Ngày 27/10, Chính phủ đã trình Quốc hội dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ. Đây là đợt điều chỉnh lớn nhất từ trước đến nay, với 75 điều được sửa đổi, bổ sung 2 điều và bãi bỏ 8 điều. Mục tiêu chính là hoàn thiện hành lang pháp lý, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, thương mại hóa các kết quả nghiên cứu và nâng cao hiệu quả quản lý tài sản trí tuệ trong bối cảnh nền kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh rằng dự thảo luật thể hiện nhiều chủ trương quan trọng của Đảng, bao gồm Nghị quyết 57 về phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số, Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế, Nghị quyết 66 về hoàn thiện thể chế pháp luật và Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân. Theo Bộ trưởng, sở hữu trí tuệ đang trở thành một công cụ chiến lược để các quốc gia chiếm lĩnh công nghệ và cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Do đó, chính sách cần tạo điều kiện thuận lợi để các sáng tạo trong nước có thể được thương mại hóa, tạo ra lợi nhuận và đóng góp vào sự tăng trưởng kinh tế.
Điểm nhấn của lần sửa đổi này là việc hỗ trợ tạo ra và khai thác thương mại các quyền sở hữu trí tuệ, giúp các tổ chức và cá nhân có thể tận dụng các sáng chế, kiểu dáng và tác phẩm như một loại tài sản có giá trị. Dự luật bổ sung các quy định pháp lý để xác định giá trị và lập danh mục riêng cho quyền sở hữu trí tuệ, đáp ứng các yêu cầu về ghi nhận giá trị tài sản trong kế toán. Đồng thời, cho phép chủ sở hữu tự định giá và sử dụng các quyền này trong các hoạt động thương mại, góp vốn, huy động vốn hoặc thế chấp theo quy định của pháp luật tài chính và ngân hàng.
Nhà nước sẽ ưu tiên mua hoặc đặt hàng các quyền sở hữu trí tuệ đối với các sản phẩm và giải pháp có ý nghĩa quan trọng đối với an ninh quốc gia và sự phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt là các giải pháp kỹ thuật phục vụ sản xuất trong nước và tạo ra chuỗi cung ứng khép kín. Bên cạnh đó, Nhà nước cũng sẽ hỗ trợ tài chính cho việc tạo ra, chuyển giao và khai thác các quyền sở hữu trí tuệ phục vụ lợi ích công cộng, đồng thời đi đầu trong việc đặt hàng, mua sắm và sử dụng các sản phẩm, dịch vụ được tạo ra từ các sáng chế, chương trình máy tính, thiết kế bố trí và giống cây trồng được bảo hộ tại Việt Nam.
Dự luật cũng quy định việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giá của các quyền sở hữu trí tuệ đã được giao dịch hợp pháp, ban hành các nguyên tắc, tiêu chí và hướng dẫn chung về phương pháp xác định giá trị, tạo nền tảng cho một thị trường giao dịch minh bạch. Hoạt động tạo lập, bảo vệ và khai thác quyền sở hữu trí tuệ được xác định là một phần quan trọng của hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu, phát minh và thương mại hóa các sản phẩm mới.
Một loạt các chính sách hỗ trợ khác cũng được đề xuất, bao gồm mở rộng ưu đãi về thuế, tín dụng và đầu tư cho doanh nghiệp; hỗ trợ quyền sở hữu trí tuệ của đồng bào dân tộc thiểu số; phát triển hệ sinh thái sở hữu trí tuệ và nguồn nhân lực chất lượng cao; khuyến khích đầu tư vào các doanh nghiệp khởi nghiệp; và xây dựng các chương trình vinh danh và khen thưởng các tập thể, cá nhân có đóng góp xuất sắc trong lĩnh vực này.
Chính phủ nhận định rằng Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành, được ban hành từ năm 2005, đã bộc lộ nhiều hạn chế, chẳng hạn như thiếu cơ chế thúc đẩy thương mại hóa quyền sở hữu trí tuệ, thủ tục cấp quyền còn phức tạp và kéo dài, các biện pháp bảo vệ quyền chưa đủ mạnh và thiếu tính răn đe, và nguồn lực thực thi còn hạn chế. Trong khi đó, các mô hình mua bán, chuyển nhượng, cấp phép, sàn giao dịch tài sản trí tuệ, định giá và tài chính hóa quyền sở hữu trí tuệ đang phát triển mạnh mẽ trên thế giới, đòi hỏi Việt Nam phải cập nhật khung pháp lý để bắt kịp xu hướng.
Về thủ tục hành chính, dự luật hướng đến việc đơn giản hóa quy trình đăng ký và xác lập quyền sở hữu trí tuệ, rút ngắn thời gian xử lý đơn sáng chế, kiểu dáng và giống cây trồng; áp dụng cơ chế hậu kiểm, tăng cường trách nhiệm của người nộp đơn và đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý dữ liệu. Một số quy định chi tiết sẽ được chuyển xuống các nghị định và thông tư để đảm bảo tính linh hoạt và phù hợp với thực tiễn.
Dự thảo luật cũng bổ sung các biện pháp chế tài mạnh mẽ hơn đối với các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt là trên môi trường số; tăng cường trách nhiệm của các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian; bổ sung các cơ quan chuyên trách bảo vệ quyền; làm rõ các hành vi lạm dụng thủ tục bảo vệ quyền; nâng mức bồi thường thiệt hại và tăng cường nguồn lực cho các cơ quan thực thi. Nhà nước sẽ xây dựng một hệ thống dữ liệu trực tuyến liên thông về bảo vệ quyền, đào tạo đội ngũ giám định viên và giảm bớt các điều kiện cấp thẻ để mở rộng nguồn nhân lực chuyên môn.
Một điểm mới đáng chú ý khác là dự luật cho phép sử dụng dữ liệu và văn bản công khai hợp pháp cho mục đích nghiên cứu và huấn luyện trí tuệ nhân tạo, miễn là không thương mại hóa hoặc gây thiệt hại cho tác giả và chủ sở hữu gốc. Ngoài ra, khái niệm kiểu dáng công nghiệp được mở rộng sang các sản phẩm phi vật lý, phản ánh xu hướng phát triển của công nghệ số và đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực dịch vụ và phần mềm.
Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, cơ quan chịu trách nhiệm thẩm tra dự án luật, đã bày tỏ sự đồng tình với sự cần thiết ban hành luật và đánh giá cao sự chuẩn bị nghiêm túc và công phu của Chính phủ. Tuy nhiên, Ủy ban cũng đề nghị làm rõ khái niệm “quyền sở hữu trí tuệ chưa đáp ứng điều kiện ghi nhận giá trị tài sản trong sổ kế toán” và xác định rõ cơ sở pháp lý và cơ chế “quản trị riêng” để đảm bảo tính minh bạch, chặt chẽ và khả thi khi triển khai.
Admin
Nguồn: VnExpress
