Lupus ban đỏ hệ thống (SLE) là một bệnh tự miễn mãn tính, xảy ra khi hệ miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm vào các cơ quan và mô khỏe mạnh. Theo ước tính của Bộ Y tế, tỷ lệ mắc bệnh này là khoảng 50 trên 100.000 dân, trong đó nữ giới chiếm tới 90%. Việc phát hiện bệnh muộn là một vấn đề đáng lo ngại, gây khó khăn cho quá trình điều trị.
PGS.TS.BS Hoàng Thị Lâm, Chủ tịch Liên Chi hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam chuyên ngành Miễn dịch Dị ứng, Trưởng khoa Miễn dịch Lâm sàng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết bệnh viện tiếp nhận nhiều trường hợp bệnh nhân lupus phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn. Tại hệ thống Bệnh viện Tâm Anh TP HCM, từ đầu năm đến nay đã có khoảng 500 bệnh nhân lupus được điều trị, trong đó hơn 60% đã từng khám ở ít nhất hai chuyên khoa khác nhau trước đó, và gần một phần ba số bệnh nhân phải gặp từ 3 đến 4 bác sĩ mới được chẩn đoán chính xác.
Một nghiên cứu kéo dài trên 585 bệnh nhân lupus tại Đức, được công bố trên Thư viện Quốc gia Mỹ năm 2021, cho thấy thời gian trung bình từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên đến khi được chẩn đoán bệnh là khoảng 47 tháng. Gần 4 năm chậm trễ này có thể khiến bệnh tiến triển nặng hơn, gây khó khăn cho việc điều trị.
Lý do của việc chẩn đoán muộn là do bệnh lupus thường tiến triển một cách âm thầm. Các triệu chứng ban đầu như đau khớp, mệt mỏi, rụng tóc, phát ban khi tiếp xúc với ánh nắng, sưng phù nhẹ, hoặc sốt không rõ nguyên nhân thường tự khỏi trong thời gian ngắn. Điều này khiến người bệnh dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác như rối loạn nội tiết, viêm da, dị ứng, thiếu máu hoặc các dấu hiệu lão hóa thông thường. Do đó, người bệnh thường chủ quan, chỉ đi khám khi triệu chứng đã trở nên nghiêm trọng hoặc khám không đúng chuyên khoa, dẫn đến chẩn đoán và điều trị sai lệch.
Trường hợp của chị Mến, 25 tuổi, là một ví dụ điển hình. Trong một năm, chị thường xuyên bị sốt và nổi mẩn đỏ không rõ nguyên nhân. Ban đầu, chị được chẩn đoán là dị ứng hoặc suy nhược do làm việc quá sức. Chỉ đến khi tình trạng trở nên nghiêm trọng và phải nhập viện điều trị hồi sức tích cực (ICU), các bác sĩ mới phát hiện gan, thận và phổi của chị đều bị tổn thương nặng. Kết quả xét nghiệm chuyên sâu về các bệnh tự miễn đã xác định chị mắc lupus ban đỏ hệ thống.
Tương tự, chị Thúy, 28 tuổi, đã phải chịu đựng những cơn đau nhức xương khớp kéo dài, xơ cứng và rụng tóc trong nhiều năm. Tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng đến mức chị gần như không thể đi lại được. Sau khi điều trị tại một cơ sở y tế chuyên về cơ xương khớp mà không có tiến triển, chị được giới thiệu đến khoa Cơ xương khớp của Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM. Tại đây, kết quả xét nghiệm máu cho thấy những bất thường, và chị được chuyển đến khoa Miễn dịch Lâm sàng để kiểm tra, nơi chị được chẩn đoán mắc bệnh lupus.
Theo Phó giáo sư Lâm, tương tự như các bệnh tự miễn khác, lupus ban đỏ hệ thống không di truyền trực tiếp. Tuy nhiên, các yếu tố như di truyền, nội tiết và môi trường (ánh nắng, nhiễm virus, căng thẳng) có thể làm tăng nguy cơ khởi phát bệnh ở những người có cơ địa nhạy cảm. Bệnh tiến triển chậm nhưng dai dẳng, và mỗi đợt bùng phát có thể gây thêm tổn thương cho cơ thể.
Để chẩn đoán và điều trị bệnh lupus ban đỏ hệ thống, cần có sự phối hợp của nhiều chuyên khoa như Miễn dịch Lâm sàng, Cơ Xương Khớp, Thận, Huyết học, Thần kinh, Da liễu, Nhi khoa, Sản khoa và Nội tổng quát. Hiện nay, chưa có thuốc chữa khỏi hoàn toàn bệnh lupus ban đỏ, nhưng có thể kiểm soát bệnh, ngăn ngừa tái phát hoặc giảm mức độ nghiêm trọng của các đợt tái phát bằng cách sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, corticosteroid, thuốc kháng viêm hoặc thuốc sinh học. Trong trường hợp bệnh nhân không đáp ứng với corticosteroid, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc ức chế miễn dịch và thuốc sinh học để giảm nguy cơ tái phát, giảm tổn thương cơ quan và duy trì sức khỏe ổn định lâu dài.
Sau gần hai năm điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch và thuốc sinh học, tình trạng của chị Mến đã ổn định, các triệu chứng viêm giảm rõ rệt, chức năng gan, thận và phổi đã phục hồi, cho phép chị trở lại làm việc. Trước đó, chị đáp ứng kém với các loại thuốc thông thường và bệnh liên tục tái phát. Chị chia sẻ: “Tôi vẫn phải dùng thuốc hàng ngày, nhưng tôi đã học được cách sống chung với bệnh lupus.”
Chị Thúy cũng đã kiểm soát tốt bệnh của mình, tóc dần mọc trở lại và sức khỏe được cải thiện đáng kể, giúp chị có thể đi lại bình thường. Tuy nhiên, chị vẫn cần tuân thủ phác đồ điều trị và tái khám định kỳ mỗi 3 tháng để duy trì sự ổn định lâu dài.
Phó giáo sư Lâm khuyến cáo rằng khi xuất hiện các triệu chứng bất thường như ngứa da, nổi mề đay, dị ứng kéo dài, mệt mỏi, đau nhức cơ thể, thường xuyên tái phát và điều trị không khỏi, người bệnh nên đến các bệnh viện có chuyên khoa Miễn dịch Lâm sàng để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc phát hiện bệnh muộn có thể dẫn đến điều trị phức tạp và tốn kém hơn, đồng thời gây ra những tổn thương không hồi phục cho thận, tim, phổi, não hoặc mạch máu, dẫn đến suy thận, viêm màng tim, viêm màng phổi, rối loạn thần kinh trung ương, thậm chí tử vong do nhiễm trùng hoặc biến chứng đa cơ quan.
*Tên nhân vật đã được thay đổi
Admin
Nguồn: VnExpress
