Tại hội thảo diễn ra chiều 22/10 ở Hà Nội, ông Lương Văn Thường, đại diện Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ), đã giới thiệu Nghị định 264, một văn bản pháp lý quan trọng quy định về việc thành lập, cơ cấu tổ chức, quản lý và sử dụng vốn của Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và Quỹ đầu tư mạo hiểm địa phương. Mục tiêu chính của nghị định là thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.
Theo Nghị định 264, Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia sẽ hoạt động dưới hình thức công ty TNHH hai thành viên trở lên hoặc công ty cổ phần, với Bộ Khoa học và Công nghệ là cơ quan đại diện phần vốn nhà nước. Ở cấp địa phương, quỹ sẽ do UBND cấp tỉnh quản lý và được thành lập dưới hình thức doanh nghiệp theo Luật Doanh nghiệp.
Nghị định này cho phép các quỹ thực hiện góp vốn, mua cổ phần hoặc phần vốn góp tại các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo cả trong và ngoài nước. Bên cạnh đó, quỹ có thể đồng đầu tư với các quỹ khác, thành lập hoặc góp vốn vào các quỹ đầu tư mạo hiểm mới. Những hoạt động này nhằm hỗ trợ sự phát triển của hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia. Chu kỳ đầu tư của quỹ được quy định tối đa là 10 năm, tuy nhiên, đối với các dự án có yếu tố lưỡng dụng (phục vụ cả mục đích dân sự và quốc phòng), thời gian này có thể kéo dài đến 15 năm.
Một điểm đáng chú ý của Nghị định là cơ chế miễn trừ trách nhiệm cho các tổ chức, cá nhân điều hành quỹ trong trường hợp xảy ra tổn thất do rủi ro khách quan. Điều này tạo điều kiện thuận lợi để quỹ có thể thực hiện đúng tinh thần “đầu tư mạo hiểm”.
Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh nhấn mạnh rằng sự ra đời của Nghị định 264 đánh dấu bước chuyển đổi vai trò của Nhà nước, từ việc hỗ trợ sang trực tiếp đầu tư và chấp nhận rủi ro cùng với các doanh nghiệp khởi nghiệp. Ông khẳng định đây là một chính sách thể hiện vai trò đột phá của Nhà nước trong lĩnh vực này.
Tuy nhiên, ông Bùi Thành Đô, nhà sáng lập kiêm Chủ tịch quỹ ThinkZone Ventures, chỉ ra rằng mặc dù Việt Nam có nhiều tiềm năng phát triển đầu tư mạo hiểm, vẫn còn những rào cản khiến dòng vốn nước ngoài còn dè dặt. Ông cho rằng một trong những nguyên nhân chính là thị trường Việt Nam có quá ít thương vụ thoái vốn thành công, gây lo ngại cho các nhà đầu tư quốc tế về khả năng thu hồi vốn.
Để giải quyết vấn đề này, ông Đô gợi ý Việt Nam có thể tham khảo mô hình từ Hàn Quốc, nơi chính phủ đầu tư dạng “quỹ trong quỹ” (Fund of Funds) thông qua Korea Venture Investment Corp (KVIC). KVIC đóng vai trò là quỹ mẹ, sử dụng vốn nhà nước làm vốn mồi để đầu tư vào các quỹ con, từ đó phân tán rủi ro và huy động thêm nguồn lực từ khu vực tư nhân. Tính đến năm 2022, KVIC quản lý tổng tài sản trị giá 6,8 tỷ USD, rót vốn vào 1.125 quỹ con, tạo ra 31,2 tỷ USD vốn đầu tư cho hơn 9.000 doanh nghiệp khởi nghiệp và doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Ngoài ra, Hàn Quốc còn đầu tư 500 triệu USD cho 56 quỹ đầu tư mạo hiểm toàn cầu, kèm theo điều kiện các quỹ này phải tái đầu tư vào các startup trong nước, tạo hiệu ứng lan tỏa và thúc đẩy hệ sinh thái đầu tư mạo hiểm. Singapore cũng có mô hình Startup SG linh hoạt, đồng đầu tư theo từng thương vụ, với vốn nhà nước chiếm tỷ trọng lớn ở giai đoạn đầu và dần nhường chỗ cho vốn tư nhân ở các vòng sau, đảm bảo tính bền vững.
Trong khi đó, Trung Quốc và Israel tập trung vào các lĩnh vực chiến lược như bán dẫn, fintech, công nghệ giáo dục và công nghệ sinh học. Ông Đô nhấn mạnh rằng mỗi quốc gia có cách tiếp cận riêng, điều chỉnh chính sách linh hoạt theo từng giai đoạn phát triển, do đó Việt Nam cần lựa chọn mô hình phù hợp với thực tế và định hướng của mình.
Thị trường đầu tư mạo hiểm Việt Nam đã đạt đỉnh vào năm 2021 với tổng giá trị vốn rót hơn 1,4 tỷ USD, đứng thứ tư trong khu vực ASEAN, nhưng đã giảm liên tiếp trong ba năm gần đây. Năm 2024, lượng vốn đổ vào thị trường là 398 triệu USD, với 118 thương vụ. Khoảng 80% dòng vốn vào hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam đến từ các quỹ nước ngoài, chủ yếu ở Singapore, trong khi các quỹ trong nước chỉ chiếm một phần nhỏ. Hiện tại, Việt Nam có 38 quỹ đầu tư mạo hiểm đang hoạt động, với tổng quy mô dưới 500 triệu USD.
Ông Phạm Tuấn Hiệp, Giám đốc BK Holdings, nhận xét rằng phần lớn vốn đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam tập trung vào các startup công nghệ thông tin (IT-based), trong khi thiếu vắng các công ty công nghệ sâu như robot, điện toán đám mây, công nghệ sinh học hay vật liệu mới. Ông cũng chỉ ra rằng hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) tại các doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu phục vụ nội bộ, tạo ra một hình thức “đổi mới sáng tạo đóng”.
Ông Hiệp kỳ vọng Nhà nước sẽ tham gia sâu hơn vào hệ sinh thái khởi nghiệp, đóng vai trò dẫn dắt và kiến tạo, từ đó phát triển thành công 11 nhóm công nghệ chiến lược mà Chính phủ đã xác định. Sự ra đời của Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia được kỳ vọng sẽ tạo ra một cú hích quan trọng cho hệ sinh thái này.
Admin
Nguồn: VnExpress
