Chương trình “Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050” đặt ra mục tiêu đầy tham vọng cho Việt Nam: đào tạo ít nhất 50.000 kỹ sư bán dẫn, bao gồm 15.000 kỹ sư thiết kế vi mạch và 35.000 kỹ sư cho các công đoạn sản xuất và đóng gói. Ông Võ Xuân Hoài, Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC), đã chia sẻ với VnExpress về tình hình triển khai chương trình sau một năm và những lý do khiến ông tin rằng Việt Nam cần một lực lượng lớn nhân lực chất lượng cao cho ngành công nghiệp đầy tiềm năng này.
Một năm sau khi được Chính phủ ban hành vào tháng 9/2024, chương trình phát triển nguồn nhân lực bán dẫn đã đạt được những kết quả ban đầu đáng khích lệ. Theo số liệu được công bố tại cuộc họp Ban chỉ đạo quốc gia về phát triển công nghiệp bán dẫn do Thủ tướng chủ trì vào tháng 8, Việt Nam hiện có khoảng 7.000 kỹ sư thiết kế vi mạch, tăng gần 1.000 người so với trước. Số lượng kỹ sư làm trong lĩnh vực đóng gói, kiểm thử, vật liệu và thiết bị bán dẫn ước tính khoảng 7.000-8.000 người. Như vậy, tổng cộng Việt Nam hiện có khoảng 15.000 kỹ sư bán dẫn, chưa kể khoảng 10.000 kỹ thuật viên. Sự gia tăng này chủ yếu đến từ việc đào tạo chuyển đổi các kỹ sư từ các chuyên ngành gần.
Hiện nay, gần 30 trường đại học trong nước đã mở ngành hoặc chuyên ngành vi mạch, với tổng số gần 10.000 sinh viên tuyển sinh vào năm 2024, và con số này dự kiến sẽ còn tăng trong năm 2025. Tuy nhiên, ông Hoài cho rằng, đối với nhân lực trình độ cao, Việt Nam chỉ lo thiếu chứ không sợ thừa. Mục tiêu đến năm 2030 là đào tạo được 50.000 kỹ sư bán dẫn, nhưng không phải tất cả đều dành cho thị trường trong nước. Ngành công nghiệp bán dẫn có tính toàn cầu cao, do đó, nhân lực được đào tạo có thể làm việc tại các nền kinh tế phát triển như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, châu Âu và Đài Loan, nơi đang thiếu hụt kỹ sư trầm trọng.
Trên thực tế, nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ đã chủ động “đặt hàng” Việt Nam thông qua việc phối hợp phát triển nguồn nhân lực, cấp học bổng và đào tạo việc làm. Ví dụ, Đài Loan cam kết nhận sinh viên Việt Nam sang học, trả toàn bộ học phí và tạo cơ hội làm việc sau khi tốt nghiệp. Nhật Bản cũng thường xuyên tổ chức các đoàn tuyển dụng nhân lực tại Việt Nam.
Ở trong nước, nhu cầu về nhân lực bán dẫn cũng đang tăng nhanh. Số lượng doanh nghiệp thiết kế vi mạch đã tăng từ 40 lên gần 60 chỉ trong hai năm. Ở mảng đóng gói, kiểm thử và sản xuất, số lượng doanh nghiệp cũng tăng gấp đôi, từ 7 lên 15, với sự xuất hiện của các tên tuổi lớn như Coherent, Amkor, Hana Micron, cùng nhiều doanh nghiệp Hàn Quốc, Pháp và Đài Loan. Các doanh nghiệp tại Việt Nam không chỉ tăng về số lượng mà còn mở rộng quy mô đáng kể. Ví dụ, Marvel đã tăng từ 300 lên hơn 500 kỹ sư thiết kế, còn Qorvo tăng thêm gần 100 người trong chưa đầy hai năm.
Tốc độ tăng trưởng của ngành bán dẫn thế giới hiện khoảng 10-12%, trong khi tại Việt Nam, tỷ lệ này là khoảng 15-17%, cao hơn mức trung bình thế giới do xuất phát điểm thấp. Đây chính là cơ hội để 50.000 kỹ sư bán dẫn mà Việt Nam đang kỳ vọng có thể phát huy tối đa năng lực.
Để đạt được mục tiêu đào tạo 50.000 kỹ sư bán dẫn, Việt Nam đã và đang triển khai đồng thời các khóa học ngắn hạn và chương trình đào tạo chính quy. Các khóa học ngắn hạn, kéo dài ba tháng, tập trung vào việc chuyển đổi nhanh những học viên có nền tảng kỹ thuật tốt sang làm việc trong lĩnh vực bán dẫn. Với hệ chính quy, đến tháng 3 vừa qua, Việt Nam mới có chuẩn đào tạo ngành vi mạch bán dẫn trình độ đại học và sau đại học.
Mặc dù đã đạt được những tiến bộ đáng kể, Việt Nam vẫn còn một số điểm yếu cần khắc phục, đặc biệt là về cơ sở vật chất và đội ngũ giảng viên đạt chuẩn quốc tế. Để giải quyết vấn đề này, Chương trình Phát triển nguồn nhân lực bán dẫn đề cập đến việc hình thành bốn phòng thí nghiệm trọng điểm cấp quốc gia, dùng chung, đặt tại Đại học quốc gia TP HCM, Đại học quốc gia Hà Nội, thành phố Đà Nẵng và Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia.
Ông Hoài khẳng định rằng Việt Nam sẽ không lặp lại tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ” như đã từng xảy ra trong quá khứ, bởi vì chương trình đào tạo được thiết kế để đáp ứng nhu cầu của cả hai nhóm kỹ sư và kỹ thuật viên. Mục tiêu của Việt Nam là tham gia vào phân khúc cao của chuỗi giá trị ngành công nghiệp bán dẫn, không chỉ dừng lại ở công đoạn lắp ráp và kiểm thử.
Trong vòng 5 năm tới, nếu chương trình thành công, Việt Nam sẽ có ít nhất 50.000 kỹ sư và 15-20 nhà máy đóng gói, kiểm thử, sản xuất vật liệu và thiết bị cho ngành bán dẫn. Thậm chí, nếu có thêm một nhà máy chế tạo chip, đó sẽ là một thành công lớn, tạo tiền đề để Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Với những nỗ lực và quyết tâm cao độ, Việt Nam đang từng bước khẳng định vị thế của mình trên bản đồ công nghiệp bán dẫn thế giới.
Admin
Nguồn: VnExpress
