Câu chuyện của chị Ngọc ở Phú Thọ là một lời cảnh tỉnh về sự nguy hiểm của đột quỵ. Vào một buổi sáng tháng 10 năm ngoái, cơn đau đầu dữ dội ập đến với chị như “một nhát búa”, phá tan sự bình yên thường nhật. Chị nhanh chóng rơi vào trạng thái hôn mê, cơ thể cứng đờ và mất khả năng vận động nửa người. Sự việc bất ngờ khiến gia đình chị bàng hoàng, khó tin rằng người phụ nữ vốn khỏe mạnh lại có thể gục ngã như vậy.
Chồng chị Ngọc chia sẻ: “Mọi thứ diễn ra quá nhanh chóng. Chỉ mới phút trước, cô ấy còn đang chuẩn bị bữa sáng, vậy mà ngay sau đó đã nằm bất động. Chúng tôi chưa bao giờ nghĩ đến hai từ ‘đột quỵ'”. Sau khi được đưa đến bệnh viện tỉnh cấp cứu, kết quả chụp cắt lớp vi tính sọ não cho thấy chị bị xuất huyết não và phù não. Chị được phẫu thuật mở sọ để lấy máu tụ, sau đó chuyển đến Khoa Đột quỵ, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.
Kết quả chụp CT cho thấy chị Ngọc bị đột quỵ xuất huyết não do vỡ dị dạng mạch máu não bẩm sinh. Các bác sĩ giải thích rằng, theo thời gian, dị dạng này phát triển về kích thước, khiến thành mạch mỏng đi và căng lên do áp lực máu, dẫn đến vỡ. Đáng chú ý, phần lớn người bệnh không có dấu hiệu rõ ràng và cảm thấy hoàn toàn khỏe mạnh. Sau khi được can thiệp nút khối dị dạng mạch máu để ngăn ngừa tái phát, chị Ngọc đã xuất viện nhưng vẫn phải đối mặt với di chứng liệt và cần trị liệu vật lý, phục hồi chức năng hàng ngày.
Một trường hợp khác là anh Nguyên, 33 tuổi, đã bỏ qua lời khuyên về việc kiểm soát huyết áp cao trong một lần khám sức khỏe định kỳ vì chủ quan cho rằng mình khỏe mạnh. Anh tiếp tục làm việc xuyên đêm, uống nhiều cà phê và rượu bia. Một buổi sáng, anh bất ngờ ngã quỵ trong nhà vệ sinh, bị méo miệng và mất khả năng cử động. Tổn thương nặng ở não trái đã để lại di chứng nói ngọng và yếu nửa người.
Bác sĩ Đoàn Dư Mạnh, Phó giám đốc Trung tâm đột quỵ Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, nhấn mạnh: “Nhiều người nghĩ rằng mình khỏe mạnh, ăn uống điều độ, tập thể dục, nhưng thực chất không hề biết những gì đang âm thầm diễn ra bên trong mạch máu của mình. ‘Khỏe mạnh’ không đồng nghĩa với ‘không có nguy cơ đột quỵ'”. Các bệnh tiềm ẩn như tăng huyết áp, đái tháo đường và rối loạn mỡ máu thường diễn tiến âm thầm, gây tổn thương mạch máu.
Tăng huyết áp, nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ, thường không có biểu hiện rõ ràng. Tình trạng này làm tăng áp lực lên thành động mạch, dẫn đến cả hai loại đột quỵ là nhồi máu não và xuất huyết não. Đái tháo đường và rối loạn mỡ máu cũng gây tổn thương âm thầm cho mạch máu, khiến chúng dễ vỡ hoặc tắc nghẽn.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 80% ca đột quỵ có thể phòng ngừa được thông qua việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ. Tuy nhiên, Hiệp hội Tim mạch Mỹ (AHA) ghi nhận tỷ lệ đột quỵ ở người dưới 45 tuổi đã tăng 44% trong hai thập kỷ qua.
Căng thẳng, mất ngủ và làm việc quá sức cũng là những yếu tố nguy hiểm. Stress kích thích cơ thể tiết cortisol và adrenalin, làm tim đập nhanh và huyết áp tăng cao. Thiếu ngủ làm giảm khả năng điều hòa glucose, tăng nguy cơ cao huyết áp và đột quỵ.
Các thói quen xấu như uống rượu bia, hút thuốc, lạm dụng cà phê hoặc sử dụng thuốc giảm cân không rõ nguồn gốc cũng tiềm ẩn nguy cơ. Một số người có máu dễ đông hoặc thành mạch yếu bẩm sinh, làm tăng nguy cơ đột quỵ dù duy trì lối sống lành mạnh.
Dị dạng mạch máu não là một nguyên nhân khó phát hiện. Bác sĩ Lê Tuấn Anh, Trung tâm Đột quỵ Bệnh viện Bạch Mai, cho biết bệnh thường chỉ được phát hiện khi dị dạng mạch vỡ. Đôi khi, bệnh nhân may mắn được phát hiện sớm qua kiểm tra ngẫu nhiên. Khi chưa vỡ, dị dạng mạch có thể gây đau đầu, chóng mặt, tê bì yếu tay chân hoặc động kinh.
Đặc biệt nguy hiểm là đột quỵ thầm lặng, xảy ra khi nguồn cung máu đến não bị cắt đứt đột ngột nhưng không gây triệu chứng rõ ràng vì chỉ ảnh hưởng đến vùng não không kiểm soát các chức năng dễ quan sát. Mặc dù chỉ tác động lên vùng nhỏ, nhưng tổn thương tích lũy theo thời gian. Nhiều cơn đột quỵ thầm lặng có thể ảnh hưởng đến trí nhớ, sự cân bằng và khả năng tập trung. Cách duy nhất để phát hiện là chụp MRI hoặc CT não.
Theo Tổ chức Đột quỵ Thế giới (WSO), mỗi năm có 15 triệu người trên toàn cầu bị đột quỵ, trong đó 5 triệu người tử vong và 5 triệu người khác bị tàn phế vĩnh viễn. Tại Việt Nam, Bộ Y tế báo cáo khoảng 200.000 ca đột quỵ mới mỗi năm.
Nhiều bệnh nhân sống sót sau đột quỵ không thể quay lại công việc, tạo gánh nặng cho gia đình và xã hội. Hầu hết đều bị ảnh hưởng nhiều chức năng cơ thể, mắc các di chứng như tê liệt, yếu cơ, mất ngôn ngữ, rối loạn cảm xúc hoặc suy giảm thị giác.
Các triệu chứng cảnh báo đột quỵ bao gồm méo miệng, liệt hoặc yếu tay chân một bên, nói khó, đau đầu dữ dội, mất cân bằng và mắt mờ. Để phòng ngừa, cần kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt theo dõi huyết áp, đường huyết và mỡ máu. Duy trì lối sống lành mạnh với chế độ ăn ít muối, ít béo, tập thể dục đều đặn, không hút thuốc, hạn chế rượu bia và quản lý căng thẳng hiệu quả. Với những người đã từng bị đột quỵ, việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ cần được thực hiện chặt chẽ hơn. Nếu kiểm soát tốt tất cả các yếu tố nguy cơ, đưa các chỉ số về mức bình thường hoặc thấp hơn, khả năng bị đột quỵ sẽ rất thấp.
Admin
Nguồn: VnExpress
