Tổng thống Mỹ Donald Trump bày tỏ sự tôn trọng đối với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và tin rằng ông Tập cũng có tình cảm tương tự với mình.
Hai nhà lãnh đạo dự kiến sẽ có cuộc gặp quan trọng vào ngày 30/10 bên lề Hội nghị Thượng đỉnh APEC tại Hàn Quốc, đánh dấu lần gặp mặt đầu tiên kể từ năm 2019. Sự kiện này được giới quan sát đánh giá là cuộc gặp chính trị quan trọng nhất trong năm.
Giới đầu tư toàn cầu đang kỳ vọng vào một kết quả tích cực từ cuộc gặp. Thị trường chứng khoán Mỹ liên tục lập kỷ lục mới trong hai phiên giao dịch gần đây, trong khi thị trường chứng khoán Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc cũng ghi nhận những tín hiệu khởi sắc. Giá vàng thế giới tiếp tục giảm do căng thẳng Mỹ – Trung hạ nhiệt, xuống dưới 4.000 USD/ounce. Tuy nhiên, các nhà phân tích trên tờ Economist cảnh báo rằng bất kỳ thỏa thuận nào đạt được có thể chỉ là một sự đình chiến tạm thời, thay vì một hiệp định mang tính lâu dài.
Sau giai đoạn lắng dịu kéo dài nửa năm, căng thẳng thương mại giữa hai nước đã leo thang trở lại trong tháng này. Ngày 9/10, Trung Quốc thông báo siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm lần thứ hai trong năm nay, một loại vật liệu quan trọng trong nhiều ngành sản xuất. Đáp lại, ông Trump tuyên bố tăng thuế nhập khẩu thêm 100% đối với hàng hóa Trung Quốc, có hiệu lực từ ngày 1/11. Ngoài vấn đề thuế, hai nước cũng đang đối mặt với căng thẳng liên quan đến việc đưa các doanh nghiệp vào danh sách đen, áp phí cảng và giảm mua đậu nành.
Cuộc gặp ngày 30/10 được xem là một phép thử đối với thành quả đàm phán đạt được vào cuối tuần trước giữa Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent và Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong tại Malaysia. Cuộc đàm phán này được kỳ vọng sẽ giải quyết một số vấn đề tồn tại giữa hai nước, theo phân tích của Economist.
Một trong những vấn đề có khả năng đạt được tiến triển là thuế nhập khẩu. Hiện tại, thuế đang gây ảnh hưởng tiêu cực đến thương mại song phương, với xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ giảm 27% trong tháng 9 so với cùng kỳ năm trước. Mỹ hiện đang áp dụng mức thuế nhập khẩu bổ sung 55% đối với hàng hóa Trung Quốc, bao gồm 25% thuế từ nhiệm kỳ đầu của ông Trump, 20% liên quan đến vấn đề fentanyl và 10% cơ bản đối với tất cả các đối tác thương mại của Mỹ.
Ông Bessent cho biết mối đe dọa về mức thuế bổ sung 100% “về cơ bản” đã được rút khỏi bàn đàm phán. Sắc lệnh gia hạn việc giảm thuế đối với Trung Quốc, dự kiến hết hiệu lực vào ngày 10/11, sẽ tiếp tục được thực hiện. Ngoài ra, mức thuế 20% áp lên hàng hóa Trung Quốc liên quan đến hoạt động buôn bán fentanyl có thể được cắt giảm. Ông Trump từng nhận xét rằng Bắc Kinh đang có “những bước tiến lớn” trong việc kiểm soát dòng chảy của loại ma túy này.
Đổi lại việc giảm thuế, Trung Quốc có thể cam kết mua thêm một lượng lớn đậu nành Mỹ, một mặt hàng mà nước này đã chuyển sang nhập khẩu chủ yếu từ Brazil trong những năm gần đây. Năm ngoái, đậu tương là mặt hàng Mỹ bán sang Trung Quốc nhiều nhất, với trị giá 12,6 tỷ USD, mang lại nguồn thu quan trọng cho nông dân vùng Trung Tây, một nhóm cử tri ủng hộ ông Trump. Năm nay, Trung Quốc gần như không mua đậu nành Mỹ. Việc đồng ý nhập khẩu lại mặt hàng này được xem là một sự nhượng bộ dễ dàng đối với ông Tập, vì Trung Quốc sẽ cần đậu nành Mỹ vào cuối năm khi nguồn cung từ các nguồn khác cạn kiệt.
Một lĩnh vực khác có thể đạt được kết quả tích cực là phí cảng. Hai nước có thể đồng ý dỡ bỏ các khoản phí cảng mà họ đã áp dụng lên tàu hàng của nhau trong vài tháng qua. Trung Quốc bắt đầu thu phí đặc biệt đối với các tàu do Mỹ sở hữu, đóng và vận hành từ ngày 14/10, cùng thời điểm Mỹ bắt đầu thu phí cảng đối với tàu do Trung Quốc sở hữu và vận hành. Mức phí mà hai bên áp dụng gần như tương đương, khoảng 50 USD/tấn trong năm đầu tiên và tăng dần lên 140-150 USD vào năm 2028.
Ngoài ra, Trung Quốc cũng có thể bật đèn xanh cho việc chuyển giao mảng kinh doanh của TikTok tại Mỹ. Cả hai vấn đề này đều được đánh giá là những sự nhượng bộ dễ thực hiện đối với ông Tập, đồng thời mang lại thắng lợi chính trị trong nước cho Tổng thống Trump.
Các vấn đề khó giải quyết hơn liên quan đến các biện pháp kiểm soát mới nhằm hạn chế dòng chảy hàng hóa, sở hữu trí tuệ và vốn giữa hai nước. Đất hiếm là một ví dụ điển hình. Ông Bessent cho biết Trung Quốc sẽ hoãn thực thi cơ chế kiểm soát xuất khẩu đất hiếm thêm một năm “để xem xét lại”.
Mặc dù Trung Quốc chưa đưa ra bình luận về vấn đề này, nhưng với vị thế thống trị thị trường đất hiếm toàn cầu, họ khó có khả năng từ bỏ hoàn toàn cơ chế mới. Chen Long, một nhà phân tích tại hãng nghiên cứu Plenum, cho rằng để đổi lại việc hoãn thực thi, Trung Quốc có thể đề xuất Mỹ nới lỏng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của chính mình. Washington từ lâu đã chặn bán các loại chip tiên tiến cho Bắc Kinh. Nếu đạt được thỏa thuận đổi quyền tiếp cận đất hiếm lấy khả năng mua chip cao cấp, đây sẽ là một thắng lợi cho ông Tập.
Nếu hai bên đạt được thỏa thuận ở những lĩnh vực dễ giải quyết, cuộc gặp có thể mở đường cho chuyến thăm Trung Quốc của ông Trump vào đầu năm sau. Khi đó, một số vấn đề phức tạp hơn mới có thể được bàn đến, chẳng hạn như chiến sự Nga – Ukraine. Hiện tại, việc chấp thuận tạm dừng đối đầu có thể phù hợp với cả hai bên. Trung Quốc sẽ có thêm thời gian để tuyển nhân sự phụ trách cơ chế đất hiếm mới, trong khi Mỹ có thể chuẩn bị các biện pháp đối phó khác, chẳng hạn như hạn chế dòng chảy linh kiện hàng không hoặc phần mềm thiết kế chip sang Trung Quốc.
Tuy nhiên, lịch sử cho thấy mọi sự đồng thuận giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới sẽ khó kéo dài. Thỏa thuận giảm thuế trong năm nay cũng đã nhiều lần lung lay.
Văn bản lớn gần nhất mà hai bên từng ký là “Thỏa thuận Thương mại Giai đoạn một” vào năm 2020. Tuy nhiên, Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ gần đây đã thông báo mở cuộc điều tra về việc Trung Quốc “dường như không tuân thủ” thỏa thuận này. Giới phân tích cho rằng đây là một tín hiệu không mấy khả quan cho một thỏa thuận bao trùm những vấn đề khó giải quyết nhất giữa Washington và Bắc Kinh.
Admin
Nguồn: VnExpress
