Tình trạng bế tắc ngân sách tại Quốc hội Mỹ đã kéo dài hơn một tháng, khiến chính phủ phải đóng cửa, gây ra những hệ lụy nghiêm trọng và ngày càng gia tăng đối với cuộc sống của người dân. Đây là đợt đóng cửa chính phủ dài thứ hai trong lịch sử Hoa Kỳ.
Nguyên nhân của tình trạng này xuất phát từ việc các đảng Cộng hòa và Dân chủ không thể đạt được thỏa thuận về các điều khoản trong dự thảo ngân sách cho năm tài khóa 2026. Chính phủ chỉ có thể hoạt động trở lại khi cả Hạ viện và Thượng viện thông qua dự luật ngân sách, cấp kinh phí cho các hoạt động của chính quyền. Đảng Cộng hòa đã nỗ lực thúc đẩy việc này trong suốt một tháng qua, nhưng chưa thành công.
Mặc dù việc thông qua dự luật ngân sách tại Hạ viện không gặp nhiều trở ngại do phe Cộng hòa chiếm đa số, nhưng Thượng viện lại là một thách thức lớn. Tại đây, đảng Cộng hòa nắm giữ 53 ghế so với 47 của đảng Dân chủ, nhưng không đủ để tự mình thông qua dự luật do quy định về filibuster.
Filibuster là một chiến thuật cho phép các nghị sĩ tranh luận không giới hạn về thời gian, qua đó trì hoãn việc thông qua một dự luật vô thời hạn. Để phá bỏ chiến thuật này, dự luật cần nhận được ít nhất 60 phiếu ủng hộ tại Thượng viện. Vì hiếm khi một đảng có đủ số ghế cần thiết, filibuster trở thành một công cụ quan trọng để phe thiểu số cản trở phe đa số. Trong tình hình hiện tại, đảng Cộng hòa cần thuyết phục ít nhất 7 thượng nghị sĩ Dân chủ ủng hộ dự luật ngân sách để mở cửa chính phủ trở lại, một nhiệm vụ được xem là khó khả thi nếu không chấp nhận các điều kiện từ phía đối phương.
Tính đến cuối tháng 10, Thượng viện đã 13 lần bác bỏ các dự luật ngân sách tạm thời do Hạ viện đệ trình với mục đích mở cửa chính phủ. Trước tình hình bế tắc này, cựu Tổng thống Donald Trump đã đề xuất kích hoạt “lựa chọn hạt nhân” để đảng Cộng hòa có thể tự thông qua dự luật.
Ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social rằng đã đến lúc đảng Cộng hòa sử dụng “quân bài tẩy” và loại bỏ filibuster. Ông nhấn mạnh việc này sẽ chấm dứt tình trạng đóng cửa chính phủ “lố bịch” và “tàn phá đất nước”.
Để kích hoạt “lựa chọn hạt nhân”, lãnh đạo phe Cộng hòa sẽ kêu gọi bỏ phiếu về dự luật ngân sách đang bị phe Dân chủ cản trở bằng filibuster. Trước khi bỏ phiếu, cố vấn nghị viện sẽ được yêu cầu xác định tính hợp lệ của filibuster. Nếu cố vấn xác nhận filibuster hợp lệ, dự luật cần 60 phiếu để thông qua. Khi đó, phe đa số có thể bỏ phiếu để bác bỏ ý kiến của cố vấn, chỉ cần 51 phiếu ủng hộ. Nếu thành công, dự luật sẽ được thông qua với 51 phiếu, tạo tiền lệ cho các trường hợp tương tự sau này.
Trong quá khứ, “lựa chọn hạt nhân” đã từng được sử dụng. Năm 2013, khi đảng Dân chủ kiểm soát Thượng viện, lãnh đạo đa số Harry Reid đã kích hoạt “lựa chọn hạt nhân” để hủy bỏ filibuster mà đảng Cộng hòa sử dụng để trì hoãn các đề cử nhân sự của Tổng thống Barack Obama. Năm 2017, đến lượt đảng Cộng hòa, dưới sự lãnh đạo của Mitch McConnell, đáp trả bằng cách loại bỏ filibuster đối với các đề cử thẩm phán Tòa án Tối cao, cho phép Tổng thống Trump bổ nhiệm thêm hai thẩm phán bảo thủ vào Tòa án Tối cao.
Tuy nhiên, việc sử dụng “lựa chọn hạt nhân” lần này cũng tiềm ẩn những rủi ro lớn cho đảng Cộng hòa. Nếu đảng Dân chủ giành lại quyền kiểm soát Thượng viện trong tương lai, họ có thể sử dụng biện pháp tương tự để giải quyết các bất đồng về ngân sách.
Do đó, ít nhất 8 thượng nghị sĩ Cộng hòa đã công khai phản đối việc xóa bỏ filibuster. Điều này đồng nghĩa với việc “lựa chọn hạt nhân” sẽ không thành công nếu lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện John Thune tổ chức bỏ phiếu theo ý của cựu Tổng thống Trump.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa John Curtis cho rằng filibuster buộc các bên phải tìm kiếm tiếng nói chung tại Thượng viện và khẳng định nguyên tắc này cần được bảo vệ. Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson cũng lưu ý rằng cả hai đảng đều cần đến filibuster. Ông cảnh báo việc xóa bỏ filibuster sẽ mở ra một “chiếc hộp Pandora”, cho phép đảng Dân chủ tăng thuế và kiểm soát mọi thứ nếu họ giành lại quyền kiểm soát Quốc hội.
Admin
Nguồn: VnExpress
