Tập đoàn Chế tạo Máy bay Thống nhất (UAC) của Nga đang đẩy mạnh chương trình thử nghiệm toàn diện cho dòng máy bay Yak-130M, với việc xuất xưởng nguyên mẫu thứ hai vào ngày 23/10 và đang tiến hành lắp ráp chiếc thứ ba.
Theo ông Dmitry Popov, Phó tổng công trình sư dự án Yak-130, phiên bản Yak-130M được phát triển dựa trên kinh nghiệm từ các cuộc xung đột thực tế và phù hợp với xu hướng phát triển máy bay chiến đấu hạng nhẹ trên nền tảng huấn luyện chiến đấu. Mục tiêu chính của dự án là hiện đại hóa và mở rộng đáng kể khả năng tác chiến của Yak-130.
Yak-130 vốn là máy bay phản lực huấn luyện, được thiết kế để phi công hướng dẫn ngồi phía sau và học viên ở phía trước. Sau khi hoàn thành khóa huấn luyện sơ cấp trên máy bay cánh quạt, học viên sẽ được làm quen với Yak-130 trước khi chuyển sang lái các máy bay chiến đấu hiện đại.
Điểm nổi bật của Yak-130 là hệ thống điện tử và tính năng vận hành tương đồng với các tiêm kích tiên tiến của Nga như Su-30SM, Su-35S và Su-57, giúp đơn giản hóa quá trình huấn luyện và giảm chi phí.
Với khối lượng rỗng 4,6 tấn, Yak-130 có khả năng mang tới 3 tấn vũ khí trên 6 giá treo cùng 1,7 tấn nhiên liệu. Các loại vũ khí mạnh mẽ của nó bao gồm tên lửa đối không tầm ngắn R-73E (tầm bắn 30 km) và bom dẫn đường quang truyền hình KAB-500Kr. Nhờ đó, Yak-130 có thể thực hiện các nhiệm vụ tấn công đường không và diệt mục tiêu mặt đất tương tự như các tiêm kích đa năng.
Tính đến đầu năm nay, UAC đã bàn giao hơn 200 chiếc Yak-130, chủ yếu cho không quân và không quân hải quân Nga, cũng như xuất khẩu cho 7 quốc gia.
Mặc dù tại Nga, Yak-130 chủ yếu được sử dụng cho mục đích huấn luyện, nhiều quốc gia khác đã khai thác tiềm năng của nó như một máy bay cường kích hạng nhẹ.
Ví dụ, năm 2022, Không quân Myanmar đã sử dụng Yak-130 để thực hiện các cuộc không kích chính xác vào các căn cứ của phiến quân ở vùng Rakhine. Iran cũng đã thử nghiệm Yak-130 trong vai trò đánh chặn máy bay không người lái (UAV), thay vì sử dụng các tiêm kích chuyên dụng đắt đỏ hơn.
Những ứng dụng thực tế này có lẽ đã thúc đẩy UAC phát triển dự án Yak-130M, nhằm khai thác tối đa tiềm năng chiến đấu của dòng máy bay huấn luyện này.
Yak-130M vẫn giữ nguyên khung thân và động cơ, giúp đơn giản hóa sản xuất và không yêu cầu đào tạo đặc biệt cho phi công. Thay đổi lớn nhất nằm ở hệ thống điện tử và vũ khí.
Yak-130M được trang bị radar mảng pha quét điện tử chủ động (AESA) BRLS-130R, có khả năng trinh sát trong mọi điều kiện thời tiết và phát hiện UAV cỡ nhỏ ở khoảng cách gần 30 km. Radar này cũng có chế độ quét mặt đất, kết hợp với hệ thống ngắm bắn quang học – laser và ảnh nhiệt SOLT-130K để dẫn đường cho vũ khí.
Số lượng giá treo vũ khí tăng từ 6 lên 9, cho phép sử dụng tên lửa đối không tầm ngắn R-73, tên lửa đối đất Kh-38MLE dẫn đường bằng laser và bom dẫn đường chính xác KAB-500.
Hệ thống phòng vệ President-S130, bao gồm cảnh báo chiếu xạ và tên lửa tiếp cận, gây nhiễu chủ động và mồi bẫy, giúp tăng khả năng sống sót trên chiến trường. Tổ hợp liên lạc KSS-130 tăng cường khả năng kết nối và chia sẻ dữ liệu, cải thiện khả năng phối hợp với các tiêm kích hạng nặng.
Những nâng cấp này biến Yak-130M thành máy bay chiến đấu hạng nhẹ đa năng, phù hợp cho các nhiệm vụ tuần tra biên giới, yểm trợ mặt đất và đánh chặn UAV.
Tướng không quân Vladimir Popov nhận định, việc sử dụng các máy bay đắt tiền như Su-30SM, Su-35S để đánh chặn UAV giá rẻ là không kinh tế, trong khi các máy bay cánh quạt trang bị vũ khí bộ binh lại có hiệu suất chiến đấu thấp. Yak-130M có thể lấp đầy khoảng trống này.
Chuyển đổi máy bay huấn luyện phản lực thành máy bay chiến đấu là một giải pháp phổ biến, điển hình như tiêm kích hạng nhẹ FA-50 của Hàn Quốc (phát triển từ máy bay huấn luyện KAI T-50) và cường kích EMB 314 Super Tucano của Brazil.
FA-50 đang được sử dụng bởi 6 quốc gia, bao gồm cả thành viên NATO là Ba Lan, trong khi EMB 314 được vận hành bởi Brazil và 21 quốc gia khác.
Theo Justin Bronk, chuyên gia hàng không tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Hoàng gia Anh (RUSI), Yak-130M là một chiến lược thông minh của Nga để nhắm đến thị trường xuất khẩu, cung cấp một sản phẩm có giá thành và chi phí vận hành thấp hơn so với các tiêm kích Sukhoi hoặc MiG, nhưng vẫn có khả năng chiến đấu cao, phù hợp với các khu vực như Trung Đông hoặc châu Phi.
Admin
Nguồn: VnExpress
