Câu chuyện của Tuấn Anh, một thanh niên ở TP.HCM, là lời cảnh tỉnh về sự trẻ hóa của bệnh thận mạn tính. Vài tháng trước, Tuấn Anh thường xuyên bị đau đầu, chóng mặt nhưng chủ quan bỏ qua vì bận rộn thi cử. Chỉ đến khi những cơn đau đầu trở nên dữ dội, buộc phải nhập viện, anh mới bàng hoàng phát hiện thận đã tổn thương nghiêm trọng, chức năng lọc gần như mất hoàn toàn.
Các bác sĩ chẩn đoán Tuấn Anh mắc viêm cầu thận IgA dẫn đến suy thận. Nếu được phát hiện sớm, bệnh hoàn toàn có thể điều trị ổn định, thậm chí hồi phục. Đáng tiếc, bệnh của Tuấn Anh đã ở giai đoạn muộn, buộc anh phải chạy thận nhân tạo cho đến khi tìm được người hiến thận phù hợp để ghép.
Tuấn Anh chỉ là một trong số hơn 10 triệu người Việt Nam đang phải đối mặt với bệnh thận mạn tính, một căn bệnh đang có xu hướng trẻ hóa nhanh chóng. Mỗi năm, Việt Nam ghi nhận thêm khoảng 8.000 ca mắc mới, và hàng chục nghìn người phải lọc máu định kỳ để duy trì sự sống. Đáng báo động, tỷ lệ tử vong do bệnh thận đứng thứ 8 trong số 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu. Tại nhiều bệnh viện, số lượng bệnh nhân suy thận ở độ tuổi 20-30 đang tăng lên đáng kể.
PGS.TS.BS Nguyễn Bách, Trưởng khoa Nội thận – Lọc máu, Bệnh viện Thống Nhất, cho biết trước đây suy thận chủ yếu gặp ở người lớn tuổi do biến chứng của tiểu đường và tăng huyết áp. Tuy nhiên, hiện nay, ngày càng có nhiều bệnh nhân trẻ tuổi, từ 17 đến 45 tuổi, được chẩn đoán mắc bệnh thận, trong đó viêm cầu thận IgA là nguyên nhân hàng đầu.
Viêm cầu thận IgA là một bệnh tự miễn, xảy ra khi kháng thể IgA lắng đọng, gây viêm và tổn thương bộ lọc của thận. Bệnh thường khởi phát sau một đợt viêm họng hoặc cảm cúm thông thường. Ở những người có cơ địa nhạy cảm, hệ miễn dịch thay vì bảo vệ cơ thể lại quay sang tấn công chính quả thận. Thống kê tại Bệnh viện Thống Nhất cho thấy, trong hơn 300 bệnh nhân trẻ tuổi được sinh thiết thận, có đến 70% mắc bệnh thận IgA.
Sự nguy hiểm của bệnh thận IgA nằm ở chỗ nó diễn tiến âm thầm, gần như không có triệu chứng rõ rệt ở giai đoạn đầu. Nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi đã ở giai đoạn cuối, buộc phải lọc máu hoặc ghép thận. Trong khi đó, nếu được tầm soát và can thiệp sớm, người bệnh hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh trong nhiều năm.
Không chỉ bệnh lý tự miễn, lối sống và những thói quen tùy tiện cũng đang đẩy nhiều người trẻ đến bờ vực suy thận. Lạm dụng thuốc giảm đau nhóm NSAID (như ibuprofen, diclofenac) để điều trị đau đầu, đau bụng kinh mà không có chỉ định của bác sĩ có thể gây tổn thương ống thận. Điển hình là trường hợp một cô gái 22 tuổi phải lọc máu suốt đời sau khi uống 250 viên thuốc “giảm cân” không rõ nguồn gốc trong một tháng, dẫn đến suy gan, suy thận cấp không thể hồi phục.
Bên cạnh đó, béo phì, hút thuốc, chế độ ăn nhiều muối, lạm dụng thức ăn nhanh và nước ngọt đang làm gia tăng các rối loạn chuyển hóa như tăng huyết áp và tiền đái tháo đường ở giới trẻ. Bác sĩ Bách nhấn mạnh: “Nhiều trường hợp người trẻ bị tăng huyết áp thực chất là do bệnh thận gây ra. Vì vậy, bất kỳ ai bị tăng huyết áp ở tuổi trẻ cũng nên kiểm tra chức năng thận”.
Một vấn đề đáng lưu ý là các triệu chứng ban đầu của bệnh thận thường rất mơ hồ và dễ bị bỏ qua, như mệt mỏi, phù nhẹ hoặc huyết áp tăng không đáng kể. Một chương trình tầm soát cộng đồng do Bệnh viện Thống Nhất thực hiện cho thấy khoảng 9,8% người trong độ tuổi lao động có bệnh thận tiềm ẩn mà không hề hay biết. Nếu không được tầm soát và điều trị sớm, bệnh sẽ âm thầm tiến triển thành suy thận giai đoạn cuối, gây ra nhiều hệ lụy cho người bệnh, gia đình và xã hội.
Để phòng ngừa bệnh thận, bác sĩ khuyến cáo người dân không nên tự ý dùng thuốc, lá cây hoặc các sản phẩm được quảng cáo “làm đẹp”, “thải độc”, “giảm cân” khi chưa biết rõ thành phần và tình trạng chức năng thận. Khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường như phù, tiểu đêm, đau đầu, tăng huyết áp, cần đi khám sớm để được kiểm tra và điều trị kịp thời. Những người có người thân mắc suy thận hoặc viêm cầu thận IgA nên tầm soát chức năng thận định kỳ, xét nghiệm đạm niệu, creatinin máu, siêu âm hệ tiết niệu để phát hiện sớm các bất thường.
Ngoài ra, cần uống đủ nước, bắt đầu ngày mới với một cốc nước 300ml ngay sau khi thức dậy để giúp thanh lọc cơ thể. Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế ăn mặn, tăng cường vận động thể lực, tránh các chất kích thích, không hút thuốc lá, hạn chế bia rượu.
Khám sức khỏe định kỳ mỗi năm một lần giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, tránh biến chứng nặng phải chạy thận suốt đời. Cần kiểm soát tốt các bệnh nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, tuân thủ điều trị theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý bỏ thuốc khi thấy cơ thể khỏe.
Bác sĩ Bách kết luận: “Chỉ cần xét nghiệm nước tiểu mỗi năm, với chi phí không đáng kể, người trẻ đã có thể phát hiện sớm bệnh thận và tránh nguy cơ phải chạy thận suốt đời”. Ông cũng cho biết, tại nhiều quốc gia như Nhật Bản, nhờ thực hiện tốt chính sách tầm soát định kỳ và điều trị kịp thời, tỷ lệ người trẻ mắc bệnh thận rất thấp.
Admin
Nguồn: VnExpress
