Trong phiên thảo luận tại Quốc hội ngày 7/11 về dự án Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi), vấn đề lạm dụng đóng dấu “mật” đã được đại biểu đặc biệt quan tâm và phân tích sâu sắc.
Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy thẳng thắn đặt câu hỏi về tổng số tài liệu, văn bản hiện đang được đóng dấu “mật”. Bà nhấn mạnh rằng, do số lượng quá lớn và phân tán, không cơ quan nào có thể cung cấp con số chính xác. Theo bà, tình trạng “mật hóa” vượt quá yêu cầu thực tế đang làm sai lệch nguyên tắc minh bạch, gây lãng phí trong quản trị công và hạn chế quyền tiếp cận thông tin của công dân.
Bà Thủy chỉ ra rằng, việc đóng dấu mật đôi khi trở thành một phản xạ hành chính, áp dụng cho cả tài liệu liên quan đến công tác cán bộ và tài liệu đang trong quá trình soạn thảo. Thậm chí, những nội dung đã được báo chí công khai rộng rãi vẫn tiếp tục bị đóng dấu “mật”. Đáng lo ngại hơn, có trường hợp việc đóng dấu mật không nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia mà để bảo vệ người ký, tránh bị chất vấn hoặc che giấu sai phạm. Điều này tạo ra gánh nặng lớn trong quản lý nhà nước, khi những người liên quan phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt, tốn thời gian và công sức.
Từ kinh nghiệm thực tế trong hoạt động giám sát và xây dựng pháp luật của Quốc hội, bà Thủy cho biết đã nhiều lần gặp phải tình huống tài liệu mật không thực sự chứa nội dung mật nhưng lại không thể tiếp cận hoặc viện dẫn công khai do chưa được giải mật. Điều này đi ngược lại tinh thần minh bạch, công khai và trách nhiệm giải trình trong hoạt động công vụ.
Phân tích nguyên nhân của tình trạng này, bà Thủy chỉ ra ba yếu tố chính. Thứ nhất, quy định hiện hành còn rộng và chưa đủ rõ ràng. Thứ hai, chế tài xử lý hành vi lạm dụng đóng dấu mật còn thiếu. Thứ ba, quy trình giải mật phức tạp khiến nhiều tài liệu bị “treo” trong trạng thái mật nhiều năm, ngay cả khi không còn lý do để giữ bí mật.
Để khắc phục, bà Thủy đề xuất cần kiểm soát chặt chẽ danh mục bí mật nhà nước, giới hạn trong những trường hợp thực sự cần thiết, với tiêu chí rõ ràng, tránh “mật hóa quá mức”. Luật cần lượng hóa tiêu chí để áp dụng thống nhất, nghiêm cấm hành vi cố ý hoặc lạm dụng xác định mật với thông tin không thuộc danh mục bí mật nhà nước. Người quyết định độ mật phải chịu trách nhiệm giải trình và chịu chế tài nếu lạm dụng. Thủ tục giải mật cần được đơn giản hóa, và hành lang pháp lý cho tài liệu lưu hành nội bộ cần được thiết kế chi tiết.
Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cũng đồng tình với quan điểm cần quy định rõ ràng, cụ thể hơn để tránh tình trạng lạm dụng đóng dấu mật. Ông đề nghị rà soát lại các nhóm thông tin đang được liệt kê trong danh mục bí mật nhà nước, như quy hoạch nông thôn, đô thị, thông tin tài chính, kế hoạch, hoạt động xuất bản, báo chí, truyền hình, và dữ liệu khí tượng thủy văn, để đảm bảo chỉ giữ bí mật trong những trường hợp thật sự cần thiết.
Dự kiến, Quốc hội sẽ xem xét thông qua dự thảo Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi) vào ngày 10/12. Hy vọng rằng, với những sửa đổi và bổ sung phù hợp, luật sẽ góp phần khắc phục tình trạng lạm dụng đóng dấu mật, bảo đảm sự minh bạch và hiệu quả trong hoạt động quản lý nhà nước.
Admin
Nguồn: VnExpress
