Hội nghị Trung ương 4 của đảng Cộng sản Trung Quốc, diễn ra ngày 24/10, đã thông qua Kế hoạch 5 năm lần thứ 15 (2026-2030), vạch ra 7 phương hướng phát triển chủ yếu của đất nước trong giai đoạn tới, tập trung vào việc thúc đẩy các ngành kinh tế và công nghệ mới.
Kế hoạch này đặt mục tiêu đạt được những bước tiến đáng kể trong tăng trưởng chất lượng cao, nâng cao năng lực tự chủ về khoa học và công nghệ, tiếp tục cải cách toàn diện, nâng cao văn minh xã hội, cải thiện chất lượng cuộc sống, xây dựng “Trung Quốc tươi đẹp” và củng cố an ninh quốc gia.
Cuộc họp kéo dài 4 ngày tại Bắc Kinh, do Tổng Bí thư, Chủ tịch Tập Cận Bình chủ trì, đã quy tụ hàng trăm đại biểu. Chi tiết của kế hoạch sẽ được hoàn thiện trong những tháng tới và dự kiến được thông qua tại kỳ họp Đại hội Đại biểu Nhân dân toàn quốc vào tháng 3/2026.
Giới quan sát nhận định, Kế hoạch 5 năm mới thể hiện nỗ lực của Trung Quốc trong việc tăng cường sức mạnh quốc gia thông qua đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ và sản xuất công nghệ cao, nhằm giảm sự phụ thuộc vào Mỹ và thúc đẩy các tham vọng công nghệ riêng.
Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc để giành vị thế dẫn đầu trong các ngành công nghiệp tương lai, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), hai nước cũng đang đối mặt với cuộc chiến thương mại leo thang.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã áp đặt thuế quan cao đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, và Bắc Kinh đáp trả bằng các biện pháp hạn chế xuất khẩu đất hiếm, một loại vật liệu quan trọng cần thiết cho sản xuất nhiều sản phẩm công nghiệp của phương Tây.
Mặc dù Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập dự kiến gặp nhau bên lề hội nghị thượng đỉnh APEC tại Hàn Quốc để tìm cách giảm căng thẳng thương mại, Kế hoạch 5 năm mới cho thấy Bắc Kinh dường như tin rằng sự đối đầu giữa hai cường quốc khó có thể giảm nhiệt trong tương lai gần, và Trung Quốc cần phải vượt lên đối thủ về mặt công nghệ.
Julian Evans-Pritchard, nhà phân tích tại Capital Economics, nhận xét: “Có rất ít dấu hiệu cho thấy Trung Quốc từ bỏ chính sách công nghiệp ‘Made in China 2025′”. Chính sách này, được công bố năm 2015, đặt ra mục tiêu để Trung Quốc thống trị các lĩnh vực công nghệ tiên tiến như xe điện, hàng không vũ trụ và chất bán dẫn.
Katja Drinhausen, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Trung Quốc Mercator ở Đức, cho biết: “Khi ông Tập Cận Bình lên nắm quyền năm 2012, những kế hoạch 5 năm này vẫn chỉ được coi là lời nói suông. Nhưng một thập kỷ rưỡi qua đã cho thấy sức mạnh của những kế hoạch này, đặc biệt nếu chúng được đi kèm với đầu tư, nguồn lực và ưu đãi. Công thức này đã mang lại hiệu quả”.
Trong giai đoạn 5 năm vừa qua, Trung Quốc đã sử dụng nguồn lực nhà nước để hỗ trợ mạnh mẽ các ngành công nghiệp bán dẫn và AI, với mục tiêu đạt được sự tự chủ trong nước. Nhờ các chính sách này, Trung Quốc đã đạt được vị thế dẫn đầu toàn cầu trong một số lĩnh vực như xe điện và năng lượng tái tạo, đồng thời giảm sự phụ thuộc vào các sản phẩm nước ngoài.
Gần đây, ông Tập đã kêu gọi Trung Quốc tập trung vào “lực lượng sản xuất mới”, một thuật ngữ dùng để chỉ công nghệ và các sáng kiến nhằm củng cố khả năng tự chủ và nâng cấp ngành công nghiệp. Thuật ngữ này đã xuất hiện trong Kế hoạch 5 năm mới được công bố, cho thấy sự ưu tiên tiếp tục dành cho các công ty tham gia vào “lực lượng sản xuất mới”, đặc biệt là trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, bán dẫn và robot.
Nhiều chuyên gia dự đoán rằng chiến lược này sẽ làm gia tăng căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ, khi cả hai đều muốn giành quyền thống trị trong các lĩnh vực mới như AI, bán dẫn và robot.
Thông cáo của hội nghị không trực tiếp đề cập đến cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung, nhưng cảnh báo về “những yếu tố bất ổn, khó lường” đang trỗi dậy, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải chủ động đối phó với những thách thức và khó khăn.
Yuhan Zhang, nhà kinh tế trưởng của Trung tâm Trung Quốc thuộc Conference Board, cho biết Kế hoạch 5 năm sẽ “tiếp tục phân bổ nguồn lực cho các ngành chiến lược mới nổi như AI, năng lượng mới, vật liệu mới, sản xuất tiên tiến và các ‘ngành công nghiệp tương lai'”.
People’s Daily, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc, khẳng định việc theo đuổi “khả năng tự cường và sức mạnh lớn hơn trong khoa học, công nghệ là không thể thiếu để đảm bảo ưu thế quan trọng về công nghệ”.
Hội nghị Trung ương 4 cũng đặt mục tiêu “xây dựng hệ thống công nghiệp hiện đại với sản xuất tiên tiến làm trụ cột” và “đẩy nhanh tự cường khoa học và công nghệ ở mức độ cao”, trong khi “phát triển thị trường nội địa mạnh mẽ” được xếp sau đó.
Michael Hirson, trưởng bộ phận nghiên cứu về Trung Quốc tại 22V Research, nhận định kế hoạch này cho thấy nền kinh tế Trung Quốc có thể phát triển theo hai hướng khác biệt: sản xuất tiên tiến và công nghệ cao sẽ tăng trưởng mạnh mẽ, trong khi nhu cầu tiêu dùng nội địa tăng trưởng yếu và sản xuất dư thừa.
Julian Evans-Pritchard kết luận: “Văn kiện của hội nghị đã gửi đi thông điệp rõ ràng rằng sản xuất và công nghệ vẫn là trọng tâm trong tham vọng về sức mạnh và an ninh quốc gia của Trung Quốc trong cuộc đối đầu về công nghệ và quyền lực với Mỹ”.
Admin
Nguồn: VnExpress
