Sau hơn một thập kỷ khám phá Sao Kim, tàu vũ trụ Akatsuki của Cơ quan Khám phá Hàng không vũ trụ Nhật Bản (JAXA) đã chính thức ngừng hoạt động. Thông báo được đưa ra vào ngày 28/10, sau hơn một năm tàu thăm dò khí hậu này không phản hồi liên lạc từ trung tâm điều khiển. Mặc dù tuổi thọ dự kiến chỉ 4,5 năm, Akatsuki đã hoạt động gấp ba lần thời gian đó, cung cấp dữ liệu cho 178 bài báo khoa học, bất chấp điều kiện khắc nghiệt với áp suất và nhiệt độ cực cao trên bề mặt Sao Kim.
Tàu Akatsuki, với chi phí 300 triệu USD, được phóng vào năm 2010. Sự cố động cơ chính trên đường đi đã khiến tàu bỏ lỡ cơ hội tiến vào quỹ đạo ngay lần đầu tiên. Sau 5 năm bay quanh Mặt Trời, Akatsuki đã thực hiện thành công lần thử thứ hai vào năm 2015 và duy trì hoạt động khám phá Sao Kim trong gần một thập kỷ. Tuy nhiên, JAXA đã thông báo mất liên lạc với tàu vũ trụ vào ngày 29/5/2024, sau khoảng một tháng gặp các vấn đề về liên lạc.
Nhiệm vụ của Akatsuki tập trung vào việc tìm hiểu khí hậu của Sao Kim, một hành tinh có nhiệt độ bề mặt đủ nóng để làm tan chảy chì và áp suất có thể phá hủy các tàu đổ bộ chỉ trong vài phút. Với vai trò là tàu bay quanh quỹ đạo, Akatsuki đặc biệt chú trọng đến các đám mây trên Sao Kim, nằm ở độ cao 50-70 km so với bề mặt. Tại khu vực này, gió hoạt động với tốc độ tương đương tàu cao tốc Shinkansen, nhanh gấp 60 lần so với tốc độ tự quay của hành tinh. Các đám mây trên Sao Kim mất trung bình 4 ngày Trái Đất để bay quanh hành tinh, nhưng do vòng quay cực chậm của Sao Kim, một ngày ở đây tương đương 243 ngày Trái Đất.
Trong quá trình hoạt động, Akatsuki đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc nghiên cứu vòng quay của Sao Kim. Các nhà nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu từ tàu để lập bản đồ các đám mây và đo tốc độ di chuyển của chúng. Phân tích cho thấy tốc độ của đám mây tăng lên phụ thuộc vào Mặt Trời. Sao Kim mất 225 ngày để quay quanh Mặt Trời, ngắn hơn so với vòng quay của chính nó, điều này cho thấy hành tinh gần như bị khóa thủy triều với một bán cầu luôn hướng về phía Mặt Trời.
Ban đầu, Akatsuki được trang bị 6 thiết bị khoa học, và tất cả đều hoạt động tốt khi tàu tiến vào quỹ đạo Sao Kim vào năm 2015. Mặc dù hai camera hồng ngoại ngừng hoạt động khoảng một năm sau đó, bốn thiết bị còn lại vẫn hoạt động bình thường cho đến khi Akatsuki ngừng liên lạc vào năm 2024.
Trong tương lai, NASA đang phát triển nhiệm vụ DAVINCI (khảo sát thành phần khí quyển Sao Kim, khí hiếm, hình ảnh và nghiên cứu quang phổ) để bay qua khí quyển Sao Kim, và nhiệm vụ VERITAS (khảo sát khí quyển Sao Kim bằng radar giao thoa, phát xạ vô tuyến, địa hình và quang phổ) để nghiên cứu bề mặt và cấu trúc bên trong của hành tinh. Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) cũng đang chế tạo EnVision, một tàu bay quanh quỹ đạo để nghiên cứu khí quyển, cấu trúc và bề mặt Sao Kim. Tuy nhiên, cả hai nhiệm vụ DAVINCI và VERITAS đều có nguy cơ bị cắt giảm ngân sách do đề xuất giảm 24% ngân sách dự kiến năm 2026 của NASA.
Admin
Nguồn: VnExpress
