Từ khi bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai vào tháng 1, Tổng thống Donald Trump tiếp tục thể hiện phong cách ngoại giao độc đáo, khác biệt so với những người tiền nhiệm. Ông lựa chọn một phương pháp tiếp cận dựa trên trực giác và kinh nghiệm đàm phán tích lũy từ sự nghiệp kinh doanh trước đây.
Chiến lược này được ông Trump áp dụng cho cả đồng minh và đối thủ, mang lại những thành công nhất định, góp phần củng cố vị thế của Hoa Kỳ trên trường quốc tế.
Richard Fontaine, Giám đốc điều hành Trung tâm An ninh Mỹ Mới, nhận xét: “Tổng thống có khả năng đặc biệt trong việc nhận diện các điểm yếu và sự nhạy cảm của các quốc gia. Đây là một lợi thế lớn, được ông sử dụng để đạt được những kết quả tích cực”.
Một trong những thành tựu nổi bật của Tổng thống Trump là việc thuyết phục các đồng minh NATO ở châu Âu tăng chi tiêu quốc phòng. Đây là mục tiêu mà nhiều đời lãnh đạo Mỹ đã nỗ lực theo đuổi nhưng chưa thành công.
Tổng thống Trump từ lâu đã bày tỏ sự hoài nghi về NATO, thường xuyên cho rằng Mỹ chịu thiệt thòi vì các thành viên khác “không chia sẻ gánh nặng chi phí”. Ông từng cảnh báo sẽ không bảo vệ những quốc gia có chi tiêu quốc phòng dưới mức chuẩn 2% GDP, thậm chí đe dọa rút khỏi liên minh.
Dưới áp lực từ Mỹ và lo ngại về xung đột Nga – Ukraine, các nước NATO dần tăng chi tiêu quốc phòng để đạt mức tiêu chuẩn chung, tránh làm phật lòng Tổng thống Trump. Tại hội nghị thượng đỉnh tháng 6, 32 thành viên NATO thậm chí còn đặt mục tiêu nâng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP vào năm 2035, một mức mà hiện chưa quốc gia nào đạt được, kể cả Mỹ.
Ở Trung Đông, Tổng thống Trump thể hiện sự linh hoạt trong nỗ lực giải quyết cuộc xung đột kéo dài hai năm ở Gaza. Ban đầu ủng hộ Israel, ông dần chuyển sang thúc đẩy lệnh ngừng bắn khi cuộc khủng hoảng nhân đạo tại dải đất này trở nên nghiêm trọng.
Ông gây áp lực lên Israel thông qua ảnh hưởng cá nhân với Thủ tướng Benjamin Netanyahu và sử dụng các đối tác Arab như Qatar, Ai Cập để thúc đẩy Hamas chấp nhận kế hoạch hòa bình 20 điểm do Mỹ đề xuất. Thay vì chờ đợi các bên đạt được thỏa thuận qua đàm phán, Tổng thống Trump quyết định công bố thỏa thuận ngừng bắn trước, buộc Israel và Hamas phải tìm cách hiện thực hóa nó.
Israel và Hamas đã ký kết và thực hiện giai đoạn đầu của thỏa thuận ngừng bắn, một bước đi mong manh nhưng đã giúp giải cứu các con tin ở Gaza.
Jorge Castaneda, cựu ngoại trưởng Mexico, nhận định: “Đây là thành công chính sách lớn nhất của Tổng thống Trump cho đến nay, mặc dù vẫn chưa rõ liệu lệnh ngừng bắn có thể chuyển thành một thỏa thuận hòa bình toàn diện và lâu dài hay không”.
Đối với Trung Quốc, sau khi Bắc Kinh thông báo về chính sách hạn chế xuất khẩu đất hiếm, Tổng thống Trump ngay lập tức tuyên bố áp thuế 100% lên hàng hóa từ nước này từ ngày 1/11. Tuy nhiên, ông cũng thể hiện thái độ hòa giải, cho rằng cả hai bên cần nhượng bộ để đạt được thỏa thuận.
Sự linh hoạt này giúp Mỹ duy trì vị thế trong các cuộc đàm phán thương mại với Trung Quốc. Các quan chức từ Washington và Bắc Kinh đã gặp nhau tại Malaysia vào ngày 26/10 và thiết lập khuôn khổ cho một thỏa thuận thương mại, trong đó Mỹ sẽ ngừng áp thuế và Trung Quốc có thể hoãn việc hạn chế xuất khẩu đất hiếm trong một năm.
Thuế quan cũng là công cụ mà Tổng thống Trump tuyên bố đã sử dụng để gây áp lực, giúp chấm dứt hai cuộc xung đột biên giới giữa Pakistan – Ấn Độ vào tháng 5 và Campuchia – Thái Lan vào tháng 7.
Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim đã chia sẻ một câu chuyện ấn tượng về cách Tổng thống Trump sẵn sàng “phá vỡ quy tắc”. Ông kể rằng Tổng thống Trump bất ngờ mời ông đi cùng trên chiếc xe “Quái thú” từ sân bay quốc tế Kuala Lumpur đến trung tâm thủ đô Malaysia để tham dự các sự kiện của Hội nghị Cấp cao ASEAN. Mặc dù ban đầu từ chối vì các quy tắc an ninh, Thủ tướng Ibrahim cuối cùng đã đồng ý trước sự kiên trì của Tổng thống Trump.
“Chúng tôi ngưỡng mộ sự kiên trì và lòng can đảm của ngài, vì thế giới cần những nhà lãnh đạo thúc đẩy hòa bình một cách mạnh mẽ và để đạt được điều đó, ngài phải phá vỡ một số quy tắc, như ngài đã làm hôm nay”, Thủ tướng Ibrahim phát biểu.
Tuy nhiên, ông Fontaine cũng lưu ý rằng chiến lược “ngoại giao trực giác” này có mặt trái. Sự khó đoán có thể gây mất lòng tin vào sự ổn định của chính sách Mỹ. Các chuyên gia cảnh báo về nguy cơ Washington rơi vào thế bị động nếu liên tục thay đổi quan điểm dựa trên trực giác.
Ned Price, cựu phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ, cho rằng cách tiếp cận chính sách đối ngoại của Tổng thống Trump có thể gây tranh cãi, nhưng sẽ là sai lầm nếu bỏ qua những yếu tố tích cực mà ông đã thể hiện.
Ông Price nhận định: “Thách thức đối với chính quyền tương lai là kết hợp được trực giác chính trị kiểu ông Trump với các nguyên tắc và mục tiêu rõ ràng, để xây dựng một chính sách đối ngoại ổn định, có định hướng và mang lại lợi ích cho người dân Mỹ”.
Admin
Nguồn: VnExpress
