Phát biểu tại Quốc hội ngày 30/10, ông Phạm Trọng Nhân, Phó chủ tịch Liên đoàn Lao động TP HCM, nhấn mạnh rằng khi thảo luận về các vấn đề ngân sách, đầu tư công và tài chính quốc gia, cần tập trung vào tầm nhìn chiến lược và năng lực thể chế để tạo ra nguồn lực mới cho sự phát triển, thay vì chỉ nhìn vào các con số thu chi đơn thuần.
Theo ông Nhân, một nguồn thu bền vững không thể chỉ dựa vào việc tăng thuế hoặc cắt giảm chi phí. Thay vào đó, cần có một cơ chế đủ mạnh để khơi thông dòng vốn xã hội, thúc đẩy đầu tư tư nhân và nâng cao hiệu quả đầu tư công. Do đó, việc xây dựng Luật Đô thị đặc biệt cho TP HCM không chỉ là vấn đề tài chính – ngân sách, mà còn là một giải pháp thể chế mang tính tài khóa bền vững, giúp mở rộng nguồn thu, tăng cường đầu tư công và giảm bớt gánh nặng cho ngân sách trung ương.
Ông Nhân nhấn mạnh: “Thể chế không chỉ phân phối nguồn lực mà quan trọng hơn là tạo ra động lực. Đó mới chính là nền tài chính quốc gia bền vững mà Quốc hội và Chính phủ cần hướng tới”.
Ông nhắc lại sự kiện ngày 1/7, khi ba trung tâm tăng trưởng chủ lực là TP HCM, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu hợp nhất, tạo thành một siêu đô thị chiến lược, dẫn dắt sự đổi mới mô hình tăng trưởng của cả nước. Sự kiện này diễn ra vào thời điểm quan trọng, khi tăng trưởng hai con số trở thành yêu cầu bắt buộc để Việt Nam có thể thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình khi giai đoạn dân số vàng kết thúc. Việc tận dụng mọi chính sách để tạo ra sự đột phá lúc này không chỉ là một nhiệm vụ chính trị, mà còn là một cam kết trước quốc gia và nhân dân.
Ông Nhân dẫn chứng, GRDP năm nay của TP HCM đạt 121 tỷ USD, gấp 3 lần Campuchia và 8 lần Lào, đóng góp gần một phần tư GDP của cả nước và hơn một phần ba tổng thu ngân sách quốc gia. Nền kinh tế của thành phố có quy mô tương đương một quốc gia nhỏ, với các ngành công nghiệp, logistics, công nghệ cao, tài chính, du lịch, giáo dục, y tế và một trung tâm tài chính quốc tế đang hình thành. Tuy nhiên, thành phố vẫn đang hoạt động dưới một “chiếc áo thể chế cấp tỉnh”, điều này không còn phù hợp với tầm vóc của một siêu đô thị.
Theo ông, để đạt được mục tiêu tăng trưởng 10-11% mỗi năm trong giai đoạn 2025-2030, TP HCM cần huy động 8 triệu tỷ đồng vốn đầu tư xã hội. Trong khi đó, các nguồn vốn đang có dấu hiệu chững lại, và ngân sách nhà nước bị hạn chế bởi trần tỷ lệ điều tiết. Ông đặt câu hỏi: “Vậy tiền ở đâu để đầu tư?”. Ông khẳng định rằng thành phố không yêu cầu thêm tiền hay ưu đãi, mà chỉ mong muốn có quyền tự chủ về thể chế – quyền tạo ra nguồn lực, tạo động lực và chịu trách nhiệm cho sự phát triển. Nếu không có một thể chế đủ mới và đủ mạnh, mục tiêu tăng trưởng hai con số sẽ chỉ là một ước mơ.
Ông Phạm Trọng Nhân đề nghị Quốc hội sớm khởi động việc xây dựng một đạo luật ở tầm quốc gia: Luật Đô thị đặc biệt cho TP HCM, với ba trụ cột chính.
Thứ nhất, cần có một mô hình chính quyền đô thị hai cấp linh hoạt, phù hợp với cấu trúc đa trung tâm và quản lý theo các vùng chức năng. Thứ hai, cần có một cơ chế tài chính – ngân sách tự chủ, cho phép thành phố tự huy động, phát hành, đầu tư và phân bổ nguồn lực. Thứ ba, cần có quyền quy hoạch tích hợp không gian – hạ tầng – dân cư – kinh tế vùng, áp dụng các thử nghiệm thể chế (sandbox) cho các mô hình tiên phong như đô thị số, kinh tế xanh, trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số, dựa trên nền tảng dữ liệu liên kết vùng thống nhất, đảm bảo điều phối chính sách theo mô hình Chính phủ số.
Ông phân tích: “Ba trụ cột này sẽ tạo ra một hệ sinh thái thể chế toàn diện, nơi tài chính, hành chính và quy hoạch được thiết kế liên hoàn, đồng bộ, minh bạch và có trách nhiệm, giúp thành phố chủ động kiến tạo sự phát triển, phù hợp với các khuyến nghị của Liên Hợp Quốc về quản lý siêu đô thị tích hợp”. Ông cũng kiến nghị Quốc hội giao Chính phủ xây dựng đạo luật này ngay trong kỳ họp hiện tại.
Ông Nhân dẫn chứng Luật Thủ đô của Hà Nội như một tiền lệ quan trọng và nhấn mạnh rằng “một đạo luật được thiết kế riêng cho TP HCM sau khi sáp nhập không chỉ là một yêu cầu khách quan và hợp hiến, mà còn là một mệnh lệnh lịch sử không thể trì hoãn”. Ông bày tỏ tin tưởng rằng khi Quốc hội trao cho thành phố công cụ thể chế để chủ động kiến tạo, cũng là lúc trao niềm tin cho toàn vùng kinh tế, dân cư và tri thức năng động nhất của cả nước – nơi dám đi đầu, mở đường và dấn thân vì một Việt Nam trường tồn và thịnh vượng.
Ý tưởng xây dựng Luật Đô thị đặc biệt cho TP HCM đã được nhiều đại biểu Quốc hội đề xuất trước khi thành phố sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu. Vào tháng 5/2023, ông Phan Văn Mãi, khi đó là Chủ tịch UBND TP HCM (hiện là Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính), cũng cho rằng bên cạnh các cơ chế đặc thù, các cơ quan chức năng cần hướng tới việc xây dựng Luật Đô thị đặc biệt cho thành phố.
Sau khi sáp nhập, TP HCM có diện tích hơn 6.700 km2, dân số 14 triệu người, với 168 phường, xã – là địa phương có số lượng đơn vị hành chính cơ sở lớn nhất cả nước. Trong đó, 6/10 phường, xã thuộc nhóm đông dân nhất và 9/10 phường, xã có mật độ dân cư cao nhất toàn quốc.
Admin
Nguồn: VnExpress
