Sáng 22/10, trình bày tờ trình dự án Luật Viên chức sửa đổi, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, sau hơn một thập kỷ thi hành, Luật Viên chức 2010 đã có những đóng góp tích cực vào việc nâng cao hiệu quả hoạt động của khu vực sự nghiệp công lập, tuy nhiên, cũng bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập. Cơ chế phân hạng chức danh nghề nghiệp còn mang tính hình thức, thủ tục thi và xét thăng hạng còn rườm rà, tốn kém, chưa phản ánh sát năng lực thực tế.
Dự luật lần này được thiết kế lại một cách toàn diện, với mục tiêu xác lập nguyên tắc quản lý viên chức dựa trên vị trí việc làm. Theo đó, việc đánh giá viên chức sẽ chuyển từ hình thức đánh giá theo ngạch, hạng sang đánh giá dựa trên năng lực và kết quả công tác thực tế. Mỗi vị trí công việc sẽ được mô tả chi tiết, kèm theo khung năng lực và tiêu chí đánh giá cụ thể, làm cơ sở cho công tác tuyển dụng, bổ nhiệm, chi trả thu nhập và xử lý kỷ luật. Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh đây là một bước cải cách mạnh mẽ, hướng tới “xóa bỏ cơ chế thăng hạng hình thức, tạo động lực cho viên chức phấn đấu bằng kết quả thực chất, thay vì chỉ dựa vào thâm niên công tác”.
Cùng với việc tăng cường quản lý, dự luật cũng mở rộng đáng kể quyền nghề nghiệp và thu nhập cho đội ngũ viên chức. Theo đó, viên chức được phép ký hợp đồng lao động hoặc hợp đồng dịch vụ với các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp khác, miễn là không vi phạm các điều khoản trong hợp đồng chính thức và không gây ra xung đột lợi ích. Viên chức cũng có thể góp vốn, tham gia quản lý, điều hành các doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu khoa học ngoài công lập. Đặc biệt, những người làm việc tại các cơ sở giáo dục đại học, khoa học công nghệ công lập còn được phép thương mại hóa các kết quả nghiên cứu, sáng kiến do mình hoặc đơn vị tạo ra.
Theo Bộ Nội vụ, cơ chế này sẽ giúp khai thác tối đa năng lực chuyên môn của viên chức, khuyến khích sự sáng tạo và tăng thêm thu nhập hợp pháp, đồng thời tạo động lực để giữ chân những nhân lực giỏi cho khu vực công. Dự luật cũng mở ra cơ hội tiếp nhận những người có tài năng, các chuyên gia, nhà khoa học, người Việt Nam ở nước ngoài hoặc người nước ngoài có trình độ cao vào làm viên chức mà không cần phải trải qua kỳ thi tuyển, nếu họ đáp ứng được ngay các yêu cầu của vị trí việc làm, đặc biệt ưu tiên các lĩnh vực khoa học, công nghệ, giáo dục, y tế, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo.
Một trong những thay đổi căn bản của dự luật lần này là chuyển đổi cơ chế đánh giá viên chức từ hình thức hành chính sang đánh giá định lượng, công khai, liên tục và đa chiều. Việc đánh giá sẽ dựa trên kết quả công việc, năng suất, chất lượng và thái độ phục vụ nhân dân, đồng thời gắn trực tiếp với chế độ tiền lương, thưởng và các chính sách khác của đơn vị sự nghiệp công lập.
Các nguyên tắc đánh giá được quy định rõ ràng, bao gồm: đảm bảo dân chủ, công bằng, minh bạch; ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số để theo dõi, lưu trữ kết quả; gắn đánh giá với hiệu quả đầu ra của từng vị trí việc làm. Chính phủ sẽ ban hành một khung tiêu chí đánh giá viên chức thống nhất trong toàn hệ thống, làm cơ sở để các đơn vị xây dựng các quy chế cụ thể, phù hợp với đặc thù của từng ngành, lĩnh vực.
Việc xếp loại viên chức sẽ được thực hiện theo bốn mức: hoàn thành xuất sắc, hoàn thành tốt, hoàn thành và không hoàn thành nhiệm vụ. Kết quả đánh giá phải được công khai trong đơn vị và lưu trữ trong hồ sơ viên chức. Những người không hoàn thành nhiệm vụ theo đánh giá định kỳ hoặc không đáp ứng yêu cầu của vị trí việc làm sau khi đã được đào tạo, bồi dưỡng sẽ là căn cứ để chấm dứt hợp đồng làm việc, thay thế cho quy định cũ về việc “hai năm liên tiếp không hoàn thành nhiệm vụ”.
Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho rằng cách tiếp cận mới này sẽ giúp loại bỏ tình trạng cào bằng, hành chính trong công tác đánh giá, coi hiệu quả công việc và mức độ phục vụ nhân dân là thước đo năng lực thực chất của mỗi viên chức.
Dự thảo Luật Viên chức sửa đổi xác lập nguyên tắc “trả lương theo vị trí việc làm, năng lực và hiệu quả công việc”, thay thế cho hệ thống ngạch, bậc cứng nhắc hiện nay. Theo đó, mỗi vị trí việc làm sẽ được xác định một mức lương, phụ cấp và thưởng tương ứng với khối lượng, tính chất và trách nhiệm của công việc.
Các đơn vị sự nghiệp công lập sẽ được tự chủ trong việc chi trả lương, thưởng và phúc lợi theo quy chế nội bộ và nguồn lực tài chính, đảm bảo người có đóng góp, sáng tạo sẽ được hưởng xứng đáng, còn người yếu kém sẽ không còn tình trạng “bình quân”. Nhà nước sẽ chỉ hỗ trợ chi thường xuyên cho các lĩnh vực thiết yếu như y tế, giáo dục cơ bản, văn hóa, xã hội, quốc phòng và an ninh; các lĩnh vực khác sẽ phải tự cân đối thu chi, gắn trách nhiệm tài chính với hiệu quả hoạt động.
Dự luật cũng bổ sung cơ chế miễn hoặc giảm trách nhiệm cho viên chức khi thực hiện các sáng kiến đổi mới được cơ quan chấp thuận, hoặc khi xảy ra sự cố bất khả kháng trong quá trình thực thi công vụ. Quy định này nhằm bảo vệ những người dám nghĩ, dám làm, đồng thời siết chặt kỷ luật hành chính.
Thời hạn xử lý kỷ luật được rút ngắn xuống còn tối đa 90 ngày, với 4 hình thức xử lý: khiển trách, cảnh cáo, cách chức và buộc thôi việc. Tất cả những điều này nhằm tăng tính răn đe, đồng thời khuyến khích viên chức sửa sai và phấn đấu tiến bộ.
Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội nhận định đây là một bước cải cách thể chế mạnh mẽ nhất kể từ khi Luật Viên chức 2010 được ban hành, kết hợp hài hòa giữa “siết” và “mở”. Đó là siết chặt kỷ luật, đánh giá dựa trên hiệu quả công việc, nhưng đồng thời mở rộng quyền nghề nghiệp, thu nhập và cơ chế làm việc linh hoạt, hướng tới xây dựng một đội ngũ viên chức chuyên nghiệp, minh bạch, có năng lực và tinh thần phục vụ nhân dân.
Admin
Nguồn: VnExpress
