Nhờ nắm vững công thức F.A.S.T, một thanh niên tại TP HCM đã kịp thời cứu sống mẹ mình, tránh được di chứng vận động do đột quỵ. Sự việc xảy ra khi người mẹ (63 tuổi) đang dùng bữa tối và xuất hiện các dấu hiệu bất thường: khó nói, méo miệng, yếu tay phải. Ngay lập tức, con trai bà đã gọi xe cấp cứu, đưa bà đến bệnh viện để can thiệp tái thông mạch máu trong “giờ vàng”. Nhờ đó, bệnh nhân đã phục hồi tốt và không gặp phải di chứng vận động nào.
BSCKI Mai Thị Hương Lan, Trưởng khoa Nội Thần kinh, Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn, cho biết nhiều bệnh nhân đã được cứu sống nhờ người thân ghi nhớ và áp dụng chính xác công thức F.A.S.T. Bác sĩ Lan nhấn mạnh: “Nếu được xử trí trong vòng 4-5 giờ đầu, bệnh nhân có thể phục hồi hoàn toàn mà không để lại di chứng nặng nề”.
F.A.S.T là từ viết tắt của Face (mặt), Arm (tay), Speech (giọng nói) và Time (thời gian), giúp nhận diện nhanh chóng các dấu hiệu đột quỵ. Cụ thể: Face – mặt bị xệ, méo, miệng cười không cân đối; Arm – tay yếu, khó nâng lên; Speech – giọng nói ngọng, khó nghe, không rõ ràng; Time – thời gian, cần gọi cấp cứu ngay khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào kể trên.
Công thức F.A.S.T được khởi xướng bởi Hiệp hội Đột quỵ Mỹ (American Stroke Association – ASA) và đã được phổ biến rộng rãi trong các chiến dịch giáo dục cộng đồng tại nhiều quốc gia. Mục đích của công thức này là giúp cộng đồng nhận biết sớm các dấu hiệu đột quỵ, từ đó có hành động kịp thời. Các chuyên gia y tế nhấn mạnh rằng, việc nhận diện sớm và xử trí đúng cách là yếu tố then chốt để tăng khả năng sống sót và phục hồi cho bệnh nhân đột quỵ.
Cấp cứu đột quỵ cần được thực hiện tại các cơ sở y tế có khả năng xử trí chuyên sâu. Việc đưa bệnh nhân đến các bệnh viện không có đơn vị đột quỵ có thể gây trì hoãn điều trị do phải chuyển viện, làm mất “thời gian vàng” can thiệp. Thực tế cho thấy, nhiều trường hợp bệnh nhân đến bệnh viện muộn do chủ quan trước các dấu hiệu nhẹ ban đầu như tê tay, nói lắp hoặc loạng choạng. Những biểu hiện này thường bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các bệnh khác, khiến cơ hội can thiệp sớm bị bỏ lỡ.
Bên cạnh đó, việc tự di chuyển đến bệnh viện bằng xe cá nhân thay vì gọi cấp cứu 115 cũng làm mất đi thời gian quý báu. Các đội cấp cứu chuyên nghiệp không chỉ rút ngắn thời gian di chuyển mà còn có khả năng đánh giá sơ bộ tình trạng bệnh nhân ngay tại hiện trường.
Hiện nay, Tổ chức Đột quỵ Thế giới (WSO) đã trao Chứng nhận Vàng cho một số bệnh viện tại Việt Nam, ghi nhận những nỗ lực của các cơ sở này trong việc đáp ứng các tiêu chí về phản ứng nhanh, chất lượng điều trị và kết quả phục hồi cho bệnh nhân đột quỵ. Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn và Hoàn Mỹ Cửu Long là hai trong số các bệnh viện đạt được chứng nhận này, nhờ được trang bị hệ thống chẩn đoán và can thiệp hiện đại (MRI, CT đa lát cắt, chụp mạch máu DSA) và duy trì đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao trực cấp cứu 24/7.
Ngoài việc cấp cứu kịp thời, việc tầm soát sớm các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường, xơ vữa mạch máu… cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu nguy cơ đột quỵ. Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn và Hoàn Mỹ Cửu Long hiện đang triển khai các gói tầm soát chuyên biệt, hỗ trợ phát hiện sớm và điều trị kịp thời các yếu tố nguy cơ, dựa trên quy trình chuẩn hóa và cơ sở hạ tầng đồng bộ.
Đột quỵ thường xảy ra đột ngột, nhưng trong nhiều trường hợp, nguy cơ có thể được dự báo trước. Những người có tiền sử tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, rung nhĩ, béo phì, hút thuốc lá… nên tầm soát sức khỏe định kỳ. Việc phát hiện sớm các bất thường mạch máu hoặc tổn thương não có thể giúp điều trị dự phòng hiệu quả, giảm thiểu nguy cơ xảy ra cơn đột quỵ đầu tiên.
Tổ chức Đột quỵ Thế giới khuyến cáo cộng đồng nên coi việc kiểm soát các bệnh nền và nhận diện sớm các dấu hiệu đột quỵ là hai yếu tố then chốt trong chiến lược phòng chống đột quỵ. Trang bị kiến thức đúng đắn và phản ứng kịp thời có thể giúp bảo vệ tính mạng và giảm gánh nặng phục hồi sau tai biến mạch máu não.
Trên toàn cầu, Tổ chức Đột quỵ Thế giới ước tính rằng cứ 4 người trưởng thành thì có 1 người có nguy cơ bị đột quỵ trong đời. Mỗi năm, đột quỵ gây ra khoảng 6,5 triệu ca tử vong, là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ hai sau bệnh tim mạch.
Tại Việt Nam, đột quỵ là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật ở người trưởng thành. Theo số liệu được Bộ Y tế công bố năm 2022, mỗi năm nước ta ghi nhận khoảng 200.000 ca đột quỵ mới, trong đó gần một nửa xảy ra ở người dưới 65 tuổi. Đáng lo ngại, tình trạng đột quỵ đang ngày càng trẻ hóa, phần lớn liên quan đến các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường và rối loạn mỡ máu không được kiểm soát.
Admin
Nguồn: VnExpress
