“Mỗi ca bệnh não mô cầu tối cấp là một trải nghiệm ám ảnh đối với các bác sĩ điều trị, bởi diễn tiến quá nhanh và dồn dập chỉ trong vài giờ,” Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn An Nghĩa, Phó Khoa Nhiễm – Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1, chia sẻ tại buổi tọa đàm về bệnh não mô cầu xâm lấn do Viện Nghiên cứu Tâm Anh tổ chức ngày 3/11, trong khuôn khổ tháng hành động toàn cầu đẩy lùi viêm màng não.
Bác sĩ Nghĩa cho biết, bệnh não mô cầu xâm lấn biểu hiện dưới nhiều dạng khác nhau với tốc độ tiến triển khác nhau. Một số ca bệnh kéo dài vài ngày, trong khi những ca tối cấp có thể dẫn đến tử vong chỉ trong vòng 24 giờ. Đáng lo ngại là các triệu chứng ban đầu thường không rõ ràng, khiến bệnh nhân dễ bỏ qua trước khi bệnh chuyển biến nặng một cách nhanh chóng.
Trong khoảng 4 đến 12 giờ đầu tiên, các triệu chứng thường giống với cảm cúm thông thường, bao gồm sốt, mệt mỏi, khó chịu và đau họng, nhức đầu nhẹ. Tuy nhiên, chỉ sau 12 đến 15 giờ, bệnh có thể tiến triển nhanh chóng với các dấu hiệu cảnh báo như xuất huyết dưới da, đau cổ, đau đầu dữ dội, cứng gáy, buồn nôn và sợ ánh sáng. Trong 8 giờ cuối cùng, bệnh nhân có thể trải qua các triệu chứng nghiêm trọng như lú lẫn, mê sảng, sốc nhiễm trùng, suy hô hấp, rối loạn ý thức, co giật, hôn mê và cuối cùng là tử vong.
Sự khó khăn trong việc phát hiện sớm bệnh não mô cầu xuất phát từ các triệu chứng ban đầu không đặc hiệu, khiến người bệnh thường chủ quan và tự điều trị tại nhà. Đến khi nhập viện, bệnh thường đã ở giai đoạn muộn. Mặc dù được chẩn đoán và điều trị tích cực, tỷ lệ tử vong vẫn còn cao, từ 10% đến 20%, và có thể lên đến 50% nếu điều trị chậm trễ. Đặc biệt, thể nhiễm khuẩn huyết tối cấp có thể gây tử vong tới 40%. Ngay cả những người sống sót cũng thường phải đối mặt với các di chứng nghiêm trọng như mất chi, giảm thính lực, rối loạn thần kinh và suy giảm trí nhớ.
Vi khuẩn não mô cầu Neisseria meningitidis có thể tấn công màng não, chiếm hơn 50% các trường hợp, hoặc gây nhiễm trùng huyết tối cấp (5-20%), đôi khi kết hợp cả hai. Ngoài ra, vi khuẩn này còn có thể gây viêm phổi, viêm khớp, viêm màng ngoài tim, viêm kết mạc hoặc viêm tai giữa.
Trong 4 tháng đầu năm, Việt Nam đã ghi nhận khoảng 20 ca nhiễm não mô cầu xâm lấn, gấp 6 lần so với cùng kỳ năm trước. Riêng khu vực phía Nam đã có 12 ca, cho thấy nguy cơ bệnh đang gia tăng trở lại trong cộng đồng. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính mỗi năm trên toàn cầu có hơn 1,2 triệu ca mắc bệnh do não mô cầu và khoảng 135.000 ca tử vong.
Vi khuẩn não mô cầu lây truyền qua đường hô hấp, đặc biệt khi tiếp xúc gần với người mang vi khuẩn nhưng không có triệu chứng, được gọi là người lành mang trùng. Khoảng 5-20% dân số mang vi khuẩn này trong họng mà không hề hay biết, và tỷ lệ này có thể tăng lên đến 50% trong thời gian dịch bệnh, gây khó khăn cho việc kiểm soát nguồn lây. Nguy cơ lây nhiễm có thể tăng gấp 500-800 lần khi tiếp xúc trực tiếp với người bệnh.
Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thanh thiếu niên và người trẻ tuổi là nhóm có nguy cơ mắc bệnh cao nhất. Phân tích từ 89 nghiên cứu tại 28 quốc gia cho thấy tỷ lệ mang mầm bệnh đạt đỉnh 23,7% ở tuổi 19. Điều này có nghĩa là cứ 4-5 thanh thiếu niên thì có một người mang vi khuẩn. Lối sống đặc trưng của nhóm tuổi này, bao gồm sinh hoạt tập thể, dùng chung đồ dùng cá nhân, hút thuốc, hôn và tham gia các buổi tiệc tùng, làm tăng nguy cơ lây nhiễm và khiến họ trở thành nguồn lây lan cho trẻ nhỏ và người lớn tuổi trong gia đình.
Bác sĩ Nghĩa cũng lưu ý rằng các nhóm huyết thanh não mô cầu tại Việt Nam có sự thay đổi theo thời gian và khó dự đoán trước. Gần đây, đã ghi nhận sự xuất hiện của nhóm huyết thanh W, một chủng có xu hướng gia tăng ở nhiều quốc gia. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo tiêm chủng là biện pháp hiệu quả nhất để kiểm soát bệnh và ngăn chặn dịch bùng phát.
Bác sĩ chuyên khoa I Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Tiêm chủng VNVC, cho biết hiện nay có 6 nhóm huyết thanh chính gây bệnh trên toàn cầu, bao gồm A, B, C, Y, W-135 và X. Trong đó, vaccine phòng ngừa đã có mặt tại Việt Nam cho 5 nhóm (A, B, C, Y, W). Việc chỉ tiêm vaccine phòng một vài nhóm huyết thanh có thể không bảo vệ cơ thể một cách toàn diện, do đó tiêm đủ các nhóm là cách bảo vệ tốt nhất.
“Phòng bệnh chủ động bằng tiêm vaccine là chiến lược then chốt, bởi vì khi bệnh khởi phát, thời gian vàng để cứu chữa là vô cùng ngắn ngủi”, bác sĩ Chính nhấn mạnh. Bên cạnh đó, người dân cần thực hiện tốt vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên, súc miệng họng bằng dung dịch sát khuẩn, giữ cho không gian sống thông thoáng và tránh tiếp xúc gần với những người nghi ngờ mắc bệnh.
Admin
Nguồn: VnExpress
