Những đợt triều cường liên tiếp đã gây ngập lụt trên diện rộng tại TP HCM trong những ngày vừa qua, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống sinh hoạt của người dân. Nhiều khu vực trũng thấp ở khu Nam Sài Gòn như đường Trần Xuân Soạn, Phạm Hữu Lầu, Lê Văn Lương, quốc lộ 50 và các khu vực phía đông như bán đảo Thanh Đa (Bình Thạnh) và Thảo Điền (TP Thủ Đức) chìm trong biển nước, có nơi ngập sâu hơn nửa mét, gây gián đoạn giao thông.
Bán đảo Thanh Đa là một trong những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Trong ba ngày từ 23 đến 25/10, nước dâng cao đã khiến lô E và F của cư xá ngập hơn nửa mét. Mặc dù nhiều hộ dân đã cố gắng dùng bao cát và vách ngăn để chặn nước tràn vào nhà, nhưng vẫn không kịp trở tay. Tại khu vực ven sông Sài Gòn, nhiều nhà hàng và khu du lịch Bình Quới còn bị vỡ tường chắn, nước tràn vào ngập sâu hơn một mét.
Tình hình càng trở nên nghiêm trọng hơn khi triều cường dâng cao vào ngày 25/10 trùng với thời điểm mưa lớn. Nhà bà Nguyễn Thị Ngọc Diệp trên đường Bình Quới (phường Bình Quới) bị nước lũ tràn vào rất nhanh. Chỉ trong vòng 15 phút, nhiều vật dụng trong nhà như tủ, bàn, ghế và thiết bị điện đã bị nhấn chìm. Gia đình bà chỉ kịp dắt xe máy lên chỗ cao, còn những đồ đạc nặng thì đành phải bỏ mặc. Bức tường chắn của một nhà hàng ven sông đối diện nhà bà Diệp bị vỡ khiến nước ồ ạt tràn vào khu dân cư, làm tình hình thêm tồi tệ.
Bà Diệp chia sẻ, dù đã sống ở khu vực này gần 30 năm, đây là lần đầu tiên bà chứng kiến triều cường lên nhanh đến vậy. Mặc dù gia đình đã chủ động nâng nền nhà và chuẩn bị máy bơm chống ngập từ nhiều năm trước, nhưng đợt triều cường này nước lên quá cao khiến họ không thể ứng phó kịp.
Ông Lê Đình Quyết, Trưởng phòng Dự báo Đài Khí tượng Thủy văn Khu vực Nam Bộ và Tây Nguyên, cho biết đợt triều cường vừa qua là đợt cao nhất trong nhiều năm trở lại đây. Tại trạm Phú An (quận 1), mực nước đạt ngưỡng 1,77 m, tương đương kỷ lục năm 2019. Tại trạm Nhà Bè, mực nước lên tới 1,78 m, cao nhất trong 7 năm qua. Số liệu thống kê trong 25 năm qua cho thấy đỉnh triều cao nhất hàng năm tại hai trạm này liên tục tăng, với mức tăng từ 31 đến 38 cm kể từ năm 2000.
Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường TP HCM, mực nước trên sông Sài Gòn trong đợt triều cường vừa qua rất cao, đặc biệt vào ngày 23 và 24/10. Ngoài trạm Phú An, mực nước ở trạm Thủ Dầu Một (Bình Dương) cũng lên đến 1,87 m, cao hơn nhiều so với trung bình các năm trước. Đến ngày 25/10, dù đỉnh triều ở trạm này đã giảm, nhưng vẫn ở mức 1,78 m, tiếp tục gây ảnh hưởng đến các vùng trũng thấp.
Một cán bộ thủy lợi thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhận định rằng đợt ngập lụt vừa qua không chỉ do yếu tố tự nhiên, mà còn chịu tác động bởi việc xả lũ từ hồ thủy điện Trị An và Dầu Tiếng. Mặc dù việc xả lũ là cần thiết để đảm bảo an toàn cho đập, tránh nguy cơ vỡ, nhưng nó lại diễn ra đồng thời với thời điểm triều cường dâng cao, một điều tối kỵ trong điều tiết lũ, khiến khu vực TP HCM ngập trên diện rộng.
Vị chuyên gia này cũng cho rằng, dựa trên quan trắc mực nước tại các trạm trên sông Sài Gòn, triều cường có xu hướng ngày càng dâng cao. Trong khi đó, khả năng chống ngập của thành phố còn hạn chế do hệ thống thoát nước xuống cấp, lạc hậu và nhiều dự án lớn bị chậm tiến độ.
“Chưa kể TP HCM đang đối mặt với tình trạng sụt lún do đô thị hoá quá nhanh và khai thác nước ngầm vượt mức”, ông nói. Dẫn kết quả quan trắc từ 24 điểm trên địa bàn do Cục Quản lý Tài nguyên nước công bố, tốc độ lún bình quân của TP HCM từ năm 2009 đến 2019 là khoảng 4 cm mỗi năm và vẫn đang tiếp diễn. Việc nền đất bị hạ thấp trong khi mực nước biển và triều cường tăng cao khiến tình trạng ngập lụt ngày càng trở nên nghiêm trọng, đặc biệt là ở các vùng ven sông và những nơi có địa hình trũng thấp.
PGS.TS Lê Trung Chơn, Viện trưởng Nghiên cứu phát triển bền vững (Đại học Tài Nguyên và Môi trường), cho biết kết quả nghiên cứu cho thấy tốc độ lún ở TP HCM hiện nay bình quân là 2-5 cm mỗi năm, thậm chí có nhiều nơi tập trung các công trình thương mại có thể lên tới 8 cm. Đây là một trong những yếu tố khiến tình trạng ngập úng ở thành phố ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn.
Theo ông Chơn, sụt lún ở TP HCM đang diễn ra trên diện rộng, trong đó khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất là dọc sông Sài Gòn, theo trục tây bắc – đông nam, cùng với quận 7 và 8. Đây là những nơi mà kết quả từ cả hai bộ dữ liệu vệ tinh đều chỉ ra tình trạng lún rõ rệt. Sụt lún có mối liên hệ chặt chẽ với đặc điểm địa hình và địa chất của thành phố, khi hơn 50% diện tích TP HCM có cao độ chỉ 1-2 m so với mực nước biển, đặc biệt là khu Nam.
Ông Chơn nhấn mạnh: “Sụt lún khiến nguy cơ ngập lụt tăng mạnh, đặc biệt khi kết hợp với tác động của biến đổi khí hậu và mực nước biển dâng. Nó cũng gây hư hại cho hạ tầng giao thông, công trình xây dựng và hệ thống thoát nước”. Ông cho rằng công nghệ hiện nay hoàn toàn có thể giúp xác định được tốc độ lún, do đó TP HCM nên xem yếu tố này là một dữ liệu đầu vào không thể thiếu trong quá trình lập quy hoạch tổng thể, từ đó làm cơ sở để thiết kế, thi công và duy tu các công trình.
Để ứng phó với các đợt triều cường, Sở Nông nghiệp và Môi trường TP HCM cho biết đã yêu cầu các đơn vị tăng cường các biện pháp phòng chống thiên tai tại các khu vực trọng yếu. Đồng thời, cơ quan này cũng yêu cầu đẩy nhanh tiến độ các dự án thủy lợi cấp bách như nâng cấp bờ hữu sông Sài Gòn, hệ thống bờ hữu từ rạch Tra đến sông Vàm Thuật, chống sạt lở bán đảo Thanh Đa…
Một dự án được thành phố kỳ vọng sẽ giúp giải quyết tình trạng ngập lụt là công trình ngăn triều với tổng vốn đầu tư gần 10.000 tỷ đồng, khởi công từ năm 2016. Theo kế hoạch ban đầu, công trình sẽ hoàn thành sau hai năm thi công, giúp kiểm soát ngập do triều, ứng phó với biến đổi khí hậu cho hơn 570 km2 với 6,5 triệu dân ven sông Sài Gòn và khu vực trung tâm TP HCM.
Tuy nhiên, dù đã hoàn thành 90%, dự án đã phải dừng lại trong nhiều năm do vướng mắc về pháp lý và vấn đề thanh toán quỹ đất theo hợp đồng BT (xây dựng – chuyển giao) cho nhà đầu tư. Mới đây, tổ công tác giải quyết khó khăn cho dự án đã đề xuất bổ sung thêm hai khu đất vào quỹ thanh toán hợp đồng cho doanh nghiệp, nhằm sớm khởi động lại công trình.
Nhà đầu tư đã thống nhất với phương án trên và cho biết nếu các thủ tục được hoàn tất trong tháng 10, công trình có thể được vận hành chậm nhất vào tháng 12/2026. Khi đó, các “rốn ngập” ở khu Nam thành phố, nằm trong phạm vi xử lý của dự án ngăn triều, như đường Huỳnh Tấn Phát, Trần Xuân Soạn, Lê Văn Lương, quốc lộ 50… sẽ sớm được giải quyết.
Admin
Nguồn: VnExpress
