Ngày 23/10 vừa qua, nhà tưởng niệm Thiếu tướng, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Phạm Xuân Ẩn đã chính thức khánh thành tại khu di tích Láng Le – Bàu Cò, xã Tân Nhựt, TP HCM. Công trình này là sự tri ân sâu sắc đối với những cống hiến to lớn của ông cho ngành tình báo Quốc phòng Việt Nam và sự nghiệp bảo vệ, xây dựng Tổ quốc.
Cuộc đời hoạt động cách mạng của Thiếu tướng Phạm Xuân Ẩn gắn liền với các bí danh như X6, Trần Văn Trung hay Hai Trung. Ông đã dành nhiều năm hoạt động công khai ngay trong lòng địch. Những trang sách, hồi ký viết về ông đã khắc họa chân dung một nhà tình báo tài ba trong lịch sử Việt Nam.
Cuốn “Phạm Xuân Ẩn – Tên người như cuộc đời” của nhà báo Nguyễn Thị Ngọc Hải ra mắt năm 2002, không tập trung vào chiến công mà khai thác những câu chuyện đời thường qua những lần bà đến thăm Thiếu tướng Phạm Xuân Ẩn. Tác giả chia sẻ, vì không am hiểu nhiều về tình báo, bà chọn cách tiếp cận cuộc sống thường nhật của nhân vật.
Ban đầu, ông Ẩn từ chối các cuộc hẹn phỏng vấn, nhưng sẵn sàng gặp gỡ với tư cách đồng nghiệp, bạn bè. Nhà báo Ngọc Hải đã mất 10 năm để hoàn thành cuốn sách. Bà kể lại rằng, trong giai đoạn từ 1975 đến 2002, ông Ẩn gần như không được nhắc đến nhiều. Để bảo vệ những người liên quan, ông có những điều không thể nói ra. Dù vậy, bà vẫn quyết tâm hoàn thành tác phẩm để “học hỏi một con người đặc biệt”, tái hiện bối cảnh miền Nam gắn liền với cuộc đời ông Ẩn, và mong muốn độc giả cảm nhận được những điều “dịu dàng nhất, can đảm nhất, yêu thương con người nhất” từ ông.
Theo nhà báo Ngọc Hải, ông Ẩn là người thông thái, nhân văn, am hiểu cả tư duy lẫn đời sống. Ông khiến bạn bè người Mỹ ngạc nhiên khi một trí thức Tây học lại rành rẽ việc chèo thuyền, hiểu biết về cây cỏ, chim muông nơi đồng ruộng, và vô cùng hài hước, duyên dáng. Tướng Ẩn còn nổi tiếng với khả năng phân tích sắc bén. Đại tướng Võ Nguyên Giáp từng nhận xét, nhờ những tài liệu do ông cung cấp, “chúng ta như đang ngồi trong phòng tham mưu quân sự Mỹ”.
Khi đọc bản thảo, Thiếu tướng Phạm Xuân Ẩn không chỉnh sửa nhiều, chỉ góp ý về tên tiếng Anh và chính tả. Cuốn sách ra mắt năm 2002, mở đầu cho việc giới thiệu chân dung nhà tình báo tài ba đến công chúng, và đã được tái bản nhiều lần. Đến nay, Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh đã tái bản cuốn sách đến lần thứ 14.
Nhà báo, nhà văn Nguyễn Thị Ngọc Hải, năm nay 81 tuổi, là người đầu tiên viết sách về tướng tình báo Phạm Xuân Ẩn.
Cuốn “Điệp viên hoàn hảo X6” (2007) do Giáo sư sử học người Mỹ Larry Berman chấp bút dựa trên lời kể của Thiếu tướng Phạm Xuân Ẩn, được xuất bản tại Mỹ một năm sau khi ông qua đời. Theo tác giả, đây là tâm nguyện của ông Phạm Xuân Ẩn để bảo vệ những đồng đội còn hoạt động. Cùng năm, bản tiếng Việt được Nhà xuất bản Thông Tấn phát hành. Sáu năm sau, Larry Berman bổ sung thêm chi tiết và các bài viết của nguyên Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng, nhà sử học Dương Trung Quốc, Đại tá Nguyễn Văn Tàu (bí danh Tư Cang).
Tác phẩm tái hiện sinh động quá trình hoạt động tình báo của tướng Phạm Xuân Ẩn, cách ông hòa nhập vào giới truyền thông, chính trị Mỹ, kết giao với những nhân vật có tầm ảnh hưởng để thu thập thông tin. Ông sử dụng nhiều phương pháp báo tin khác nhau, như mực vô hình, giấu báo cáo trong vỏ trứng, hoặc liên lạc qua mạng lưới bí mật.
Cuốn sách còn khắc họa những giằng xé nội tâm của một “điệp viên hoàn hảo”, người luôn trung thành với Tổ quốc nhưng cũng trân trọng tình bạn với đồng nghiệp người Mỹ. Larry Berman viết: “Cuộc đời của Ẩn không chỉ là một câu chuyện chiến tranh mà còn là câu chuyện về hàn gắn, về lòng trung thành với đất nước và bạn bè”.
Nhiều độc giả trên Amazon đánh giá cao cuốn sách, cho rằng nó hấp dẫn như tiểu thuyết trinh thám, đồng thời thể hiện sự nghiên cứu công phu của tác giả.
Giáo sư Larry Berman gặp Phạm Xuân Ẩn lần đầu năm 2001 và liên tục đề nghị viết sách về ông nhưng bị từ chối. Mãi đến khi ông Ẩn bệnh nặng, Larry Berman mới được chấp thuận. Ông Ẩn từng đánh giá cao cuốn “Không hòa bình, Không danh dự: Nixon, Kissinger và Sự phản bội ở Việt Nam” của Berman vì sự trung thực và công bằng.
Theo Larry Berman, Phạm Xuân Ẩn là một tình báo viên xuất sắc, sử dụng con người làm yếu tố then chốt để thu thập tin tức từ lòng địch. Ông đánh giá ông Ẩn là “điệp báo viên giỏi nhất” so với các điệp viên Mỹ hay Trung Quốc.
Larry Berman, 74 tuổi, là Giáo sư Danh dự tại Đại học California, Mỹ. Ông đã đến Việt Nam hơn 60 lần trong 8 năm để thực hiện cuốn “Điệp viên hoàn hảo X6” và lên kế hoạch cho bộ phim cùng tên.
Cuốn “Một người Việt trầm lặng” (2007) của Jean-Claude Pomonti, một đồng nghiệp của Thiếu tướng Phạm Xuân Ẩn, mang đến một góc nhìn khác về nhân vật. Tác giả đặt ông vào bối cảnh thời cuộc đầy biến động, tái hiện tình hình chính trị thời đó. Tác phẩm được tái bản năm 2017 với tên mới.
Sách viết: “Ẩn buộc phải tự giam mình trong thế giới tình báo đầy bí ẩn quanh co ở Sài Gòn… Ông phải canh chừng những điệp viên hai mang, những kẻ bám đuôi, những người có nhiệm vụ thử thách hay theo dõi mình… Ông còn phải hoàn thành một công việc khó khăn hơn cả là giải thích tài liệu đã thu thập được, phân biệt đâu là tài liệu giả đâu là tài liệu thật, tránh những âm mưu cung cấp tin để đưa mình vào bẫy”.
Jean-Claude Pomonti, 85 tuổi, từng là phóng viên thường trú của tờ Le Monde (Pháp) tại Sài Gòn vào đầu thập niên 1970. Ông đã viết nhiều bài báo phản đối sự can thiệp của Mỹ và những tổn thất mà cuộc chiến gây ra cho người dân Việt Nam.
Thiếu tướng Phạm Xuân Ẩn sinh năm 1927 tại Đồng Nai và qua đời năm 2006. Ông tham gia cách mạng từ năm 1945, vào Đảng năm 1953 và nhận nhiệm vụ hoạt động tình báo. Để tạo vỏ bọc, ông được cử sang Mỹ học báo chí năm 1957. Năm 1959, ông về nước và làm việc cho các hãng tin Reuters, Time, New York Herald Tribune. Dưới vỏ bọc nhà báo quốc tế, ông dễ dàng tiếp cận giới chức chính quyền và quân đội Sài Gòn, thu thập nhiều tài liệu mật, góp phần vào thắng lợi của cách mạng. Ông được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân năm 1976.
Admin
Nguồn: VnExpress
