Trong văn hóa Việt, việc cha mẹ chia đất cho con cái khi chúng lập gia đình không chỉ là trao cho con một nơi an cư lạc nghiệp, mà còn là vun đắp tình cảm gia đình, để ông bà gần gũi cháu con, anh em đùm bọc lẫn nhau. Đó là tập tục, là tâm lý phổ biến ở các vùng quê trên khắp cả nước.
Tuy nhiên, thực tế không phải lúc nào cũng trọn vẹn. Nhiều gia đình dù có đất vẫn không thể tách thửa cho con vì vướng phải gánh nặng tài chính lớn. Câu chuyện chuyển đổi mục đích sử dụng đất, đặc biệt là sang đất ở, đang trở thành một bài toán khó đối với nhiều hoàn cảnh.
Một bác ở quê tâm sự: “Muốn cắt đất cho con mà không đủ sức”. Khi biết số tiền chuyển mục đích sử dụng đất lên đến gần 2 tỷ đồng, cả gia đình bác chỉ còn biết thở dài. Bác ngậm ngùi nói, chuyển đổi đất như vậy chẳng khác nào “mua lại đất nhà mình”, thậm chí số tiền phải nộp còn lớn hơn cả giá trị căn nhà dự định xây.
Theo quy định hiện hành, khi cá nhân chuyển đất nông nghiệp sang đất ở để xây nhà, họ phải nộp 100% phần chênh lệch giữa giá của hai loại đất. Trong bối cảnh giá đất ở nhiều địa phương tăng cao như thời gian qua, khoảng cách này càng lớn, khiến gánh nặng tài chính càng thêm chồng chất lên vai người dân.
Chi phí chuyển đổi mục đích sử dụng đất không chỉ dừng lại ở việc gây khó khăn cho người dân mà còn tạo ra hiệu ứng domino tiêu cực: kế hoạch xây nhà bị đình trệ, giá đất và nhà bị đẩy lên cao, trong khi những người có nhu cầu thực sự về nhà ở lại mắc kẹt trên chính mảnh đất của mình, dù họ không hề có ý định đầu cơ.
May mắn thay, dự thảo Nghị quyết mà Chính phủ vừa trình Quốc hội đã phần nào tháo gỡ được nút thắt này. Thay vì thu 100% phần chênh lệch như hiện nay, dự kiến khi chuyển đất nông nghiệp trong thửa đất đã có một phần đất ở, phần diện tích trong hạn mức giao đất ở sẽ chỉ phải nộp 30%, phần vượt hạn mức nộp 50%, và 100% áp dụng với diện tích quá lớn hoặc gom đất đầu cơ. Điểm quan trọng ở đây không chỉ là “giảm tiền”, mà còn là sự thừa nhận rằng nhu cầu an cư chính đáng của người dân cần được ưu tiên hơn mục tiêu thu ngân sách.
Ý nghĩa nhân văn của chính sách này còn thể hiện ở cơ chế chuyển tiếp: những người đã chuyển mục đích sử dụng đất từ ngày 1/8/2024 nếu đã nộp tiền cũng sẽ được tính toán lại và hoàn trả phần chênh lệch giảm. Điều này không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng cho tương lai mà còn trả lại sự công bằng cho những khoản tiền đã nộp vượt trước đây, như một sự lắng nghe và điều chỉnh hợp lý.
Tuy nhiên, chính sách tài chính đất đai thời gian qua đã có những thay đổi khá nhanh chóng, từ 50% trước ngày 1/8/2024, tăng lên 100% sau đó, và nay lại dự kiến giảm về 30-50-100% tùy trường hợp. Sự biến động này có thể khiến người dân khó yên tâm lập kế hoạch, trong khi đất đai là tài sản gắn bó cả đời và cần sự ổn định lâu dài.
Nhìn chung, dự thảo Nghị quyết lần này mang đến một tín hiệu tích cực cho thị trường đất đai, không chỉ giảm gánh nặng tài chính cho người dân mà còn khôi phục lại những giá trị đời thường: để cha mẹ được ở gần con cái, để đất đai trở về đúng với ý nghĩa là tài sản gắn bó của các thế hệ, chứ không chỉ là một phép tính thu ngân sách đơn thuần.
Trong quan niệm truyền thống của người Việt, mảnh đất của cha mẹ là của để dành cho con cái, tạo thành một cơ chế an sinh tự nhiên mà xã hội nên trân trọng. Chính sách đất đai, nếu thiếu đi sự thấu hiểu này, rất dễ biến những mong muốn chính đáng của người dân thành những phép tính lạnh lùng và khó thực hiện.
Admin
Nguồn: VnExpress
