Trước đề xuất của Sở Xây dựng TP HCM về việc bổ sung quy định cho phép cải tạo xe máy xăng thành xe điện, một vấn đề đặt ra là làm thế nào để đảm bảo an toàn và tính pháp lý cho hoạt động này. Đề xuất này, xuất phát từ một doanh nghiệp Việt, mở ra khả năng biến xe máy xăng hiện có thành xe “hybrid” (vừa xăng, vừa điện), được kỳ vọng giảm phát thải và tiết kiệm chi phí.
Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng việc hoán cải cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy chuẩn kỹ thuật, quy trình kiểm định, đăng ký lại phương tiện, đặc biệt là các tiêu chuẩn an toàn về pin và phòng chống cháy nổ.
Trong khi Việt Nam mới ở giai đoạn đề xuất, Ấn Độ đã có kinh nghiệm vài năm trong việc hợp pháp hóa chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện (retrofit). Chủ xe chỉ cần sử dụng bộ kit đạt chuẩn, lắp đặt tại cơ sở được chứng nhận, kiểm định và đổi giấy đăng ký để vận hành hợp pháp.
Từ năm 2022, Cơ quan Nghiên cứu Ôtô Ấn Độ (ARAI) đã ban hành chuẩn kỹ thuật retrofit cho xe hai bánh. Các doanh nghiệp muốn tham gia phải được chứng nhận về an toàn điện, kết cấu khung, pin và hệ thống phanh. Sau khi hoán đổi, xe được đăng ký lại như xe điện hợp pháp.
Một số doanh nghiệp như Green Tiger Mobility cung cấp bộ kit được chứng nhận cho các mẫu xe tay ga phổ biến như Honda Activa, TVS Jupiter, với chi phí từ 31.000 rupee (khoảng 9,1 triệu đồng). Người dùng mang xe đến trung tâm được cấp phép để tháo động cơ xăng, lắp môtơ và pin lithium-ion, sau đó đăng kiểm lại. Bộ chuyển đổi của Starya Mobility có giá 65.000-89.000 rupee (khoảng 19,1-26,1 triệu đồng), tùy dung lượng pin.
Nhờ chính sách này, nhiều xe máy cũ ở Ấn Độ đã được “tái sinh” thành xe điện, góp phần giảm phát thải và phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
Tuy nhiên, bên cạnh thị trường hợp pháp, vẫn tồn tại một thị trường “độ chui” với nhiều rủi ro. Nhiều chủ xe tự ý hoán cải xe xăng thành điện mà không có chứng nhận ARAI.
Trên các diễn đàn và chợ linh kiện trực tuyến, bộ kit chuyển đổi giá rẻ được bán rộng rãi, kèm theo hướng dẫn lắp ráp đơn giản. Thợ địa phương thường tháo động cơ xăng, gắn môtơ, pin nhỏ và điều tốc mà không đăng kiểm. Ở vùng nông thôn, nơi khó tiếp cận dịch vụ hợp pháp, hình thức “độ chui” càng phổ biến. Nhiều người còn tự “độ” thêm động cơ điện lên xe xăng, biến xe thành xe “hybrid” chắp vá mà không qua kiểm định.
Nguyên nhân chính là do chi phí và thủ tục. Việc tuân thủ quy trình, bao gồm sử dụng kit được chứng nhận, kiểm định, đổi giấy tờ, đôi khi tốn kém gần bằng giá xe điện mới. Báo cáo của Viện Tăng trưởng Xanh Toàn cầu (GGGI) năm 2023 cho thấy quy trình còn vướng rào cản hành chính và hạn chế về nguồn cung, khi số lượng bộ kit đạt chứng nhận ARAI và cơ sở được cấp phép còn ít, chỉ áp dụng cho một vài mẫu xe thông dụng.
Dù chính phủ đã ban hành khung pháp lý, việc giám sát ở cấp địa phương còn hạn chế. Nhiều vụ việc chỉ bị phát hiện khi xảy ra tai nạn hoặc cháy nổ. Hàng loạt vụ cháy xe điện trong giai đoạn 2022-2023 đã khiến Bộ Giao thông Ấn Độ yêu cầu kiểm tra an toàn và rà soát các nhà sản xuất, siết quy trình cấp phép retrofit. GGGI cũng cảnh báo rằng việc lắp đặt pin và môtơ không đúng kỹ thuật có thể làm mất cân bằng trọng lượng xe, tăng nguy cơ cháy nổ và tai nạn.
Ngoài ra, xe “độ chui” còn đối mặt với nhiều hệ lụy pháp lý. Vì không được đổi giấy đăng ký, phương tiện vẫn được xem là xe chạy xăng, bảo hiểm có thể từ chối chi trả nếu có sự cố. Chất lượng linh kiện không đảm bảo, thiếu bảo hành, khiến tuổi thọ pin ngắn và hiệu năng thất thường.
Admin
Nguồn: VnExpress
