Nhật Bản đang đối mặt với cuộc khủng hoảng nhân khẩu học nghiêm trọng, đẩy nhiều gia đình vào tình cảnh khó khăn khi chi phí sinh hoạt ngày càng tăng cao. Một phụ nữ từng làm nhân viên giữ trẻ chia sẻ nỗi lo lắng về việc quay trở lại làm việc khi chồng có thể bị điều chuyển bất cứ lúc nào, khiến cô chỉ có thể tìm kiếm những công việc bán thời gian không ổn định. Câu chuyện của cô phản ánh thực trạng chung của nhiều gia đình Nhật Bản.
Theo nghiên cứu, chi phí nuôi một đứa trẻ đến khi tốt nghiệp đại học ở Nhật Bản có thể lên tới 20 đến 30 triệu yên (khoảng 130.000 đến 200.000 USD). Gánh nặng này bao gồm chi phí y tế, thực phẩm và các khoản đầu tư cho giáo dục ngoài giờ (juku), vốn được xem là thiết yếu để trẻ cạnh tranh trong hệ thống giáo dục khắt khe của Nhật Bản.
Số liệu thống kê cho thấy tình hình đáng báo động. Năm ngoái, Akita chỉ có 1.353 trẻ em được sinh ra, giảm một nửa so với 30 năm trước. Trên phạm vi toàn quốc, số ca sinh giảm xuống dưới 700.000, mức thấp nhất kể từ khi có dữ liệu, chỉ bằng một phần tư so với thời kỳ bùng nổ dân số sau chiến tranh. Điều này xảy ra sớm hơn 15 năm so với dự báo của chính phủ. Tổng tỷ suất sinh (TFR) – số con trung bình một phụ nữ sinh trong đời – đã giảm xuống mức kỷ lục 1,15, trong khi con số cần thiết để duy trì dân số là 2,1.
Số lượng các cuộc hôn nhân cũng giảm xuống dưới 500.000, lần đầu tiên sau 90 năm. Dân số Nhật Bản (không bao gồm người nước ngoài) giảm khoảng 900.000 người chỉ trong năm qua.
Trước tình hình này, Thủ tướng Takaichi đã nhấn mạnh sự cấp bách của vấn đề và tuyên bố thành lập một cơ quan chuyên trách để đối phó với tình trạng suy giảm dân số. Chính phủ đã triển khai gói ngân sách 3,6 nghìn tỷ yên (khoảng 23 tỷ USD) mỗi năm, mở rộng trợ cấp cho trẻ em, dỡ bỏ các rào cản về thu nhập và tăng hỗ trợ nghỉ phép chăm con.
Tuy nhiên, nhiều người cho rằng những nỗ lực này chưa giải quyết được gốc rễ của vấn đề, đó là văn hóa làm việc quá sức đã ăn sâu vào xã hội Nhật Bản, khiến người lao động thường xuyên phải lựa chọn giữa sự nghiệp và gia đình. Một bà mẹ 37 tuổi ở Aomori, sau khi sinh con thứ ba, đã phải từ bỏ công việc toàn thời gian vì không nhận được sự hỗ trợ từ cấp trên.
Các chuyên gia nhân khẩu học cảnh báo rằng giai đoạn trước năm 2030 là “cơ hội cuối cùng” để Nhật Bản đảo ngược xu hướng đáng lo ngại này, khi thế hệ trẻ bước vào độ tuổi lao động dự kiến sẽ giảm mạnh. Nếu không có những thay đổi mang tính cấu trúc, dân số Nhật Bản được dự báo sẽ giảm từ 124 triệu người hiện tại xuống chỉ còn 87 triệu người vào năm 2070.
Trong khi đó, Thụy Điển có một cách tiếp cận khác. Dân số của Thụy Điển đã tăng hơn 200.000 người so với năm 2020, lên khoảng 10,6 triệu người. Sự gia tăng này chủ yếu nhờ vào số lượng người nhập cư và các công dân nước ngoài khác, nhưng hệ thống hỗ trợ nuôi dạy con cái hào phóng cũng đóng vai trò quan trọng.
Thụy Điển đã có các chính sách hỗ trợ chăm con toàn diện từ lâu, bao gồm chế độ nghỉ phép chăm con áp dụng cho cả các ông bố từ năm 1974. Quan điểm của Thụy Điển là việc chăm sóc con cái là trách nhiệm chung của toàn xã hội và mọi trẻ em đều cần được hỗ trợ để phát triển. Nhờ đó, người dân Thụy Điển không phải lựa chọn giữa công việc và gia đình.
Một nhân viên văn phòng ở Stockholm, Pontas Kresner, đã nghỉ phép chăm con để chăm sóc con gái đầu lòng. Anh được hưởng trợ cấp khoảng 440.000 yên (khoảng 76 triệu đồng) mỗi tháng trong 5 tháng nghỉ phép. Giáo dục miễn phí từ tiểu học đến đại học cũng giúp giảm áp lực tài chính cho các gia đình.
Mặc dù được xem là hình mẫu thành công, mô hình hỗ trợ gia đình của Thụy Điển cũng đang đối mặt với thách thức. Tỷ suất sinh của Thụy Điển trong năm 2024 đã giảm xuống mức kỷ lục 1,43, cho thấy xu hướng suy giảm sinh sản đang lan rộng trên toàn cầu. Bộ trưởng Các vấn đề Xã hội và Y tế Công cộng Thụy Điển, Jakob Fossmed, thừa nhận rằng vẫn còn nhiều việc phải làm để giải quyết vấn đề này.
Admin
Nguồn: VnExpress
