Xã Nghĩa Hưng, thuộc huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An, từ lâu đã nổi tiếng với nghề trồng mía và chế biến các sản phẩm từ mật mía, tạo nên một nét đặc trưng riêng của vùng đất này.
Với gần 1.300 ha mía, người dân Nghĩa Hưng không chỉ thu hoạch để bán cho các nhà máy đường mà còn phát triển các cơ sở chế biến ngay tại địa phương. Làng nghề làm mật mía ở đây đã hình thành và phát triển hơn 10 năm, thu hút hàng trăm hộ dân tham gia, trong đó có khoảng 150 xưởng sản xuất quy mô lớn. Các sản phẩm chủ yếu bao gồm mật mía, đường phên, đường phèn và đường thảo dược.
Điển hình trong số đó là cơ sở sản xuất của anh Phạm Quang Yên, 43 tuổi, trú tại xóm Xuân Lam, xã Nghĩa Hưng. Cơ sở của anh rộng hàng nghìn mét vuông, được xây dựng bài bản với các thiết bị chuyên dụng. Trước đây, anh Yên từng là chủ thầu xây dựng, còn vợ làm điều dưỡng. Tuy nhiên, khoảng 10 năm trước, cả hai quyết định từ bỏ công việc để về quê nối nghiệp gia đình, phát triển nghề làm mật mía truyền thống.
Bếp nấu mật của gia đình anh Yên được xây bằng bê tông kiên cố, gồm ba nồi kết nối liên hoàn. Nồi ngoài cùng bên phải dùng để nấu mật, nồi bên trái có gắn động cơ để đánh mật, và nồi trong cùng có chức năng hâm mật, đảm bảo mật luôn ở trạng thái tốt nhất.
Anh Yên nổi tiếng với sản phẩm đường phên. Gia đình anh hiện trồng khoảng 4 ha mía và thu mua thêm từ bà con trong vùng. Mía sau khi thu hoạch sẽ được ép lấy mật, trữ trong 250 thùng phuy inox (dung tích hơn 50 lít) để phục vụ cho việc làm đường phên quanh năm.
Công đoạn nấu mật được anh Yên đặc biệt chú trọng. Mật được đổ vào chảo và nấu trong khoảng một tiếng. Vợ chồng anh thay nhau khuấy đều để tránh mật bị cháy. Theo anh Yên, thời gian nấu là yếu tố then chốt, chỉ cần sơ ý để mật cháy thì chất lượng sản phẩm sẽ giảm sút đáng kể.
Sau khi nấu chín, mật được chuyển sang chảo đánh. Chảo này có gắn động cơ và bộ phận khuấy bằng sắt, giúp đánh tan mật trước khi đổ vào khuôn. Mỗi mẻ đánh kéo dài khoảng 10-15 phút.
Khuôn đổ đường phên được làm bằng gỗ, mỗi khuôn dài khoảng 60 cm và rộng 6-7 cm. Sau mỗi lần đổ, khuôn được rửa sạch và xếp trên một tấm phản để chuẩn bị cho mẻ mới.
Mật sau khi đạt chuẩn sẽ được đổ vào nồi nhôm, vợ chồng anh Yên thay phiên nhau rót mật vào các khuôn gỗ.
Trung bình mỗi mẻ nấu hơn 20 lít mật, cho ra khoảng 20 kg đường phên thành phẩm. Hằng ngày, vợ chồng anh Yên chế biến khoảng 300 kg mật, bắt đầu từ 6h sáng và kết thúc vào khoảng 17h, với thời gian nghỉ trưa ngắn ngủi.
Sau khi đổ khuôn khoảng 15 phút, đường bắt đầu đông lại, người thợ sẽ tiến hành tháo khuôn.
Chị Tần Thị Hằng, vợ anh Yên, sẽ dựng các tấm đường phên lên để hong khô các mặt trong khoảng 5 phút. Sau đó, đường phên được xếp thành từng mẻ lớn để đóng gói.
Đường phên không chỉ là một loại đường thông thường mà còn là nguyên liệu để chế biến nhiều món ăn hấp dẫn.
Sản phẩm đường phên của gia đình anh Yên được đóng gói cẩn thận và phân phối rộng rãi trên cả nước, với giá bán sỉ và lẻ dao động từ 27.000 đến 28.000 đồng/kg. Sau khi trừ các chi phí, mỗi ngày cơ sở của anh thu lãi khoảng 600.000 đồng.
Ngoài việc đóng hộp carton để bán cho các đại lý, anh Yên còn đóng đường phên vào gói nylon hút chân không để bán online, mở rộng thị trường tiêu thụ. Hiện tại, sản phẩm đường phên của cơ sở đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao. Anh Yên chia sẻ mong muốn nâng tầm sản phẩm lên OCOP 4 sao và hướng tới xuất khẩu trong tương lai.
Ông Đinh Thế Hiển, Trưởng phòng Kinh tế xã Nghĩa Hưng, cho biết nghề trồng mía và chế biến mật mía mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân địa phương, bên cạnh nghề trồng lúa. Một số sản phẩm làm từ mật mía đã đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao.
Ông Hiển cũng cho biết thêm, địa phương đang xây dựng đề án để nâng cấp một số sản phẩm lên OCOP 4 sao, đồng thời quy hoạch vùng nguyên liệu mía cho làng nghề, đảm bảo chất lượng mật luôn sạch và đạt tiêu chuẩn cao nhất.
Admin
Nguồn: VnExpress
