Ngày 25/10, tại tọa đàm “Vai trò của nền tảng trực tuyến trong bảo vệ trẻ em và thanh thiếu niên trước tội phạm mạng”, Thiếu tướng Lê Xuân Minh, Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an, đã chỉ ra những thủ đoạn tinh vi mà tội phạm mạng sử dụng để tiếp cận và xâm hại trẻ em. Tọa đàm này do Liên minh Niềm tin số phối hợp cùng A05 tổ chức, diễn ra bên lề Lễ mở ký Công ước Hà Nội.
Theo thống kê của A05, các hành vi lừa đảo, thao túng và xâm hại trẻ em trên mạng đang có xu hướng gia tăng, với nhiều chiêu thức ngày càng tinh vi. Tội phạm thường dụ dỗ trẻ em quay video nhạy cảm để tống tiền, hoặc giả danh nhà tuyển dụng để thực hiện hành vi buôn bán người và cưỡng bức lao động.
Ông Minh cho biết, tội phạm mạng khai thác các nền tảng trực tuyến một cách có hệ thống qua ba giai đoạn. Đầu tiên, chúng thu thập thông tin cá nhân công khai của trẻ em trên mạng xã hội, sau đó sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích hành vi và xác định những đối tượng dễ bị tổn thương. Tiếp theo, tội phạm giả danh bạn bè, người nổi tiếng, nhà tuyển dụng hoặc thậm chí là cơ quan chức năng để tạo lòng tin với trẻ.
Khi đã chiếm được lòng tin và tạo dựng mối quan hệ cảm xúc, chúng dễ dàng yêu cầu nạn nhân chia sẻ hình ảnh hoặc video riêng tư. Thống kê năm 2024 cho thấy Việt Nam đã ghi nhận 381 vụ xâm hại tình dục qua mạng, phần lớn bắt nguồn từ việc khai thác thông tin cá nhân trên các nền tảng như Facebook và Zalo. Sau khi có được dữ liệu hoặc hình ảnh nhạy cảm, tội phạm sẽ tống tiền hoặc giả danh công an, nhân viên ngân hàng để đe dọa, yêu cầu nạn nhân giữ bí mật. Thậm chí, một số trường hợp còn sử dụng công nghệ deepfake để tạo ra hình ảnh giả nhằm uy hiếp nạn nhân. Riêng năm 2025, Việt Nam đã ghi nhận khoảng 50 vụ “bắt cóc online” có yếu tố xuyên biên giới.
Đáng lo ngại, các nền tảng mạng xã hội, diễn đàn kín và nhóm ẩn danh ngày càng trở thành nơi chia sẻ và giao dịch các nội dung xâm hại trẻ em. Trong khi đó, mặc dù có tới 82% trẻ em sử dụng Internet hàng ngày, phần lớn lại thiếu kỹ năng ứng phó khẩn cấp khi gặp nguy cơ. Thống kê cho thấy, từ năm 2020 đến 2023, gần 7.900 trẻ em đã bị bạo lực và lạm dụng, trong đó hơn 80% liên quan đến xâm hại tình dục.
Theo ông Minh, tại Việt Nam, có tới 82% trẻ em từ 12 đến 13 tuổi và 93% trẻ em từ 14 đến 15 tuổi sử dụng Internet hàng ngày. Trung bình, trẻ em từ 12 đến 15 tuổi dành khoảng 3-4 giờ mỗi ngày trên các nền tảng trực tuyến như Zalo, Facebook, TikTok hay YouTube. Ông Minh nhấn mạnh: “Không gian mạng mở ra cơ hội học tập, sáng tạo và kết nối. Nhưng ở đây cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro khi tội phạm lợi dụng chính các nền tảng mạng để tiếp cận, thao túng và khai thác trẻ em”. Ông dẫn chứng một nghiên cứu của Đại học Georgia (Mỹ) cho thấy cứ 12 trẻ em trên toàn cầu thì có một em (khoảng 8%) từng bị xâm hại hoặc khai thác tình dục trực tuyến, ví dụ như bị gạ gẫm trò chuyện tình dục hoặc bị chia sẻ hình ảnh, video nhạy cảm mà không được sự đồng ý.
Trong bối cảnh tội phạm mạng ngày càng lan rộng, nhà chức trách đang nỗ lực để “không ai bị bỏ lại phía sau và không ai phải đối mặt với nguy hiểm một mình”. Tuy nhiên, tình hình vẫn còn nhiều thách thức phức tạp.
Ông Minh chỉ ra những khó khăn như sự khác biệt về pháp luật giữa các quốc gia gây cản trở cho các hoạt động chống tội phạm mạng. Công nghệ, chính sách và nguồn lực để ngăn chặn tội phạm mạng nhắm vào trẻ em chưa tương xứng với mức độ nghiêm trọng và cấp bách của thực tế. Một số nền tảng chưa minh bạch trong việc chia sẻ thông tin, chưa có biện pháp đủ mạnh để phát hiện, cảnh báo, ngăn chặn và gỡ bỏ kịp thời các nội dung vi phạm. Quá trình hợp tác cung cấp dữ liệu phục vụ truy vết, điều tra và thu thập chứng cứ số còn chậm và chưa ổn định, ảnh hưởng đến hiệu quả điều tra và xử lý các vụ xâm hại trẻ em trên mạng.
Về năng lực xã hội, ông Minh nhận định rằng kỹ năng số của trẻ em, phụ huynh và giáo viên còn hạn chế, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa. Sự thiếu hiểu biết này khiến trẻ em dễ trở thành mục tiêu của các hành vi lừa đảo, dụ dỗ hoặc thao túng tâm lý trên không gian mạng.
Cũng trong sáng 25/10, lãnh đạo và quan chức cấp cao từ khoảng 110 quốc gia cùng nhiều tổ chức quốc tế đã tham dự Lễ mở ký Công ước Liên Hợp Quốc về Chống tội phạm mạng tại Hà Nội, trong đó có 64 quốc gia đã cử đại diện ký kết.
Lễ mở ký là một bước quan trọng trong quy trình pháp lý liên quan đến việc ban hành và thực thi công ước quốc tế. Đây là giai đoạn công bố văn bản Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng và mời các quốc gia ký kết để thể hiện ý định tham gia trong tương lai. Sau lễ mở ký, các thành viên tham gia Công ước Hà Nội có thể tiếp tục ký tại trụ sở Liên Hợp Quốc cho đến ngày 31/12/2026.
Công ước Hà Nội bao gồm 9 chương và 71 điều, nhằm xây dựng một khuôn khổ pháp lý đa phương toàn diện để đấu tranh với tội phạm trên không gian mạng. Công ước này bao gồm nhiều nội dung quan trọng như hình sự hóa các hành vi phạm tội qua mạng, cơ chế hợp tác quốc tế trong điều tra, dẫn độ, chia sẻ chứng cứ điện tử, tịch thu và xử lý tài sản phạm tội, bảo vệ nhân chứng và hỗ trợ nạn nhân.
Admin
Nguồn: VnExpress
