Trước khi nhậm chức Thủ tướng Nhật Bản, bà Sanae Takaichi từng nhận được lời mời gặp gỡ cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump. Sự kiện này đã thu hút sự chú ý đặc biệt trong bối cảnh quan hệ đồng minh Mỹ – Nhật đang đứng trước những cơ hội và thách thức mới.
Theo bài đăng trên mạng xã hội X của bà Takaichi, vào tháng 11 sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, một số người thân cận với ông Trump đã khuyến khích bà đến Washington. Tuy nhiên, bà đã từ chối, cho rằng Thủ tướng Shigeru Ishiba khi đó mới nên là chính trị gia Nhật Bản đầu tiên gặp gỡ nhà lãnh đạo mới của Mỹ. Bà Takaichi từng bày tỏ mong muốn có cơ hội gặp gỡ ông Trump một cách chính thức.
Và cơ hội đó đã đến. Ông Trump dự kiến thăm Tokyo vào ngày 27/10 để gặp Nhật hoàng Naruhito, sau đó sẽ có cuộc gặp với bà Takaichi vào ngày 28/10. Trước đó, hai người đã có cuộc điện đàm mà ông Trump mô tả là “tốt đẹp”. Ông cũng dành những lời khen ngợi cho bà Takaichi trên chuyên cơ Không lực Một, gọi bà là “tuyệt vời, xinh đẹp và rất thân thiện”.
Bà Takaichi vừa trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản, nổi tiếng với hình ảnh mạnh mẽ và những cam kết về chính sách “Nhật Bản trước tiên”.
Trong bối cảnh chính trường nội địa, bà phải đối mặt với những thách thức không nhỏ, đặc biệt là khi đảng Dân chủ Tự do (LDP) của bà đang nỗ lực phục hồi sau các vụ bê bối tham nhũng. “Bài kiểm tra” đối ngoại sắp tới có thể định hình cả tương lai chính trị của bà và sự phục hồi của đảng. Tỷ lệ ủng hộ bà hiện ở mức 71%, một con số mà đội ngũ của Thủ tướng Nhật Bản rất mong muốn duy trì.
Mối quan hệ Mỹ – Nhật được xem là một trong những liên minh vững chắc nhất trên thế giới. Nhật Bản hiện là đối tác thương mại lớn thứ sáu của Mỹ. Hai nước có hiệp ước phòng thủ chung, theo đó Mỹ đặt căn cứ trên lãnh thổ Nhật Bản và quốc gia châu Á này được bảo vệ dưới ô hạt nhân của Mỹ. Mặc dù vậy, kinh nghiệm ngoại giao còn hạn chế của bà Takaichi cùng với sự khó đoán của ông Trump khiến cuộc gặp đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo trở thành một phép thử quan trọng.
Các cuộc hội đàm dự kiến sẽ đề cập đến các vấn đề như thuế quan, an ninh khu vực và chi tiêu quốc phòng của Nhật Bản, những điểm từng gây căng thẳng trong thời gian qua. Trong nội bộ LDP, nhiều người lo ngại về cam kết của Washington đối với khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương đang suy yếu, khi Mỹ ngày càng đòi hỏi nhiều hơn từ các đồng minh.
Theo Yuki Tatsumi, cựu trợ lý đặc biệt về các vấn đề chính trị tại Đại sứ quán Nhật Bản ở Washington, Thủ tướng Takaichi cần tránh để ông Trump tạo cơ hội gây áp lực công khai về các vấn đề thương mại và quốc phòng.
Ông Tatsumi nhận định, nếu bà Takaichi có thể hướng ông Trump tập trung vào chương trình nghị sự mà bà mong muốn, nhấn mạnh sự sẵn sàng hành động chung để làm cho khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương an toàn, thịnh vượng và đảm bảo hơn, đó sẽ là một thắng lợi lớn.
Bà Takaichi được kỳ vọng sẽ xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với chính quyền ông Trump theo phong cách của cố Thủ tướng Shinzo Abe, người từng có mối quan hệ thân thiết với cựu Tổng thống Mỹ. Ông Abe cũng là người cố vấn chính trị và ủng hộ bà Takaichi trong nỗ lực tranh cử năm 2021.
Các nhà phân tích cho rằng bà Takaichi đang nỗ lực thiết lập một mối quan hệ bền vững với ông Trump theo phong cách của ông Abe.
Shinsuke J. Sugiyama, cựu đại sứ Nhật Bản tại Washington, nhận định rằng nếu hai nhà lãnh đạo có thể gặp gỡ và cùng nhau nhắc lại những kỷ niệm tốt đẹp về ông Shinzo Abe, họ sẽ dễ dàng tìm được tiếng nói chung.
Ông Abe từng được xem là bậc thầy trong việc duy trì mối quan hệ với ông Trump. Khi ông chủ Nhà Trắng tới thăm Nhật Bản, ông Abe đã tiếp đón trọng thị, đưa ông Trump đi xem giải đấu sumo và trao cho ông vinh dự trở thành lãnh đạo quốc tế đầu tiên gặp mặt Nhật hoàng mới lên ngôi.
Tương tự như ông Abe, bà Takaichi cũng đề cao sự cần thiết phải “cởi trói” cho quân đội Nhật Bản sau nhiều thập kỷ theo đuổi chủ nghĩa hòa bình hậu Thế chiến II. Bà dường như muốn thể hiện cam kết của mình trước ông Trump, người từng gây áp lực buộc các đồng minh phải tăng chi tiêu quân sự.
Dưới thời cựu Thủ tướng Fumio Kishida, Nhật Bản cam kết nâng chi tiêu quốc phòng lên 2% GDP vào năm 2027. Bà Takaichi hiện muốn đẩy nhanh mốc thời gian này lên tháng 3/2026, đồng thời kêu gọi Nhật Bản “chủ động thúc đẩy củng cố cơ bản năng lực phòng thủ của mình” trong bài phát biểu đầu tiên tại quốc hội.
Tuy nhiên, cách thức hiện thực hóa mục tiêu này vẫn chưa rõ ràng. Trong bối cảnh đồng yen đang suy yếu và việc bà Takaichi thúc đẩy cắt giảm thuế, tân Thủ tướng Nhật Bản có thể gặp khó khăn trong việc cấp ngân sách cho các tham vọng của mình.
Bên cạnh đó, bà cũng có thể tìm cách củng cố quyền giám sát của Nhật Bản đối với quỹ 550 tỷ USD mà Tokyo đồng ý đầu tư vào ngành công nghiệp Mỹ. Khoản đầu tư này là một phần của thỏa thuận mà Nhật Bản đã đàm phán hồi tháng 7 để đổi lấy việc chính quyền ông Trump giảm mức thuế đối ứng từ 25% xuống 15%. Dù vậy, ông Trump được cho là sẽ cố gắng bảo toàn quyền lực của Mỹ trong việc quyết định cách chi tiêu số tiền này.
Cách thức Thủ tướng Nhật Bản xử lý các mối quan hệ trong khu vực cũng sẽ định hình thành công của bà trong quan hệ với ông Trump. Hàn Quốc là một đồng minh quan trọng khác của Mỹ ở Đông Á. Bà Takaichi từng thể hiện lập trường theo hướng chủ nghĩa dân tộc về những vấn đề lịch sử với Hàn Quốc, nơi những ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dân và vấn nạn nô lệ tình dục thời chiến của Nhật Bản vẫn còn tác động đến quan hệ song phương.
Tuy nhiên, kể từ khi nhậm chức, bà đang phát tín hiệu về một cách tiếp cận mềm mỏng hơn. Tại cuộc họp báo đầu tiên sau khi nhậm chức, bà đã ca ngợi một số sản phẩm nổi tiếng của Hàn Quốc.
“Tôi rất thích rong biển Hàn Quốc. Tôi cũng dùng mỹ phẩm Hàn và xem phim truyền hình Hàn”, bà nói.
Mối quan hệ khó cân bằng nhất có thể là với Trung Quốc. Giáo sư danh dự của Đại học Mie, Misako Iwamoto, chỉ ra rằng Nhật Bản đang “đi trên dây” trong quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc.
Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Nhật Bản. Các nhà lãnh đạo trước đây, như ông Yukio Hatoyama năm 2009, đã nghiêng về phía Bắc Kinh hơn và gây ra sự phản đối từ Washington. Tuy nhiên, bà Takaichi đã thể hiện lập trường cứng rắn đối với Bắc Kinh, giống như ông Trump.
Đầu năm nay, bà Takaichi đã đến thăm Đài Loan và kêu gọi “hợp tác với hòn đảo để cùng nhau giải quyết các thách thức quốc phòng”. Bắc Kinh đã lên án chuyến đi này là “sự khiêu khích nguy hiểm”, do Trung Quốc luôn coi Đài Loan là một phần lãnh thổ chờ thống nhất.
Bà Iwamoto nhận định, khác với ông Hatoyama, bà Takaichi được xem là một chính trị gia cánh hữu kiên định. Nếu bà có thể cải thiện quan hệ với Trung Quốc theo cách không mang tính bài Mỹ, điều đó sẽ không gây ra nhiều lo ngại từ phía Washington.
Cuộc gặp gỡ sắp tới giữa Thủ tướng Takaichi và cựu Tổng thống Trump hứa hẹn sẽ là một sự kiện quan trọng, định hình không chỉ mối quan hệ song phương mà còn cả vị thế của Nhật Bản trên trường quốc tế.
Admin
Nguồn: VnExpress
