Trong bối cảnh Việt Nam đang đối diện với tốc độ già hóa dân số nhanh chóng, vấn đề nâng tuổi nghỉ hưu đang trở thành một chủ đề được quan tâm đặc biệt. Tại phiên thảo luận về kinh tế – xã hội ở Quốc hội, GS Nguyễn Thiện Nhân đã đề xuất nâng tuổi nghỉ hưu lên 65 tuổi nhằm đáp ứng mục tiêu tăng trưởng kinh tế. Ông cho rằng, để đạt được mức tăng trưởng GDP hàng năm 10% trong giai đoạn 2026-2030, năng suất lao động cần tăng 8,5% và bổ sung thêm 1,45% lực lượng lao động. Tuy nhiên, việc tăng số lượng lao động gặp khó khăn do dự báo lực lượng lao động Việt Nam sẽ đạt đỉnh vào năm 2025 và sau đó giảm dần do tỷ lệ sinh giảm.
Đề xuất này đã nhận được nhiều ý kiến từ các chuyên gia, trong đó có quan điểm cho rằng cần phải tính toán kỹ lưỡng, bởi hiệu quả kinh tế phụ thuộc nhiều vào năng suất lao động hơn là chỉ số lượng người làm việc.
Ông Tim Evans, Tổng giám đốc HSBC Việt Nam, trong một phân tích gần đây, nhận định rằng việc tăng tuổi nghỉ hưu là một bước đi cần thiết để duy trì lực lượng lao động và hệ thống hưu trí quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển dịch sang các ngành nghề ít đòi hỏi sức khỏe thể chất và mang tính dịch vụ cao hơn. Ông khuyến nghị chính sách cần cởi mở với khái niệm “già hóa chủ động” và điều chỉnh chu kỳ đời sống kinh tế.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa “già hóa chủ động” là quá trình tối ưu hóa các cơ hội về sức khỏe, sự tham gia và an toàn nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống khi con người già đi. Theo ông Tim Evans, cân nhắc tăng tuổi hưu là một trong ba giải pháp ứng phó với tình trạng già hóa dân số nhanh chóng. Hai giải pháp còn lại bao gồm mở rộng chăm sóc sức khỏe dự phòng toàn dân để kéo dài thời gian sống khỏe mạnh và khuyến khích sinh con, lập gia đình thông qua các chính sách hỗ trợ tài chính và cơ sở hạ tầng.
Theo số liệu từ Bộ Y tế, Việt Nam hiện có 16,1 triệu người cao tuổi, chiếm 16% dân số. Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia có tốc độ già hóa nhanh nhất ở châu Á, với thời gian chuyển từ giai đoạn “già hóa dân số” sang “dân số già” dự kiến chưa đầy 20 năm.
Ông Tim Evans cho rằng, sự kết hợp giữa tốc độ già hóa nhanh và mức thu nhập trung bình sẽ khiến Việt Nam đối mặt với ba thách thức lớn, đây cũng là những lý do cần cân nhắc việc nâng tuổi hưu.
Thứ nhất, gánh nặng tài khóa sẽ tăng nhanh do chi phí công liên quan đến dân số cao tuổi, bao gồm chăm sóc sức khỏe, hưu trí và phúc lợi xã hội, chắc chắn sẽ tăng lên. Điều này có thể dẫn đến thâm hụt tài khóa lớn hơn, buộc nhà nước phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn về thuế hoặc nợ công.
Thứ hai, thế hệ trẻ sẽ phải đối mặt với áp lực tài chính ngày càng lớn khi lực lượng lao động thu hẹp, họ sẽ phải gánh thêm trách nhiệm hỗ trợ một số lượng lớn người về hưu trong khi vẫn phải đối mặt với chi phí sinh hoạt leo thang.
Cuối cùng, áp lực chăm sóc người cao tuổi ngày càng tăng. Theo truyền thống Á Đông, con cái có trách nhiệm chăm sóc cha mẹ già. Tuy nhiên, hình thức chăm sóc không chính thức này lại là một chi phí xã hội rất lớn.
Mặc dù đồng tình với việc tăng tuổi nghỉ hưu, ông Tim Evans cho rằng cần triển khai một cách linh hoạt, tùy chỉnh theo từng ngành nghề cụ thể, đồng thời đầu tư mạnh mẽ vào các chương trình học tập lâu dài và đào tạo lại kỹ năng cho người lao động. Bên cạnh đó, cần có các quy định chống phân biệt đối xử và chế độ làm việc linh hoạt cho người lao động cao tuổi, đảm bảo họ có thể tiếp tục đóng góp hiệu quả cả về kinh tế và xã hội.
WHO cũng lưu ý rằng việc giảm số lượng lao động lớn tuổi không phải là giải pháp hiệu quả để tạo việc làm cho người trẻ. Thay vào đó, cần có các chính sách gắn với những chương trình giảm nghèo mọi lứa tuổi và xây dựng cơ chế an sinh xã hội hỗ trợ người cao tuổi. Đồng thời, cần tạo cơ hội việc làm tử tế cho mọi người ngay từ sớm để họ có thể bước vào tuổi già với khả năng tiếp tục tham gia lực lượng lao động lâu hơn.
Admin
Nguồn: VnExpress
