Trong bối cảnh bão Kalmaegi sắp đổ bộ, người dân miền Trung đang khẩn trương gia cố nhà cửa, bảo quản tài sản và tích trữ lương thực. Tuy nhiên, bên cạnh những hình ảnh quen thuộc này, một khía cạnh quan trọng thường bị bỏ qua là sự chuẩn bị của từng hộ gia đình về mặt chỉ huy và lực lượng ứng phó tại chỗ.
Ai sẽ là người đưa ra quyết định quan trọng nhất khi bão ập đến? Ai chịu trách nhiệm ngắt điện, khóa van gas? Ai sẽ dẫn dắt trẻ nhỏ đến nơi an toàn, và ai sẽ mang theo những giấy tờ tùy thân quan trọng? Những câu hỏi tưởng chừng nhỏ nhặt này lại ít khi được các gia đình lưu tâm.
Thực tế cho thấy, khi sự cố bất ngờ xảy ra, sự lúng túng và thiếu tổ chức có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng.
Một ví dụ điển hình là trận ngập lụt lịch sử tại Hà Nội gần đây. Một người bạn của tôi kể rằng, khi trường học thông báo cho học sinh nghỉ học, hai vợ chồng bạn tôi đã tranh cãi gay gắt chỉ vì không thể thống nhất được ai sẽ ở nhà trông con. Cả hai đều cho rằng công việc của mình quan trọng hơn và không thể bỏ lỡ. Nếu trước đó, gia đình họ đã có một kế hoạch ứng phó rõ ràng, phân công trách nhiệm cụ thể, thì có lẽ cuộc tranh cãi đó đã không xảy ra.
Vợ tôi cũng từng chia sẻ rằng, khi còn nhỏ, mỗi khi nhà có hỏa hoạn, cô ấy thường sợ hãi đến mức không thể thốt nên lời để kêu cứu hàng xóm. Mẹ vợ tôi cũng rơi vào trạng thái hoảng loạn, chạy ngược chạy xuôi mà không biết phải làm gì. Đây là một hiện tượng tâm lý phổ biến: khi đối diện với những biến cố bất ngờ, con người thường bị “đứng hình”, tê liệt phản ứng trong một khoảng thời gian ngắn. Tuy nhiên, chính khoảng thời gian “chết” này có thể dẫn đến những thiệt hại to lớn về người và của.
Trong công tác phòng chống thiên tai, phương châm “bốn tại chỗ” (chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện – vật tư tại chỗ và hậu cần tại chỗ) đã trở nên quen thuộc. Đây là nguyên tắc vàng ở cấp độ cộng đồng và địa phương. Thế nhưng, ở cấp độ hộ gia đình, yếu tố cốt lõi đầu tiên – chỉ huy và lực lượng – dường như chưa được chú trọng đúng mức.
Khi có sự cố xảy ra, như bão lũ, hỏa hoạn hay tai nạn thương tích, chúng ta không thể mong đợi sự trợ giúp từ bên ngoài trong những phút đầu tiên. Đây chính là khoảng thời gian vàng, khi mà sự bình tĩnh, phối hợp và phân công trách nhiệm rõ ràng của từng thành viên trong gia đình sẽ quyết định mức độ thiệt hại.
Do đó, việc chuẩn bị trước – cả về kế hoạch và tâm thế – là cách tốt nhất để vượt qua trạng thái “đứng hình” khi đối diện với nguy hiểm. Mỗi gia đình cần thống nhất một người chỉ huy tại chỗ, thường là cha hoặc mẹ, người này sẽ chịu trách nhiệm đưa ra các quyết định quan trọng khi có sự cố xảy ra, như theo dõi cảnh báo, chỉ đạo sơ tán, khóa van gas, ngắt điện, gọi cứu hộ… Các thành viên còn lại sẽ là lực lượng tại chỗ, mỗi người đảm nhận một vai trò cụ thể: ai phụ trách trẻ nhỏ, ai hỗ trợ người cao tuổi, ai thu dọn giấy tờ và vật dụng cần thiết. Kế hoạch này nên được ghi chép rõ ràng, dán ở nơi dễ thấy, kèm theo danh sách các số điện thoại khẩn cấp, đường sơ tán, địa điểm tập trung, vị trí hộp cứu thương và vật tư dự trữ.
Điều quan trọng hơn là cần phải thực hành thường xuyên. Tùy theo điều kiện của mỗi gia đình, nên định kỳ tổ chức diễn tập ứng phó với các tình huống giả định, như hỏa hoạn, lũ lụt, tai nạn hoặc các vấn đề sức khỏe. Người chỉ huy sẽ ra lệnh, các thành viên còn lại thực hiện theo phân công. Sau mỗi buổi diễn tập, cả gia đình nên cùng nhau đánh giá lại những điểm còn thiếu sót: đường thoát hiểm có bị cản trở không, hộp sơ cứu để ở đâu, ai còn lúng túng…
Những bài tập nhỏ này không chỉ giúp mọi người ghi nhớ nhiệm vụ mà còn hình thành phản xạ tự nhiên khi có sự cố thật xảy ra. Việc tập luyện sẽ giúp cơ thể và trí não phản ứng nhanh nhạy hơn khi đối diện với các tình huống khẩn cấp. Khi đã thành thục, mọi người sẽ hành động gần như theo bản năng trong tình huống thực tế.
Bên cạnh việc xây dựng kế hoạch ứng phó, mỗi gia đình cần chuẩn bị sẵn một hộp khẩn cấp bao gồm đèn pin, pin dự phòng, nước uống, thực phẩm khô, túi sơ cứu, giấy tờ quan trọng và một ít tiền mặt. Cần dạy trẻ nhỏ cách nhận biết các tình huống nguy hiểm, ghi nhớ số điện thoại của người thân và biết cách kêu cứu. Đối với người cao tuổi hoặc người có sức khỏe yếu, cần đảm bảo rằng họ biết đường thoát hiểm và có người hỗ trợ khi cần thiết.
Một gia đình có kế hoạch ứng phó rõ ràng, có người chỉ huy, có diễn tập thường xuyên, chính là một đội cứu hộ thu nhỏ, có đủ khả năng tự bảo vệ mình. Khi đó, dù thiên tai, thảm họa hay những biến cố bất ngờ có xảy ra, các thành viên trong gia đình vẫn có thể bình tĩnh hành động theo kế hoạch và sự phân công.
Thiên tai là điều khó tránh khỏi, nhưng sự lúng túng thì hoàn toàn có thể phòng ngừa. Chống bão là trách nhiệm của cả cộng đồng, nhưng tự bảo vệ gia đình mình lại là trách nhiệm của từng nhà.
Admin
Nguồn: VnExpress
