soát hoàn toàn nguồn gốc thực phẩm hay các thói quen xấu như tích trữ đồ ăn sai cách cũng là một thách thức.
Theo bà Phương, số lượng người trẻ mắc ung thư tăng lên một phần là nhờ sự phát triển của y học hiện đại và nhận thức của người dân về việc khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt là ở những người có tiền sử gia đình mắc ung thư. Công nghệ nội soi và các phương pháp tầm soát không xâm lấn giúp phát hiện tổn thương tốt hơn và sớm hơn; các xét nghiệm như tìm hồng cầu ẩn trong phân giúp sàng lọc nhóm nguy cơ cao.
Thạc sĩ tâm lý Nguyễn Thị Hương Lan, Viện đào tạo BHIU, cho biết việc nhận chẩn đoán ung thư là một cú sốc lớn đối với bất kỳ ai, nhưng với người trẻ, tác động tâm lý còn nặng nề hơn. Họ thường không có sự chuẩn bị vì luôn nghĩ “ung thư là chuyện của người già”. Việc học hành, sự nghiệp bị gián đoạn, gánh nặng tài chính đè lên gia đình, cùng với những thay đổi về ngoại hình do hóa trị, tất cả tạo nên một cuộc khủng hoảng toàn diện, gây ra cảm giác tội lỗi và tự ti sâu sắc.
Tuy nhiên, bác sĩ Nam khẳng định rằng một số loại ung thư, nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm và điều trị kịp thời, có tỷ lệ khỏi bệnh trên 5 năm vượt quá 90%, ví dụ như ung thư vú, tuyến giáp, tiền liệt tuyến và đại tràng. Nhiều bệnh nhân có thể duy trì tình trạng ổn định trong 10, 20 hoặc thậm chí 30 năm sau điều trị. Do đó, việc tầm soát sức khỏe định kỳ, ngay cả khi cơ thể không có triệu chứng bất thường, đóng vai trò vô cùng quan trọng.
Để phòng tránh ung thư, đặc biệt là ở người trẻ, cần xây dựng một lối sống lành mạnh. Điều này bao gồm việc ăn uống lành mạnh, tránh các “độc tố” hàng ngày bằng cách hạn chế đồ chiên rán, nướng cháy, thịt chế biến sẵn, giảm đường, nước ngọt, rượu bia, uống đủ nước và tăng cường rau xanh. Bên cạnh đó, cần tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc và đặc biệt là giảm căng thẳng bằng cách tránh thức khuya, làm việc quá sức và hạn chế sử dụng các thiết bị điện tử trước khi ngủ.
Admin
Nguồn: VnExpress
