Khi Kenichi Fujimoto, một đầu bếp sushi kiêm chủ nhà hàng tại Hong Kong, nhận chiếc hộp đen trang nhã với dòng chữ vàng “World’s Best Rice” (Loại gạo ngon nhất thế giới), anh hơi nghiêng đầu, nở một nụ cười đầy hoài nghi.
“Mấy thứ này thường mang tính thương mại, chưa chắc đã ngon thật,” anh nói, mắt hướng về nồi cơm đang sôi trên bếp.
Với hơn hai thập kỷ kinh nghiệm dưới sự dẫn dắt của các bậc thầy sushi đạt sao Michelin, Fujimoto đã thử qua vô số loại gạo, nhưng chưa từng thấy loại nào như thế này.
Không chỉ tự xưng là “loại gạo ngon nhất thế giới,” Kinmemai Premium còn được Tổ chức Kỷ lục Guinness Thế giới công nhận vào năm 2016 là loại gạo đắt nhất hành tinh.
Liệu danh hiệu này có thực sự xứng đáng? Đầu bếp Fujimoto quyết định kiểm chứng bằng một thí nghiệm: vo gạo thật sạch, ngâm kỹ, rồi cho vào nồi gang cùng với nước để nấu. “Chúng ta sẽ biết kết quả sau 15 phút,” anh nói.
Đối với một đầu bếp Nhật Bản, đây là một bài kiểm tra vô cùng quan trọng. Cơm là linh hồn của ẩm thực Nhật Bản. Đặc biệt trong sushi, gạo đóng vai trò then chốt, quyết định đến 80% độ ngon, trong khi cá chỉ chiếm 20%.
Trong suốt 3.000 năm, gạo được coi là một loại lương thực thiêng liêng ở Nhật Bản. Ngày nay, có hơn 300 giống gạo được trồng rộng rãi khắp cả nước, và những giống mới vẫn liên tục được lai tạo.
Các món ăn và thức uống làm từ gạo Nhật Bản như sushi, bánh mochi hay rượu sake đã trở nên nổi tiếng trên toàn cầu trong vài thập kỷ gần đây. Tuy nhiên, xuất khẩu gạo Nhật Bản vẫn chưa đạt được thành công tương xứng.
Đây là lý do khiến Keiji Saika, hiện 91 tuổi, Chủ tịch Toyo Rice Corporation tại tỉnh Wakayama, quyết tâm thay đổi điều này vào năm 2016. Công ty của ông vừa sản xuất máy xay xát gạo, vừa kinh doanh thương hiệu Kinmemai, có nghĩa là “Gạo mầm vàng” – một loại gạo được đánh giá cao về giá trị dinh dưỡng và hương vị.
Thách thức lớn nhất của ông là làm sao nâng tầm gạo Nhật Bản trên trường quốc tế mà không cần chi quá nhiều tiền cho quảng cáo. “Khi đó, tôi nghĩ đến Kỷ lục Guinness Thế giới. Chúng tôi cần làm một điều chưa ai từng làm trước đây,” ông kể lại.
Ông tung ra Kinmemai Premium trong năm đó, với giá 9.496 yên cho hộp 840 gram – tương đương khoảng 109 USD/kg vào năm 2016. Ông tin rằng mình đã tạo ra loại gạo ngon nhất thế giới.
Thời điểm đó, gạo thông thường chỉ có giá khoảng 300-400 yên mỗi kg (tương đương 26-34 USD năm 2016), khiến Saika tự hỏi liệu có ai chịu mua loại gạo này không. Nhưng thật bất ngờ, các đơn đặt hàng lại tăng lên.
Từ một ý tưởng ban đầu chỉ thực hiện một lần, Kinmemai Premium nay đã trở thành sản phẩm phát hành thường niên, nhờ nhu cầu ngày càng cao. Năm nay, mỗi hộp được bán với giá 10.800 yên (khoảng 73,4 USD), và 1.000 hộp đã được bán hết nhanh chóng chỉ sau khi ra mắt vào ngày 22/8.
Khi Toyo Rice chuẩn bị kỷ niệm 10 năm dự án vào năm 2026, Keiji Saika nhấn mạnh rằng mục tiêu ban đầu không phải là lợi nhuận. “Thành thật mà nói, nếu tính toán chi phí, chúng tôi đang lỗ. Giá bán cao nhưng dự án này không sinh lời,” ông nói.
Thay vào đó, sáng kiến này được tạo ra nhằm nâng cao danh tiếng của gạo Nhật Bản và khuyến khích nông dân trồng các giống gạo chất lượng cao hơn. Saika gọi đây là “Dự án Gạo ngon nhất thế giới” – một trong nhiều ý tưởng đổi mới xuất phát từ khát vọng không ngừng của ông trong việc cải thiện sản xuất gạo Nhật Bản.
Từ những năm 1970, ông đã phát minh ra gạo không cần vo, giúp tiết kiệm nước. Hai thập kỷ trước, công ty của ông tiếp tục phát triển loại máy xay xát chỉ loại bỏ 9 lớp cám thay vì 16 lớp như thông thường, nhờ đó giữ lại nhiều dinh dưỡng và hương vị hơn.
Tuy nhiên, để tạo ra Kinmemai Premium – phiên bản được Guinness ghi nhận, quy trình sản xuất còn phức tạp hơn nhiều.
Mỗi năm, Saika chọn 4 đến 6 giống gạo hảo hạng, từng đoạt giải trong số khoảng 5.000 mẫu dự thi tại cuộc thi quốc tế Đánh giá hương vị Gạo, do Hiệp hội Thẩm định Hương vị Gạo Nhật Bản (Syokumi Kanteisi) tổ chức – cuộc thi lớn nhất trong lĩnh vực này tại Nhật Bản.
Không chỉ dựa vào hương vị và kết cấu, Saika còn kiểm tra mức enzyme của từng loại gạo. “Sức sống của hạt gạo có thể được nhận biết qua hoạt động enzyme. Gạo có năng lượng mạnh mẽ như vậy sẽ trở nên đặc biệt xuất sắc,” ông giải thích.
Sau đó là giai đoạn ủ gạo. Theo Saika, để gạo nghỉ trong vài tháng giúp hương vị đậm đà hơn, vị ngọt và các lợi ích sức khỏe cũng tăng lên.
Quy trình tỉ mỉ cộng với sản lượng giới hạn khiến Kinmemai Premium có chi phí sản xuất rất cao. Loại gạo này thường được dùng làm quà biếu xa xỉ, để kỷ niệm những dịp đặc biệt hoặc biếu đối tác doanh nghiệp.
Những nông dân có gạo được chọn vào dự án World’s Best Rice hàng năm sẽ được mời đến Tokyo dự lễ công bố sản phẩm.
“Mọi người đều cảm thấy vô cùng tự hào,” Saika chia sẻ. Năm nay, Kinmemai Premium là sự pha trộn của 4 giống gạo: hai loại Koshihikari từ tỉnh Gifu và Nagano, cùng hai loại Yudai 21 cũng đến từ hai vùng này.
Niềm đam mê của Saika bắt nguồn từ thời thơ ấu khốn khó. Sau Thế chiến II, Nhật Bản đối mặt với nạn đói nghiêm trọng. Khi cả nước đang trông chờ vào vụ thu hoạch mùa thu để vượt qua khủng hoảng, bão Makurazaki đã tàn phá Kagoshima – vùng cực nam Nhật Bản – rồi tiến ra phía bắc, khiến đồng ruộng tan hoang.
Gia đình ông sống sót bằng cách trồng bất kỳ loại hạt giống nào có được và bắt lươn, cá trê, chim để ăn. Trải nghiệm đó đã gieo trong ông lòng biết ơn sâu sắc với hạt gạo và một sứ mệnh suốt đời: làm ra loại gạo tốt hơn.
Với ông, Kinmemai Premium chính là kết tinh của niềm đam mê ấy – dù bản thân ông cũng không có nhiều để ăn. “Tôi chỉ ăn mỗi năm một lần, khi họ mời tôi nếm thử gạo mới. Chỉ một chút thôi,” ông cười.
Đầu bếp Hiroshi Matsumoto, người phụ trách nhà hàng sushi nội bộ của Toyo Rice, cho biết ông “phải lòng” loại gạo này ngay từ lần đầu tiên nếm thử. “Nó ngon đến mức tôi muốn ăn thêm bát nữa,” ông nói. Tuy nhiên, ông không dùng Kinmemai Premium để làm sushi, vì cho rằng nó ngon nhất khi được ăn nóng, như một phần trong bữa cơm truyền thống.
Trở lại căn bếp của đầu bếp Fujimoto ở Hong Kong, nồi Kinmemai Premium – món quà từ Toyo Rice – giờ đã chín, bốc hơi nghi ngút trong nồi gang đen.
Thông thường, ông sẽ nấu thử nhiều lần với một loại gạo mới để tìm ra tỷ lệ nước, thời gian ngâm và nhiệt độ chuẩn nhất. Nhưng lần này, chỉ có 420 gram Kinmemai Premium, nên ông phải tùy cơ ứng biến.
Fujimoto vo gạo chỉ trong một giây, ngâm 30 phút – ít hơn khuyến nghị nửa giờ – rồi nấu. Hạt gạo sáng bóng và sở hữu những dấu hiệu của loại gạo ngon như hình dáng đẹp, hương thơm dịu, lấp lánh như kim cương.
Nếm thử miếng đầu tiên, đầu bếp Fujimoto gật đầu hài lòng. “Hương vị cân bằng, kết cấu tốt, độ ẩm vừa phải”. Theo đầu bếp, loại gạo này chắc chắn ai cũng thích nhưng ông sẽ không dùng để chế biến trong nhà hàng vì chúng quá đắt, mức giá sẽ phải tăng gấp ba.
Giống như đầu bếp của Toyo Rice, Fujimoto cho rằng loại gạo này ngon nhất khi ăn riêng, phù hợp hơn với nhà hàng kaiseki – nơi phục vụ những bữa ăn truyền thống tinh tế của Nhật Bản.
Đầu bếp Nansen Lai, chủ sở hữu chuỗi nhà hàng Flower Drum và Lai’s Kitchen ở Hong Kong nổi tiếng với món cơm niêu đất, cũng được mời thử Kinmemai Premium, và so sánh với loại gạo trộn riêng của nhà hàng gồm gạo thơm Thái và Koshihikari cao cấp từ tỉnh Niigata (Nhật Bản). Sau khi nếm thử, ông miêu tả loại gạo này “rất ngon, vị đa dạng và độc đáo hơn hẳn loại gạo nhà hàng đang dùng”. Nhưng cũng giống Fujimoto, Lai sẽ không dùng loại gạo ngon nhưng đắt nhất thế giới này chế biến đồ ăn trong nhà hàng.
“Nhà hàng cần loại gạo săn chắc hơn, như gạo Thái, để giữ được hương vị khi ăn với sốt đậm. Nhưng loại gạo này ngon đến mức chỉ cần ăn không cũng đủ,” ông nói.
Ở tuổi 91, Keiji Saika vẫn minh mẫn và làm việc mỗi ngày. “Hôm nay tôi mặc vest, nhưng bình thường tôi mặc đồ công nhân, vẫn làm việc trong nhà máy,” ông chia sẻ. Bí quyết giữ sức khỏe của ông là gạo. Niềm đam mê với loại lương thực này là động lực khiến ông không ngừng cống hiến. Ở tuổi này, ông quan tâm đến bản thân và sự phát triển của công ty, nhưng điều khiến Saika lo nhất là tương lai của Nhật Bản.
“Tôi không biết mình còn sống được bao lâu, nhưng trong quãng thời gian ấy, tôi muốn tạo ra những điều có ích cho xã hội. Tôi không còn nhiều thời gian, nên ngày nào cũng bận rộn,” ông nói.
Admin
Nguồn: VnExpress
