Trong phiên thảo luận tại Quốc hội sáng 30/10, đại biểu Châu Quỳnh Dao (Hiệu trưởng một trường THPT ở An Giang) đã bày tỏ lo ngại sâu sắc về những tác động tiêu cực của mạng xã hội đối với thanh thiếu niên, bên cạnh những mặt tích cực không thể phủ nhận. Theo bà, phần lớn các em còn thiếu kiến thức và kỹ năng cần thiết để sử dụng mạng xã hội một cách an toàn, dẫn đến nguy cơ nghiện mạng.
Dẫn chứng khảo sát của UNICEF tại Việt Nam năm 2022, bà Dao cho biết có tới 82% trẻ em từ 12-13 tuổi và 93% trẻ từ 14-15 tuổi sử dụng Internet hàng ngày, với thời gian trung bình từ 5-7 tiếng trên mạng xã hội. Bà cảnh báo, việc dành quá nhiều thời gian cho thế giới ảo có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng về cả thể chất lẫn tinh thần cho các em.
Cụ thể, việc lạm dụng mạng xã hội có thể dẫn đến suy giảm hệ miễn dịch do thiếu ngủ và ít vận động, các bệnh về mắt và cột sống, cũng như suy giảm khả năng tư duy và sáng tạo. Về mặt tâm lý, các em dễ bị lo âu, căng thẳng, kích động, trầm cảm, thậm chí có hành vi tự hủy hoại bản thân. Đáng chú ý, khảo sát cho thấy chỉ có 21% trẻ em tự tin có đủ kỹ năng để ứng phó với các rủi ro trên mạng xã hội. Bà Dao cho rằng nguyên nhân chính là do hệ thống chính sách và pháp luật bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng còn chưa đầy đủ.
Thực tế hiện nay, nhiều gia đình xem mạng xã hội và thiết bị điện tử như một “bảo mẫu” để có thời gian làm việc. Trong khi đó, nhà trường tập trung vào giáo dục văn hóa mà thiếu các hoạt động ngoại khóa, sân chơi lành mạnh, khiến học sinh thiếu bản lĩnh, ý chí và lối sống tích cực. Bà Dao ví von, các em “đắm chìm trong thế giới ảo với hình tượng tổng tài bá đạo, nhưng thực tế lại phải đối mặt với những kết cục nghiệt ngã”.
Để giải quyết vấn đề này, bà Dao kiến nghị Chính phủ cần rà soát lại hệ thống chính sách pháp luật, quy định rõ độ tuổi được phép sử dụng mạng xã hội và giới hạn thời gian truy cập. Bà cũng đề xuất nhà trường nên tổ chức học hai buổi mỗi ngày, tăng cường hoạt động ngoại khóa và đa dạng hóa hình thức học tập. Bà nhấn mạnh sự cần thiết của việc lồng ghép tuyên truyền, tương tự như các lớp bình dân học vụ số, để giúp các em “cai nghiện” mạng xã hội và tăng cường “hệ miễn dịch” trước những nội dung độc hại.
Bên cạnh đó, bà Dao cũng nhấn mạnh vai trò của gia đình trong việc tạo môi trường giáo dưỡng phù hợp, nghiêm khắc với con cái, đồng thời khuyến khích việc “nói không với thiết bị điện tử” trong bữa cơm và trước giờ ngủ. Bản thân trẻ em cũng cần có ý chí và quyết tâm để vượt qua những cám dỗ từ thế giới ảo.
Mặc dù Nghị định 147/2024 đã quy định trẻ em dưới 16 tuổi khi đăng ký tài khoản mạng xã hội phải sử dụng thông tin của cha mẹ và cha mẹ có trách nhiệm giám sát nội dung con xem, song văn bản này vẫn chưa giới hạn độ tuổi và thời gian sử dụng mạng xã hội.
Cũng trong phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Thanh Cầm (đoàn Đồng Tháp, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội) đã nêu vấn đề bạo lực học đường, cho rằng nó đang cản trở những thành tựu quan trọng của Việt Nam trong giáo dục và phát triển nhân cách con người. Bà dẫn báo cáo của UNESCO và WHO năm 2019, cho thấy hơn một phần ba học sinh độ tuổi 13-15 từng bị bắt nạt, tương đương với tỷ lệ học sinh từng tham gia đánh nhau.
Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, từ tháng 9/2021 đến tháng 11/2023, cả nước đã xảy ra 699 vụ bạo lực học đường liên quan đến 2.016 học sinh, trung bình cứ 50 cơ sở giáo dục lại có một vụ. Bà Cầm nhấn mạnh, bạo lực học đường không còn là hiện tượng cá biệt, không chỉ giới hạn ở bạo lực thể chất mà còn bao gồm cả bạo lực tinh thần và bắt nạt trên mạng.
Đại biểu Cầm cho rằng bạo lực học đường ngày càng trở nên phức tạp và có xu hướng trẻ hóa, gây ra những hậu quả nghiêm trọng về thể chất và tâm lý, có thể kéo dài suốt đời. Bà phân tích, bạo lực học đường không chỉ xuất phát từ mâu thuẫn giữa học sinh mà còn bắt nguồn từ gia đình. Áp lực công việc khiến cha mẹ ít có thời gian quan tâm và thấu hiểu con cái. Việc nuông chiều quá mức hoặc trừng phạt hà khắc đều có thể dẫn đến những hành vi lệch lạc. Bà nhấn mạnh, “cách cư xử bạo lực trong gia đình sẽ được trẻ học theo”.
Thống kê cho thấy, trong giai đoạn 2023-2024, cả nước vẫn còn hơn 5.000 hộ gia đình có bạo lực. Bà Cầm cho biết, “nghiên cứu cho thấy trẻ em lớn lên trong môi trường bạo lực có nguy cơ cao lặp lại vòng xoáy bạo lực trong tương lai”.
Bà cũng chỉ ra rằng tỷ lệ học sinh có bối cảnh gia đình bạo lực liên quan đến bạo lực học đường là rất lớn. Trong khi đó, nhà trường lại chịu áp lực về thành tích nên chưa quan tâm đúng mức đến giáo dục đạo đức, kỹ năng sống và giải quyết xung đột. Phòng tư vấn tâm lý học đường chưa phát huy được vai trò hỗ trợ kịp thời, khiến giáo viên khó nắm bắt được diễn biến tâm lý của học sinh.
Ngoài ra, trẻ em ngày nay dễ dàng tiếp cận với nội dung bạo lực thông qua phim ảnh và trò chơi điện tử. Sự thờ ơ của cộng đồng, với tâm lý “cha mẹ sinh con trời sinh tính” hoặc việc không can thiệp kịp thời, cũng khiến tình trạng này trở nên trầm trọng hơn.
Để giải quyết vấn đề bạo lực học đường, bà Cầm đề xuất một giải pháp tổng thể, trong đó cha mẹ cần dành nhiều thời gian hơn để thấu hiểu con cái, làm gương trong việc ứng xử ôn hòa và phi bạo lực. Ngành giáo dục và y tế cần phối hợp để hướng dẫn các trường học cách tiếp nhận, phát hiện và hỗ trợ học sinh bị bạo lực. Đồng thời, cần xây dựng một văn hóa học đường an toàn và thân thiện.
Bà kiến nghị Nhà nước có chính sách đào tạo bác sĩ và giáo viên có kỹ năng phát hiện, xử lý và ngăn ngừa bạo lực. Cần áp dụng các phương pháp giáo dục kỷ luật tích cực dựa trên sự tôn trọng và hợp tác. Bà nhấn mạnh, “cần hướng dẫn hành vi đúng đắn cho trẻ bằng cách khuyến khích, động viên thay vì trừng phạt hay la mắng”.
Admin
Nguồn: VnExpress
