Trong một loạt các diễn biến phức tạp, chính sách của Tổng thống Mỹ Donald Trump đối với Nga đã trải qua những thay đổi chóng mặt liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine.
Hồi đầu tháng 8, ông Trump từng đe dọa áp đặt các biện pháp trừng phạt nếu Nga không đồng ý ngừng bắn ở Ukraine trước ngày 8/8. Tuy nhiên, thời hạn trôi qua mà không có lệnh trừng phạt nào được thực thi. Thậm chí, hai nhà lãnh đạo còn có cuộc gặp thượng đỉnh tại Alaska vào ngày 15/8.
Đến tháng 9, khi các cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraine không đạt được tiến triển, Tổng thống Mỹ lại tuyên bố sẽ trừng phạt Moscow nếu các nước thành viên NATO có hành động tương tự và ngừng mua dầu của Nga. Ông bày tỏ sự thất vọng về việc chưa thể chấm dứt xung đột ở Ukraine và thể hiện rõ quyết tâm gây áp lực lên Nga.
Ngoài việc đề cập đến khả năng trừng phạt, ông Trump còn xem xét cung cấp tên lửa hành trình tầm xa Tomahawk cho Ukraine, một loại vũ khí có khả năng giúp Kiev tấn công sâu vào lãnh thổ đối phương.
Tuy nhiên, sau cuộc điện đàm với Tổng thống Putin vào ngày 16/10, ông Trump tin rằng hai bên đã đạt đủ tiến triển để thông báo về một cuộc gặp thượng đỉnh sắp tới tại Budapest, Hungary, dự kiến diễn ra “trong một, hai tuần tới”.
Kế hoạch cho cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ – Nga lần thứ hai này đã gây ra lo ngại lớn cho Ukraine và châu Âu. Họ lo sợ rằng ông Trump có thể gây áp lực để Kiev nhượng bộ lãnh thổ, nhằm nhanh chóng chấm dứt chiến sự.
Mối lo ngại này càng tăng lên khi Tổng thống Mỹ gác lại cam kết chuyển giao tên lửa Tomahawk trong cuộc gặp với người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng vào ngày 17/10, đồng thời kêu gọi hai bên ngừng bắn tại chiến tuyến hiện tại.
Để chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh lần thứ hai, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã có cuộc điện đàm với người đồng cấp Nga Sergey Lavrov vào ngày 20/10. Cuộc trao đổi này được kỳ vọng sẽ đặt nền móng cho hội nghị thượng đỉnh ở Hungary, nhưng nó lại trở thành bước ngoặt làm thay đổi mọi thứ, kể cả tâm trạng của ông Trump.
Một quan chức Mỹ tiết lộ rằng trong cuộc điện đàm, ông Lavrov đã “tỏ ra gay gắt” với ông Rubio, tái khẳng định quan điểm của Nga là không ngừng bắn trước khi đàm phán bắt đầu. Đây là lập trường mà Ukraine và châu Âu ủng hộ, và Mỹ cũng đồng tình.
Theo CNN, Nga vẫn “tối đa hóa các yêu cầu”, muốn Ukraine rút quân khỏi khu vực mà lực lượng này còn kiểm soát ở các tỉnh mà Nga tuyên bố sáp nhập, trái ngược với đề xuất “ngừng bắn tại chỗ” mà ông Trump đưa ra.
Yêu cầu cứng rắn này của Nga đã ngay lập tức gây ra phản ứng tiêu cực từ phía Mỹ. Chỉ trong vòng 5 ngày, kế hoạch đầy hứa hẹn về một hội nghị thượng đỉnh để giải quyết chiến sự Ukraine đã đi vào ngõ cụt, và cơn thịnh nộ của ông Trump với Nga bắt đầu bùng phát.
Các quan chức Mỹ cho biết sau cuộc điện đàm giữa Ngoại trưởng Rubio và người đồng cấp Nga, ông Trump nhận ra rằng lập trường của ông Putin về việc chấm dứt chiến sự Ukraine vẫn không thay đổi so với thời điểm họ gặp nhau tại Alaska vào tháng 8.
Ngày 21/10, Tổng thống Trump cho rằng cuộc gặp thượng đỉnh mà ông kỳ vọng tạo ra đột phá có thể chỉ là “lãng phí thời gian” và quyết định dừng quá trình chuẩn bị.
Ông Trump đã họp với Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, người đã ủng hộ việc Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Nga trong nhiều tháng qua. Ông Trump khiến ngay cả những cố vấn thân cận nhất cũng bất ngờ khi đồng ý áp đặt các biện pháp trừng phạt lên Rosneft và Lukoil, hai tập đoàn dầu khí lớn nhất của Nga.
Trong khi ông Bessent trở về Bộ Tài chính để soạn thông báo, ông Trump đã trao đổi với Ngoại trưởng Rubio, người đang chuẩn bị lên đường đến Israel, rằng Mỹ sẽ trừng phạt Nga “ngay lập tức”.
Ngày 22/10, Bộ trưởng Bessent đã úp mở về động thái này “theo cách vòng vo”. Sau khi trả lời báo giới bên ngoài Nhà Trắng, ông đi vào Cánh Tây, nhưng bất ngờ quay lại và tiến đến micro.
“Chúng tôi sẽ công bố, ngay sau khi kết thúc phiên giao dịch chiều nay hoặc đầu giờ sáng mai, về biện pháp trừng phạt Nga”, ông Bessent nói, trong khi các phóng viên vội vã dựng lại máy quay.
Bên trong Nhà Trắng, Tổng thống Trump có cuộc gặp với Tổng thư ký NATO Mark Rutte, người đến Washington với mục tiêu thuyết phục Mỹ đứng về phía Ukraine. Ông Rutte khó có thể kỳ vọng một kết quả tốt hơn thế, khi Tổng thống Trump thực hiện lời cảnh báo đã đưa ra trong nhiều tháng qua.
Ông Trump thông báo trừng phạt hai tập đoàn Rosneft và Lukoil, biện pháp cứng rắn đầu tiên ông triển khai kể từ khi nhậm chức vào tháng 1. Các lệnh trừng phạt bao gồm đóng băng tài sản của Rosneft và Lukoil tại Mỹ, cấm các công ty Mỹ giao dịch với hai doanh nghiệp này.
Lệnh trừng phạt này được cho là sẽ gây ra thiệt hại lớn cho nguồn thu từ dầu mỏ của Nga, vốn được coi là huyết mạch tài chính cho cuộc chiến ở Ukraine. Reuters dẫn nguồn tin thân cận cho biết các công ty Trung Quốc như PetroChina, Sinopec, CNOOC và Zhenhua Oil sẽ tạm dừng mua nhiên liệu từ Nga do lo ngại tác động từ lệnh trừng phạt của Mỹ.
“Đó có thể là cuộc điện đàm mang cái giá đắt nhất lịch sử theo hướng bất lợi cho Nga”, David Blair, bình luận viên đối ngoại của Telegraph, nhận định. “Nó gây ra một trong những cú đảo chiều chóng vánh nhất về chiến lược trong nhiệm kỳ Tổng thống của ông Trump”.
“Đây là các biện pháp rất mạnh, nhắm vào hai tập đoàn dầu mỏ lớn nhất của họ. Chúng tôi hy vọng các lệnh trừng phạt sẽ không phải kéo dài. Chúng tôi mong chiến tranh sẽ sớm chấm dứt”, ông Trump nói. Ông bộc lộ rõ sự thất vọng với người đồng cấp Putin và chính thức thông báo hủy kế hoạch gặp thượng đỉnh.
Hiện chưa rõ ông Trump sẽ duy trì lập trường cứng rắn với Nga trong bao lâu. Ông chủ Nhà Trắng từng nhiều lần thay đổi cách tiếp cận sau mỗi lần điện đàm với ông chủ Điện Kremlin.
Kinh tế Nga có thể chịu tác động đáng kể, bởi xuất khẩu dầu mỏ là một trong những nguồn thu quan trọng của nước này, trong khi Rosneft và Lukoil cung cấp hơn 5% nguồn cung toàn cầu.
“Các lệnh trừng phạt chắc chắn sẽ gây tổn hại cho kinh tế Nga”, cựu đại sứ Mỹ tại Ukraine John Herbst nói với BBC. “Nhưng tôi cho rằng thật ngây thơ nếu kỳ vọng chỉ riêng bước đi này có thể buộc ông Putin hướng tới hòa bình. Chúng ta phải duy trì áp lực lớn trong nhiều tháng”.
Kinh tế Mỹ cũng sẽ chịu hệ quả tiềm tàng, bởi quyết định trừng phạt Nga đã khiến giá dầu thế giới tăng mạnh. Ông Putin ngày 23/10 nói rằng lệnh trừng phạt Rosneft và Lukoil là rất nghiêm trọng, nhưng ít ảnh hưởng tới kinh tế Nga và có thể tác động ngược đến Mỹ.
“Tốt thôi, 6 tháng nữa tôi sẽ cho các bạn biết kết quả”, ông Trump phản hồi cùng ngày, khi được phóng viên đề nghị bình luận.
Tổng thống Mỹ chưa loại trừ khả năng gặp người đồng cấp Nga trong tương lai, khi ông cảm thấy phù hợp.
“Tôi nghĩ Tổng thống và cả chính quyền liên bang đều hy vọng cuộc gặp thượng đỉnh có thể tổ chức trở lại”, thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói. “Nhưng chúng tôi muốn đảm bảo cuộc gặp đó phải mang lại kết quả tích cực, đáng với thời gian của Tổng thống”.
Admin
Nguồn: VnExpress
