Cholesterol là một thành phần chất béo sterol thiết yếu, tồn tại trong màng tế bào và đóng vai trò quan trọng trong nhiều hoạt động sống của cơ thể. Phần lớn cholesterol (khoảng 70-80%) được sản xuất bởi gan, phần còn lại đến từ chế độ ăn uống. Cholesterol là tiền chất để tổng hợp các hormone sinh dục như estrogen và testosterone, hormone tuyến thượng thận cortisol, vitamin D và acid mật, những chất cần thiết cho quá trình tiêu hóa chất béo. Nhờ đó, cơ thể duy trì được các chức năng quan trọng như sinh sản, miễn dịch, bảo vệ xương khớp và hoạt động của hệ thần kinh. Sự thiếu hụt cholesterol có thể dẫn đến rối loạn nghiêm trọng ở nhiều cơ quan, từ hệ nội tiết đến não bộ.
Trong máu, cholesterol kết hợp với protein tạo thành các lipoprotein. Hai loại lipoprotein phổ biến là LDL (lipoprotein mật độ thấp) và HDL (lipoprotein mật độ cao). LDL thường được gọi là “cholesterol xấu” vì khi dư thừa, nó có thể tích tụ trong thành động mạch, gây ra xơ vữa động mạch. Ngược lại, HDL được xem là “cholesterol tốt” vì nó giúp vận chuyển cholesterol dư thừa từ các bộ phận cơ thể trở về gan để đào thải. Vì vậy, vấn đề then chốt không phải là sự tồn tại của cholesterol mà là sự cân bằng giữa LDL và HDL. Một chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh sẽ giúp duy trì tỷ lệ này ở mức an toàn.
Gan có khả năng tự điều chỉnh lượng cholesterol sản xuất. Khi cơ thể hấp thụ nhiều cholesterol từ thực phẩm, gan sẽ giảm sản xuất và ngược lại. Do đó, việc ăn một quả trứng mỗi ngày không nhất thiết làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch. Các loại chất béo bão hòa và chất béo trans (thường có trong đồ chiên rán và thực phẩm chế biến sẵn) mới là nguyên nhân chính gây tăng mức LDL trong máu.
Việc loại bỏ hoàn toàn các thực phẩm chứa cholesterol khỏi chế độ ăn uống có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe. Những người ăn kiêng quá mức có thể bị thiếu hụt vitamin D, dẫn đến giảm hấp thu canxi, loãng xương và suy giảm hệ miễn dịch. Ở phụ nữ, sự thiếu hụt cholesterol có thể gây rối loạn kinh nguyệt và giảm ham muốn do thiếu hormone sinh dục. Não bộ, nơi chứa đến 20% tổng lượng cholesterol của cơ thể, cũng có thể bị ảnh hưởng, dẫn đến suy giảm trí nhớ và tăng nguy cơ trầm cảm.
Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo rằng nên phân biệt các nguồn thực phẩm thay vì kiêng khem tuyệt đối. Các loại thực phẩm như trứng, tôm, cua và sò chứa nhiều cholesterol nhưng lại ít chất béo bão hòa, đồng thời giàu omega-3, protein, vitamin và khoáng chất. Khi được tiêu thụ điều độ, những thực phẩm này mang lại nhiều lợi ích hơn là tác hại. Ngược lại, các loại thịt đỏ nhiều mỡ, nội tạng động vật, da gà và đồ ăn nhanh chứa nhiều chất béo bão hòa và trans fat, do đó nên hạn chế tiêu thụ.
Đối với những người có bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu hoặc bệnh tim mạch, nên ưu tiên các loại thực phẩm giàu chất xơ hòa tan (như yến mạch, rau xanh và các loại đậu) để giảm hấp thu cholesterol ở ruột. Đồng thời, cần kết hợp với việc tập luyện thể thao, bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia. Việc kiểm tra mỡ máu định kỳ giúp phát hiện sớm các tình trạng bất thường, từ đó có thể điều chỉnh chế độ ăn uống và sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Mỗi người nên lắng nghe cơ thể và tham khảo ý kiến của bác sĩ để xây dựng một chế độ ăn uống phù hợp. Theo khuyến nghị của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, tổng năng lượng từ chất béo bão hòa không nên vượt quá 10% tổng khẩu phần ăn hàng ngày. Việc ăn một quả trứng mỗi ngày hoặc 3-4 quả trứng mỗi tuần được coi là an toàn đối với người khỏe mạnh. Thay vì lo lắng và loại bỏ hoàn toàn các thực phẩm chứa cholesterol, mỗi người nên tập trung vào việc duy trì một lối sống khoa học, ăn uống đa dạng, hạn chế đồ chiên rán và bánh kẹo công nghiệp, duy trì vận động thường xuyên và ngủ đủ giấc.
Admin
Nguồn: VnExpress
