Triển lãm “Hình vang vọng ý” đang diễn ra tại Hà Nội, mang đến cho công chúng cơ hội chiêm ngưỡng những ký họa quý giá của danh họa Tô Ngọc Vân, đồng thời tạo nên cuộc đối thoại nghệ thuật giữa ông và các nghệ sĩ đương thời.
Triển lãm trưng bày 71 bức ký họa được Tô Ngọc Vân phác thảo trong những năm 1940 và suốt thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Các tác phẩm ghi lại một cách chân thực cuộc sống đương thời, từ hình ảnh phụ nữ thành thị trước năm 1945 đến phong cảnh và hình tượng “sỹ – công – nông – binh” mà ông bắt gặp trên những chặng đường kháng chiến. Những ký họa này không chỉ thể hiện quá trình sáng tác mà còn hé lộ phong cách nghệ thuật độc đáo của Tô Ngọc Vân, trong đó ông đặc biệt chú trọng đến cấu trúc, sự chuyển động và biểu cảm của từng nhân vật.
Đáng chú ý, những phác thảo này sau này đã trở thành nền tảng cho nhiều tác phẩm nổi tiếng của ông, tiêu biểu là bức “Thiếu nữ bên hoa huệ”. Đặc điểm nổi bật trong ký họa của Tô Ngọc Vân là lối vẽ giản lược, tập trung vào những đường nét tinh tế nhất để mô tả chủ thể.
Điểm đặc biệt của triển lãm lần này là sự kết hợp giữa các tác phẩm của Tô Ngọc Vân và các sáng tác của 7 nghệ sĩ đương thời: Kim Bạch, Đặng Xuân Hòa, Phan Cẩm Thượng, Duy Hòa, Triệu Phương, Lê Thúy và Xuân Lam. Sự góp mặt của họ, những người thuộc thế hệ học trò của Trường Mỹ thuật Đông Dương (nay là Đại học Mỹ thuật Việt Nam), mang ý nghĩa kỷ niệm 100 năm thành lập trường.
Theo bà Lê Hoàng Nam Phương, đồng giám tuyển triển lãm, bộ tranh ký họa của Tô Ngọc Vân thuộc bộ sưu tập tư nhân của Phù Sa Art Foundation, được tổ chức này sở hữu từ năm 2018 sau khi mua lại từ một nhà sưu tập người Thái Lan. Với mong muốn tôn vinh Tô Ngọc Vân không chỉ là một nghệ sĩ lớn mà còn là một nhà giáo dục, ban tổ chức đã dành nhiều thời gian nghiên cứu tư liệu, đối chiếu những ký họa này với tác phẩm của các họa sĩ đương đại, tạo nên một buổi triển lãm mang tính học thuật cao.
Triển lãm “Hình vang vọng ý” kiến tạo một cuộc “đối thoại” xuyên thế hệ, kết nối Tô Ngọc Vân với những nghệ sĩ thuộc thế hệ sau của Đại học Mỹ thuật Việt Nam thông qua những thực hành nghệ thuật của họ. Ban tổ chức cho biết, các nghệ sĩ hiện đại có cách tiếp cận tương đồng với Tô Ngọc Vân, thể hiện qua sự chắt lọc, giản lược, khả năng thổi hồn vào nhân vật, sử dụng ẩn dụ và biểu tượng, cũng như sự tổng hợp và đồng hiện. Mỗi đặc điểm này được làm nổi bật trong bốn không gian trưng bày, thể hiện mối quan hệ mật thiết giữa hình và ý trong mỹ thuật.
Bà Nam Phương nhấn mạnh, những bức ký họa của Tô Ngọc Vân tuy khiêm tốn nhưng lại là những “mảnh ghép lịch sử quan trọng” về một giai đoạn đầy biến động của Việt Nam.
Tô Ngọc Vân (1906–1954) là một tên tuổi lớn của nền mỹ thuật Việt Nam, một họa sĩ, nhà tư tưởng và nhà giáo dục có ảnh hưởng sâu rộng. Ông tốt nghiệp thủ khoa khóa II (1926–1931) Trường Mỹ thuật Đông Dương và nhanh chóng khẳng định tài năng với kỹ thuật vững chắc và ý niệm sắc sảo, khai thác vẻ đẹp đương thời của thị dân Hà Nội. Cùng với Nguyễn Gia Trí, Nguyễn Tường Lân, Trần Văn Cẩn, ông là một trong “bộ tứ” danh họa hàng đầu của Việt Nam. Tô Ngọc Vân đặc biệt thành công với hội họa sơn dầu. Ông từng là hiệu trưởng đầu tiên của Khóa họa sĩ kháng chiến (1950-1954) và là tác giả của nhiều bài lý luận phê bình mỹ thuật có tiếng vang lớn.
Sự nghiệp của Tô Ngọc Vân có thể chia thành hai giai đoạn: trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, ông tập trung vẽ tranh thiếu nữ và phong cảnh; sau cách mạng, ông hướng đến đề tài đời sống nhân dân lao động. Ông được Nhà nước truy tặng Huân chương Độc lập Hạng Nhất năm 1996 và Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996.
Triển lãm “Hình vang vọng ý” là sự hợp tác giữa Phù Sa Art Foundation và Lân Tinh Foundation. Phù Sa Art Foundation, thành lập năm 2023, hướng đến mục tiêu bảo tồn và lan tỏa các tác phẩm mỹ thuật Việt Nam từ thời Đông Dương đến giai đoạn hậu kháng chiến. Lân Tinh Foundation, một tổ chức phi lợi nhuận được thành lập năm 2021, hỗ trợ các hoạt động giám tuyển, nghiên cứu và lưu trữ nghệ thuật hiện đại và đương đại của Việt Nam.
Triển lãm mở cửa đón khách tham quan tại K-Art Studio, 67 Tô Hiến Thành, Hà Nội từ ngày 19/10 đến 2/11.
Admin
Nguồn: VnExpress
