Ngày 4/11 vừa qua, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã trao thưởng cho những cá nhân có đóng góp trong dự án chế tạo tên lửa hành trình hạt nhân Burevestnik và siêu ngư lôi Poseidon. Trong buổi lễ, ông Putin nhấn mạnh rằng Nga không đe dọa bất kỳ quốc gia nào, đồng thời khẳng định Nga, tương tự như các cường quốc hạt nhân khác, đang phát triển năng lực hạt nhân và chiến lược của mình.
Sự kiện này diễn ra sau khi Nga công bố thử nghiệm thành công ngư lôi Poseidon và tên lửa Burevestnik. Poseidon được biết đến là một tàu ngầm không người lái, sử dụng động cơ hạt nhân cỡ nhỏ, có khả năng đạt tốc độ từ 130 đến 185 km/h, lặn sâu khoảng 1.000 mét và có tầm hoạt động lên tới 10.000 km.
Ý tưởng về ngư lôi hạt nhân cỡ lớn không phải là mới. Trong quá khứ, Liên Xô đã từng phát triển các dự án tương tự như T-5 và T-15, các ngư lôi mang đầu đạn hạt nhân với mục tiêu đối phó với các hạm đội và nhóm tác chiến tàu sân bay của Mỹ tại Đại Tây Dương.
Theo các tài liệu tình báo của NATO, dự án Poseidon được thúc đẩy sau khi Mỹ rút khỏi Hiệp ước Chống Tên lửa Đạn đạo (ABM) vào năm 2002. Washington cho rằng hiệp ước này cản trở sự phát triển hệ thống phòng thủ, trong khi Moscow coi đây là hành động phá vỡ thế cân bằng hạt nhân.
Động thái của Mỹ đã mở đường cho việc triển khai hai lá chắn phòng thủ tên lửa Aegis Ashore ở Romania và Ba Lan. Washington khẳng định các hệ thống này chỉ mang mục đích phòng vệ, sử dụng tên lửa đánh chặn SM-3 để đối phó với tên lửa đạn đạo tầm ngắn và tầm xa từ Nga.
Tuy nhiên, Moscow cáo buộc rằng Aegis Ashore có khả năng phóng tên lửa hành trình Tomahawk với tầm bắn 2.500 km, khiến quân đội Nga chỉ có từ 2 đến 5 phút để phát hiện và phản ứng trước các đòn tấn công phủ đầu, thay vì khoảng 30 phút như khi đối phó với tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM).
Vào đầu những năm 2000, Lầu Năm Góc cũng xây dựng khái niệm “Tấn công Chớp nhoáng Toàn cầu”, sau đó được đổi tên thành Tấn công Thông thường Chớp nhoáng (CPS). Mục tiêu của dự án này là phát triển một hệ thống vũ khí thông thường có khả năng tấn công mọi địa điểm trên Trái Đất trong vòng một giờ, tương tự như ICBM mang đầu đạn hạt nhân. Vũ khí như CPS sẽ cho phép Mỹ phản ứng nhanh chóng hơn đối với các mối đe dọa mới nổi và có thể thay thế tới 30% số vũ khí hạt nhân được sử dụng trong trường hợp xảy ra xung đột hạt nhân.
Ông Steven Pifer, cựu đại sứ Mỹ tại Ukraine và hiện là thành viên cấp cao tại Viện Brookings, nhận định: “Poseidon là câu trả lời của Nga, nhằm phát triển các vũ khí mà đối phương không thể đánh chặn. Nó sẽ tạo thành một trụ cột răn đe mới, bên cạnh tên lửa siêu vượt âm Avangard và Kinzhal, tên lửa đạn đạo xuyên lục địa RS-28 Sarmat và tên lửa hành trình Burevestnik”.
Tom Karako, chuyên gia từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), cũng đồng tình rằng Poseidon là một phản ứng đối với năng lực phòng thủ của Mỹ. Ông cho biết thêm: “Nó nhắm vào các thành phố ven biển, nơi sinh sống của khoảng 50% dân số Mỹ, tạo thành sức răn đe dựa trên khả năng gây tổn thất không thể chấp nhận được”.
Việc NATO mở rộng về phía đông sau khi Liên Xô tan rã cũng được cho là một yếu tố thúc đẩy Nga phát triển hàng loạt vũ khí chiến lược. Từ 16 thành viên vào năm 1999, liên minh này đã tăng lên 32 quốc gia vào năm 2024, bao gồm cả các quốc gia từng thuộc Liên Xô hoặc Khối Hiệp ước Warsaw.
Moscow đã nhiều lần phản đối việc mở rộng NATO, coi đây là một mối đe dọa an ninh quốc gia và mô tả liên minh này là “công cụ đối đầu và răn đe nhằm vào Nga”.
Theo ông Pifer, “Poseidon không chỉ là một vũ khí, mà còn là biểu tượng của năng lực đáp trả. Nó ra đời nhằm chứng minh rằng dù NATO có mở rộng đến đâu, Nga vẫn có khả năng gây ra những tổn thất không thể chấp nhận được cho đối phương”.
Thông tin về ngư lôi Poseidon lần đầu tiên xuất hiện vào cuối năm 2015, khi truyền hình Nga đưa tin về một cuộc họp có sự tham dự của Tổng thống Putin và ông Sergei Shoigu, khi đó là Bộ trưởng Quốc phòng Nga. Trong cuộc họp, một quan chức đã cầm bản thiết kế của dự án mang tên “Hệ thống Hải dương Đa năng Status-6”.
Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) cho rằng đây là một hành động có chủ đích của Nga, chứ không phải là một sự cố lộ thông tin ngoài ý muốn.
Lầu Năm Góc nhận định rằng lần phóng thử đầu tiên của dự án Status-6 diễn ra vào ngày 27/11/2016, từ tàu ngầm B-90 Sarov ở Bắc Băng Dương. Đầu năm 2018, quân đội Mỹ tuyên bố rằng Nga đang phát triển “ngư lôi thế hệ mới, có tầm hoạt động xuyên lục địa, vận hành hoàn toàn tự động, sử dụng năng lượng nguyên tử và mang được đầu đạn hạt nhân”.
Poseidon là một trong 6 “siêu vũ khí” được Tổng thống Putin công bố trong thông điệp liên bang hồi tháng 3/2018. Những vũ khí này được kỳ vọng sẽ giúp Moscow duy trì vị thế siêu cường và cân bằng chiến lược với Washington.
Trong buổi lễ trao thưởng ngày 4/11, ông Putin nhấn mạnh với những người được trao thưởng rằng: “Kết quả mà mọi người đạt được có ý nghĩa lịch sử đối với dân tộc chúng ta. Điều đó sẽ giúp đảm bảo thế cân bằng chiến lược và an ninh trong hàng thập kỷ tới, có thể nói là trong cả thế kỷ 21”.
Admin
Nguồn: VnExpress
