Khi một đứa trẻ 9 tuổi đang làm bài tập về nhà và hỏi xin xem TV, phản ứng của cha mẹ thường được chia thành ba kiểu khác nhau.
Một số cha mẹ, theo kiểu “cha mẹ hổ”, sẽ thẳng thừng từ chối: “Không được. Bài tập là ưu tiên hàng đầu. Xem TV chỉ tốn thời gian.” Ngược lại, “cha mẹ sứa” có thể dễ dãi đáp ứng: “Được thôi, nhưng nhớ làm bài tập sau nhé.”
Tuy nhiên, các chuyên gia đánh giá cao cách phản ứng của “cha mẹ cá heo” hơn cả. Họ sẽ đáp lại một cách thấu hiểu: “Mẹ hiểu con muốn xem TV. Chúng ta hãy lên kế hoạch nhé. Con làm bài tập trong 30 phút, sau đó con có thể xem TV 20 phút để thư giãn. Con thấy thế nào?” Cách tiếp cận này vừa đặt ra ranh giới rõ ràng, vừa khuyến khích trẻ tự giác điều chỉnh, quản lý thời gian, đồng thời xây dựng lòng tin và sự hợp tác giữa cha mẹ và con cái.
Phương pháp nuôi dạy con kiểu cá heo được phát triển bởi Tiến sĩ Shimi Kang, một bác sĩ tâm thần và chuyên gia về nuôi dạy con người người Canada. Bà giới thiệu khái niệm này trong cuốn sách “The Dolphin Parent” xuất bản năm 2014, như một giải pháp thay thế cho các phong cách nuôi dạy con cực đoan.
“Cha mẹ cá heo” hướng đến sự cân bằng, nằm giữa hai thái cực “cha mẹ hổ” (độc đoán) và “cha mẹ sứa” (dễ dãi, thiếu nhất quán). Thay vì kiểm soát một cách nghiêm ngặt hoặc bỏ mặc con cái, họ chọn cách hướng dẫn, hợp tác và hỗ trợ một cách phù hợp, từ đó khuyến khích sự độc lập, trí tuệ cảm xúc và động lực bên trong của trẻ.
Thuật ngữ “cha mẹ cá heo” được sử dụng để ví von với những đặc tính nổi bật của loài cá heo: linh hoạt và vui tươi, có khả năng giao tiếp và hòa nhập xã hội tốt, mạnh mẽ và đưa ra hướng dẫn khi cần thiết, đồng thời luôn ủng hộ sự độc lập của con cái.
Phương pháp này dựa trên các nguyên tắc chính sau: Cân bằng (khuyến khích sự hài hòa giữa học tập, vui chơi, các mối quan hệ và nghỉ ngơi); Hợp tác (cha mẹ và con cái cùng nhau giải quyết vấn đề thay vì áp đặt); Động lực nội tại (giúp trẻ tự xây dựng động lực từ bên trong thay vì dựa vào phần thưởng hoặc nỗi sợ hãi); và Trí tuệ cảm xúc (ưu tiên sự đồng cảm, giao tiếp và khả năng phục hồi sau những thất bại).
Nhà tâm lý học Becky Kennedy (Mỹ) gọi đây là phương pháp “lãnh đạo vững vàng”, có nghĩa là cha mẹ cho con cái những gì chúng thực sự cần, chứ không chỉ những gì chúng muốn.
Theo Tiến sĩ Jean M. Twenge, giáo sư tâm lý học tại Đại học Bang San Diego (Mỹ), cách tiếp cận này giúp trẻ hiểu rằng những ranh giới được đặt ra không phải là một hình phạt mà là sự bảo vệ. Nó xây dựng mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái dựa trên nền tảng của sự tin tưởng và quan tâm lẫn nhau, thay vì sự sợ hãi hay trốn tránh.
Admin
Nguồn: VnExpress
