Là một người đã có nhiều năm kinh nghiệm di chuyển trong thành phố bằng cả xe máy và ô tô, tôi nhận thấy rõ ràng xe máy, dù là phương tiện phổ biến nhất tại Việt Nam, lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn nhất. Sự nguy hiểm này không chỉ xuất phát từ thiết kế nhỏ gọn, thiếu các tính năng an toàn, mà còn do thói quen tham gia giao thông, tâm lý của người điều khiển và hạ tầng giao thông chưa được xây dựng phù hợp để bảo vệ người đi xe hai bánh.
Ở các quốc gia phát triển, tỷ lệ người sử dụng ô tô cao hơn hẳn, và điều này không chỉ đơn thuần là do mức sống cao hơn, mà còn vì ô tô an toàn hơn về bản chất. Người lái và hành khách trên ô tô được bảo vệ bởi khung xe chắc chắn, hệ thống túi khí, dây an toàn, phanh ABS, các cảm biến va chạm, camera lùi và cảnh báo điểm mù. Trong khi đó, người đi xe máy lại hoàn toàn “trần trụi” giữa dòng xe cộ hỗn loạn. Chỉ một va chạm nhỏ cũng có thể gây ra những chấn thương nghiêm trọng, thậm chí là tử vong.
Thực tế cho thấy phần lớn các vụ tai nạn giao thông đường bộ ở Việt Nam đều có liên quan đến xe máy. Chúng ta dễ dàng nhận thấy điều này hàng ngày trên đường phố: chỉ một hành động lạng lách, phanh gấp, hoặc sang đường thiếu quan sát cũng có thể dẫn đến những hậu quả khôn lường. Tai nạn ô tô tuy vẫn xảy ra, nhưng xác suất gây tử vong thường thấp hơn đáng kể.
Một yếu tố khác làm tăng nguy cơ tai nạn xe máy là mật độ giao thông quá cao. Tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM, nhiều gia đình sở hữu từ hai đến ba chiếc xe máy. Đường phố vốn đã nhỏ hẹp, lại phải gánh thêm hàng triệu xe máy chen chúc, khiến giao thông trở nên hỗn loạn. Người đi xe máy thường xuyên phải đối mặt với những tình huống nguy hiểm: né tránh ô tô, tránh người đi bộ, luồn lách giữa các xe buýt, thậm chí leo lên vỉa hè khi tắc đường. Những hành vi này xuất phát từ sự tiện lợi và thói quen “đi nhanh, về tắt”, nhưng lại vô tình đẩy người điều khiển vào những tình huống rủi ro cao.
Đáng lo ngại hơn, ý thức giao thông của một bộ phận người đi xe máy còn rất hạn chế. Tình trạng không đội mũ bảo hiểm đúng quy cách, vượt đèn đỏ, đi ngược chiều, chạy quá tốc độ, sử dụng điện thoại khi lái xe vẫn diễn ra phổ biến. Sự nhỏ gọn của xe máy tạo cho người ta cảm giác “linh hoạt” và “tự do”, nhưng lại quên đi rằng chỉ một giây bất cẩn cũng có thể cướp đi mạng sống. Trong khi người lái ô tô phải trải qua quá trình sát hạch nghiêm ngặt, nắm vững luật lệ và chịu áp lực tài chính lớn hơn, thì người đi xe máy chỉ cần vài buổi học là có bằng lái, thậm chí nhiều người còn nhờ người khác thi hộ hoặc lái xe khi chưa đủ tuổi.
Một khía cạnh ít được đề cập đến là tâm lý của người tham gia giao thông. Khi ngồi trong ô tô, người ta thường cẩn trọng hơn vì chiếc xe là một tài sản lớn, và mỗi va chạm có thể tốn kém chi phí sửa chữa. Tuy nhiên, khi đi xe máy, nhiều người lại chủ quan, coi thường những va chạm nhỏ, sẵn sàng “đua xe” hoặc vượt ẩu để tiết kiệm thời gian. Chính sự chủ quan này khiến tai nạn xe máy thường xảy ra bất ngờ và khó tránh.
Cần thừa nhận rằng hạ tầng giao thông ở Việt Nam chưa thực sự thân thiện với người đi xe hai bánh. Nhiều tuyến đường thiếu làn đường riêng, vạch kẻ đường mờ nhạt, gờ giảm tốc không đồng đều, và hệ thống đèn tín hiệu giao thông chưa được bố trí hợp lý. Khi trời mưa, đường trơn trượt, nắp cống bị kênh, ổ gà xuất hiện khắp nơi, những yếu tố này có thể chỉ gây xóc nhẹ cho ô tô, nhưng lại có thể khiến người đi xe máy ngã ra đường.
Tôi đã từng chứng kiến nhiều vụ tai nạn thương tâm chỉ vì những lý do tưởng chừng như rất nhỏ. Một người phụ nữ chở con đi học bị trượt bánh khi đi qua vũng nước và ngã đập đầu xuống đường. Một thanh niên chạy nhanh để tránh một chiếc ô tô mở cửa bất ngờ và va vào dải phân cách. Tất cả đều là những tình huống khó lường trước. Với ô tô, người ngồi trong xe ít nhất còn có khung xe bảo vệ. Còn với xe máy, mọi sai lầm đều phải trả giá trực tiếp bằng thân thể.
Tất nhiên, xe máy vẫn đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của người Việt, đặc biệt là ở những con ngõ nhỏ, vùng nông thôn và những khu vực hạ tầng chưa phát triển. Tuy nhiên, khi các thành phố hướng tới một hệ thống giao thông văn minh hơn, chúng ta cần thay đổi tư duy về việc sử dụng xe máy. Thay vì coi xe máy là phương tiện di chuyển chính, chúng ta nên hướng tới việc sử dụng các phương tiện công cộng, hoặc dần chuyển sang sử dụng ô tô cỡ nhỏ, xe điện, xe đạp hoặc đi bộ, những hình thức di chuyển an toàn và bền vững hơn. Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý nhà nước cũng cần có một lộ trình rõ ràng: xây dựng làn đường riêng cho xe máy, tăng cường kiểm tra và xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm giao thông, và quan trọng hơn cả là giáo dục văn hóa giao thông từ trong nhà trường. Người đi xe máy cần nhận thức rõ rằng họ đang điều khiển một phương tiện tiềm ẩn nhiều rủi ro, chứ không chỉ đơn thuần là “đi cho tiện”. Mỗi khi ngồi trong ô tô và nhìn qua cửa kính, thấy hàng trăm người đi xe máy chen chúc nhau dưới mưa, giữa khói bụi và tiếng ồn, tôi lại thầm nghĩ: “Chỉ cần một chút sơ sẩy, một cú phanh gấp, là có thể xảy ra một bi kịch.”
Xe máy đã gắn bó với người Việt trong nhiều thập kỷ, nhưng nó cũng là một “con dao hai lưỡi” mà chúng ta cần phải xem xét lại. An toàn giao thông không chỉ là trách nhiệm của nhà nước, mà còn là sự lựa chọn của mỗi người. Chúng ta có thể chọn đi chậm hơn, cẩn thận hơn, và lựa chọn những phương tiện an toàn hơn để bảo vệ bản thân và những người thân yêu. Bởi vì cuối cùng, điều quan trọng nhất không phải là đi nhanh hay tiện lợi, mà là được trở về nhà an toàn sau mỗi chuyến đi.
Admin
Nguồn: VnExpress
