Lần đầu tiên Harey chứng kiến một vụ tai nạn giao thông là trong chuyến du lịch Đà Nẵng cách đây 10 năm. Chiếc xe buýt mất lái, băng qua bốn làn đường rồi lao xuống mương. Điều khiến anh ngạc nhiên không phải bản thân vụ tai nạn, mà là phản ứng của những người xung quanh.
“Tất cả người đi đường đều dừng lại, vây quanh xem, mỗi lúc một đông”, Carry, 33 tuổi, hiện sống ở phường Tân Hưng, TP HCM, kể lại. Một số người lấy điện thoại ra quay phim, số khác lập tức chạy đến giúp đỡ. Trong khi chiếc xe buýt từ từ chìm xuống, hành khách bình tĩnh trèo ra từ cửa sổ và dìu nhau thoát nạn.
Carry so sánh, ở Anh, quy trình xử lý tai nạn rất nghiêm ngặt. Cảnh sát và cứu hỏa sẽ phong tỏa hiện trường. Nạn nhân được yêu cầu giữ nguyên vị trí chờ lực lượng chức năng, còn các bên liên quan trao đổi thông tin bảo hiểm. Mọi thứ diễn ra có tổ chức và theo quy trình. Ngược lại, ở Việt Nam, người dân thường dừng lại để xem có ai bị thương không và tìm hiểu nguyên nhân vụ việc. Nếu thấy mọi người đều an toàn, họ sẽ bàn tán về xe cộ, thiệt hại, hoặc cách cảnh sát sẽ giải quyết.
Sau nhiều năm sống và làm việc tại TP HCM, Carry cảm nhận rõ điều này. Thậm chí, các tài xế Grab thường giảm tốc độ chỉ để quan sát một vụ va chạm nhỏ. “Lúc đầu tôi thấy buồn cười, nhưng sau đó nhận ra đây là một phần văn hóa”, anh chia sẻ. Ở quê nhà, việc can thiệp vào những va chạm nhỏ khi không có ai bị thương bị xem là thiếu lịch sự và xâm phạm quyền riêng tư.
Báo cáo An toàn giao thông năm 2024 của Ngân hàng Thế giới (World Bank) chỉ ra rằng, hiện tượng “đám đông tò mò” ở Việt Nam có thể làm chậm quá trình cứu hộ chuyên nghiệp từ 20-30%, nhưng lại giúp nạn nhân nhận được sự hỗ trợ ban đầu trong hơn 70% trường hợp.
Carry từng là một trong số 70% đó. Vài năm trước, anh bị taxi tông ngã xe máy vào đêm khuya trên đường từ Bắc Ninh về Hà Nội. Ngay sau khi ngã, gần 20 người dân gần đó đã chạy ra đỡ anh dậy, dựng xe và hỏi han. “Khi thấy tôi không sao, họ dìu tôi vào lề đường rồi nhanh chóng trở về nhà”, anh nhớ lại.
Một nghiên cứu đăng trên tạp chí ScienceDirect (Anh), dựa trên dữ liệu từ Văn phòng An toàn Giao thông Quốc gia Việt Nam, cho thấy gần 78% vụ tai nạn xe máy ở Việt Nam được giải quyết ngay tại chỗ. Điều này cho thấy yếu tố văn hóa giao tiếp có ảnh hưởng lớn đến cách xử lý va chạm, khác biệt so với quy trình hành chính và bảo hiểm thường thấy ở các nước phương Tây.
Theo Carry, phần lớn các cuộc tranh cãi trên đường phố thường xuất phát từ việc thiếu một lời xin lỗi. Anh kể, khi mới tập lái xe ở Hà Nội, anh vô tình va nhẹ vào xe máy của một người đàn ông lớn tuổi. Vì cả hai đều không bị thương và xe cũng không bị hư hại, anh định tiếp tục đi.
“Nhưng ông ấy đã tức giận đuổi theo. Khi tôi dừng lại và nói ‘Cháu xin lỗi’ bằng tiếng Việt, ông ấy lập tức dịu giọng, xua tay nói không có vấn đề gì”, Carry kể. “Nếu chủ động xin lỗi, mọi chuyện thường êm đẹp. Nhưng nếu im lặng, tranh cãi rất dễ xảy ra”.
Warren Bisset, 30 tuổi, một người Anh khác sống ở Thủ Đức, TP HCM, cũng nhận thấy sự khác biệt này. Anh từng va vào đuôi một chiếc taxi khiến xe bị xước và nghĩ rằng sẽ gặp rắc rối với bảo hiểm hoặc một cuộc tranh cãi kéo dài.
“Tuy nhiên, người tài xế chỉ yêu cầu tôi trả tiền sửa vết xước. Tôi đưa tiền, anh ấy lái xe đi luôn, không ai nhắc đến bảo hiểm”, Warren kể. Sự việc kết thúc nhanh chóng khiến anh không khỏi ngạc nhiên.
Tuy nhiên, Warren cũng chỉ ra mặt trái của văn hóa “đám đông tò mò”. Anh từng chứng kiến một vụ va quẹt nhỏ thu hút tới 50 người vây quanh, vừa giúp đỡ vừa theo dõi cuộc tranh cãi. “Sự tụ tập đôi khi khiến xung đột leo thang và gây tắc nghẽn giao thông”, anh nhận xét.
Cả hai chàng trai người Anh đều đã học cách thích nghi với văn hóa giao thông ở Việt Nam. Warren đã làm quen với việc sử dụng còi xe. “Ở Anh, bấm còi bị coi là thô lỗ và có thể dẫn đến xô xát. Nhưng ở Việt Nam, đó là một cách để nhắc nhở và nhường đường”, anh cười nói.
Còn Carry nhận thấy rằng, mặc dù giao thông có vẻ hỗn loạn, người Việt Nam thường lái xe chậm và cẩn thận hơn. Ở Nottingham, quê hương anh, mọi người thường đi đúng làn với tâm lý “nếu bạn đâm vào tôi thì đó là lỗi của bạn”. Trong khi đó, ở Việt Nam, người lái xe luôn có tâm thế nhường đường và chủ động tránh những người đi sai.
“Ban đầu, tôi rất sợ giao thông ở Việt Nam”, Carry tâm sự. “Nhưng giờ đây, tôi nhận thấy giao thông chính là một nét văn hóa đặc trưng của người Việt: linh hoạt trong mọi tình huống và luôn sẵn lòng giúp đỡ người khác”.
Admin
Nguồn: VnExpress
