Với gần 13 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực phát triển nhân sự và quản lý đào tạo, đặc biệt là các chương trình hỗ trợ sinh viên mới tốt nghiệp, tôi đã chứng kiến vô số bạn trẻ rời giảng đường đại học với tấm bằng trên tay, nhưng lại lạc lối trước câu hỏi lớn: “Mình sẽ làm gì tiếp theo?”.
Thời gian gần đây, những bài viết về “cú sốc” việc làm sau khi ra trường, từ việc kỳ vọng lương cao đến tình trạng thất nghiệp do thiếu kinh nghiệm, hay chấp nhận về quê làm những công việc không liên quan đến chuyên ngành, không làm tôi ngạc nhiên. Đó là thực tế mà tôi đã nhiều lần chứng kiến trong sự nghiệp của mình.
Việc đỗ đại học đã khó, nhưng tìm được một công việc phù hợp sau khi tốt nghiệp còn khó khăn hơn gấp bội. Nhiều sinh viên lầm tưởng rằng tấm bằng đại học sẽ mở ra mọi cánh cửa. Tuy nhiên, thực tế khắc nghiệt là phần lớn sinh viên phải mất trung bình từ 6 đến 12 tháng, thậm chí 1 đến 2 năm, mới có thể tìm được một công việc phù hợp với bản thân.
Nguyên nhân của tình trạng này không chỉ nằm ở sự cạnh tranh của thị trường lao động, mà còn ở sự chuẩn bị của sinh viên trong suốt quá trình học đại học. Nhiều bạn dành phần lớn thời gian cho việc học lý thuyết hoặc làm thêm các công việc phổ thông để trang trải cuộc sống, mà ít chú trọng đến việc trau dồi các kỹ năng chuyên môn, những yếu tố mà nhà tuyển dụng thực sự quan tâm.
Từ kinh nghiệm trực tiếp tuyển dụng và đào tạo nhân viên mới, tôi nhận thấy rõ sự khác biệt giữa kỳ vọng của doanh nghiệp và năng lực thực tế của sinh viên mới ra trường. Không ít bạn có bằng cấp loại giỏi, hồ sơ ấn tượng, nhưng lại thiếu những kỹ năng cơ bản như viết email chuyên nghiệp, làm việc nhóm hiệu quả, hoặc thậm chí không tự tin đặt câu hỏi hay phản biện trong các buổi thảo luận.
Nhiều sinh viên thiếu các kỹ năng mềm thiết yếu như tư duy phản biện, kỹ năng giao tiếp, quản lý thời gian, và đặc biệt là thái độ học hỏi chủ động. Đây lại là những yếu tố then chốt giúp người trẻ thích nghi và phát triển trong môi trường làm việc thực tế đầy thử thách.
Tôi đã nghe nhiều bạn sinh viên tâm sự: “Em học ngành này nhưng không biết mình phù hợp với công việc gì?”. Câu nói này cho thấy một vấn đề đáng lo ngại: công tác định hướng nghề nghiệp cho sinh viên ở nhiều trường đại học vẫn còn nhiều hạn chế. Phần lớn sinh viên chỉ bắt đầu suy nghĩ nghiêm túc về sự nghiệp khi gần tốt nghiệp, trong khi lẽ ra điều này phải được quan tâm ngay từ năm nhất thông qua các hoạt động hướng nghiệp, thực tập, hoặc trải nghiệm thực tế tại doanh nghiệp.
Thị trường việc làm ngày nay đang thay đổi với tốc độ chóng mặt. Sự phát triển của công nghệ, trí tuệ nhân tạo và kinh tế số đã khiến nhiều công việc biến mất và tạo ra hàng loạt ngành nghề mới. Trong khi đó, chương trình đào tạo ở nhiều trường đại học vẫn còn nặng về lý thuyết và thiếu tính cập nhật. Điều này dẫn đến việc sinh viên tốt nghiệp thường bị chậm nhịp so với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp.
Tôi đã chứng kiến không ít trường hợp sinh viên phải mất cả năm trời để “tái đào tạo” kỹ năng, tham gia các khóa học ngắn hạn hoặc làm thực tập không lương chỉ để tích lũy kinh nghiệm. Đây là một giai đoạn cần thiết để các bạn học hỏi những bài học mà nhà trường chưa trang bị: cách xử lý áp lực, cách hợp tác với đồng nghiệp, và cách chịu trách nhiệm với công việc của mình.
Từ kinh nghiệm của bản thân, tôi tin rằng việc chuẩn bị cho sự nghiệp nên bắt đầu càng sớm càng tốt. Sinh viên không nên đợi đến năm cuối mới bắt đầu tìm kiếm cơ hội thực tập hoặc việc làm. Hãy chủ động tìm kiếm trải nghiệm thực tế ngay từ năm nhất, dù chỉ là những công việc nhỏ như trợ lý sự kiện, cộng tác viên truyền thông, hoặc tham gia các dự án phi lợi nhuận.
Những trải nghiệm này sẽ giúp sinh viên hiểu rõ hơn về điểm mạnh, điểm yếu của bản thân, đồng thời xây dựng nền tảng kỹ năng và thái độ làm việc chuyên nghiệp. Khi bước chân vào thị trường lao động, các bạn sẽ tự tin hơn, biết rõ mình muốn gì và phù hợp với điều gì.
Về phía các trường đại học, tôi mong rằng công tác hướng nghiệp và kết nối với doanh nghiệp sẽ được đầu tư một cách nghiêm túc hơn. Các doanh nghiệp cũng nên mở rộng cơ hội thực tập cho sinh viên, không chỉ coi họ là nguồn nhân lực giá rẻ mà còn là những người đang học hỏi để trở thành đồng nghiệp trong tương lai.
Hành trình tìm kiếm việc làm sau khi tốt nghiệp có thể là một trong những giai đoạn khó khăn nhất trong cuộc đời mỗi người. Việc mất sáu tháng, một năm, hoặc thậm chí hai năm để tìm được một công việc phù hợp không phải là thất bại, mà là một quá trình cần thiết để hiểu rõ bản thân và thế giới việc làm. Với tôi, sau hơn một thập kỷ làm việc trong lĩnh vực nhân sự, bài học quan trọng nhất vẫn là: tấm bằng đại học chỉ là tấm vé vào cửa, còn việc có thể trụ vững và phát triển trong sự nghiệp hay không phụ thuộc vào kỹ năng, thái độ và tinh thần học hỏi không ngừng.
Admin
Nguồn: VnExpress
