Tại Ukraine, số lượng binh sĩ trở về từ chiến trường với thương tật mất tay chân đang gia tăng, đặt ra gánh nặng lớn về chăm sóc y tế và phục hồi chức năng. Đáng chú ý, không phải tất cả các trường hợp cắt cụt chi đều xuất phát trực tiếp từ vết thương do giao tranh.
Theo tờ Telegraph, Đại tá Kostiantyn Humeniuk, Tổng Y sĩ quân đội Ukraine, cho biết có đến 25-30% ca phẫu thuật cắt chi là do sử dụng garo không đúng cách, bao gồm việc áp dụng cho những vết thương không thực sự cần thiết hoặc buộc garo quá lâu.
Đại tá Rom Steven, một cựu sĩ quan quân y cấp cao của Hải quân Mỹ, người có nhiều năm làm tình nguyện viên tại Ukraine, ước tính rằng việc sử dụng sai garo đã dẫn đến khoảng 75.000 ca cắt cụt chi, chiếm phần lớn trong tổng số các trường hợp kể từ khi xung đột nổ ra.
Ông Steven chia sẻ: “Tôi đã chứng kiến những binh sĩ buộc garo trong nhiều ngày, mặc dù có thể cầm máu bằng các phương pháp khác. Điều này dẫn đến hoại tử và cuối cùng là phải phẫu thuật cắt bỏ chi.” Ông cũng cho biết mình đã tham gia vào việc chỉnh sửa tài liệu hướng dẫn sử dụng garo của quân đội Mỹ.
Ông Steven bày tỏ lo ngại rằng học thuyết quân y hiện tại của Ukraine, vốn dựa trên các phương pháp mà Mỹ và đồng minh sử dụng để điều trị thương binh trong các cuộc xung đột ở Afghanistan và Iraq, có thể không phù hợp với thực tế chiến trường hiện tại ở Ukraine.
“Khi cuộc xung đột bắt đầu vào năm 2022, toàn bộ tài liệu hướng dẫn về chăm sóc thương binh trong chiến đấu (TCCC) của Mỹ đã được dịch sang tiếng Ukraine. Tuy nhiên, bộ hướng dẫn này được thiết kế cho một loại hình chiến tranh hoàn toàn khác,” ông Steven giải thích.
Garo là một loại dây băng chắc chắn được sử dụng để buộc chặt chi bị thương, nhằm mục đích cầm máu tạm thời. Đây là một trang bị tiêu chuẩn của hầu hết các quân đội trên thế giới. Tuy nhiên, việc buộc garo quá lâu, thường là hơn hai giờ, có thể dẫn đến hoại tử và buộc phải cắt bỏ phần chi bị thương.
Việc sử dụng garo để xử lý vết thương là một quy trình tiêu chuẩn trong các chiến dịch do Mỹ và đồng minh thực hiện ở Afghanistan và Iraq, nơi mà hoạt động sơ tán thương binh thường được thực hiện rất nhanh chóng, thường là trong vòng chưa đầy 60 phút, nhờ ưu thế trên không.
Tuy nhiên, tình hình ở Ukraine lại khác biệt. Sự phổ biến của máy bay không người lái (drone) và hỏa lực phòng không dày đặc đã khiến cho việc sơ tán thương binh chủ yếu được thực hiện bằng đường bộ. Quá trình này thường kéo dài hơn rất nhiều và thường vượt quá “khung giờ vàng” cho việc sử dụng garo.
“Tôi đã nói chuyện với hàng trăm bác sĩ và y tá Ukraine. Họ cảm thấy rất đau lòng khi phải chứng kiến những bệnh nhân trẻ tuổi, đang ở độ tuổi sung sức nhất, mất đi cả hai chi và phải sống cuộc đời còn lại với tình trạng tàn tật,” ông Steven chia sẻ.
Ngoài nguy cơ hoại tử tay chân, việc sử dụng garo không đúng cách còn làm tăng số lượng thương binh Ukraine cần phải chạy thận. Điều này là do sau khi tháo garo, các chất độc từ mô chết sẽ tràn vào máu và gây ra suy thận.
Bác sĩ Steven cho rằng các tài liệu hướng dẫn cần phải nhấn mạnh hơn vào việc đánh giá khi nào thực sự cần thiết sử dụng garo để cầm máu. Ông nói: “Garo đã cho thấy hiệu quả trong các cuộc xung đột trước đây, nơi mà việc sơ tán thương binh có thể diễn ra nhanh chóng. Điều này dẫn đến sự phụ thuộc quá mức vào một công cụ chỉ nên được sử dụng một cách hạn chế.”
Sổ tay TCCC, được biên soạn bởi Mỹ vào những năm 1990 dành cho quân y hoạt động tại các vùng chiến sự, đặc biệt khuyến khích việc sử dụng garo, khẳng định đây là “phương pháp tốt nhất để kiểm soát tình trạng chảy máu nghiêm trọng đe dọa đến tính mạng.”
Quân đội các nước phương Tây đã áp dụng rộng rãi TCCC từ đầu những năm 2000. Tài liệu hướng dẫn này cũng nhanh chóng được đưa vào hoạt động huấn luyện y tế dân sự và quân sự tại Ukraine sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea vào năm 2014.
Tuy nhiên, ông Steven tin rằng đây là một quyết định sai lầm. “Garo sẽ phát huy hiệu quả trong điều kiện chiến trường lý tưởng. Nếu không, hậu quả sẽ là thảm kịch như những gì đang xảy ra ở Ukraine hiện nay,” ông nói.
Một phần nguyên nhân của vấn đề này là do tình trạng thiếu nhân lực chuyên môn. Trong khi hầu hết các quân đội phương Tây đều có quân y chuyên nghiệp tại mỗi đơn vị, lực lượng Ukraine thường phải dựa vào những người mới trải qua đào tạo vài tuần, hoặc thậm chí chỉ vài ngày.
“Các tiểu đoàn bộ binh và pháo binh Ukraine đều thiếu nhân sự. Họ không thể tìm được người thay thế quân y bị thương hoặc tử trận,” ông Steven cho biết.
Vladyslav Yatsun, một bác sĩ tim mạch tại Trung tâm Quân y Quốc gia Ukraine, đã công bố một nghiên cứu vào năm 2022 cho thấy chỉ có 24,6% bệnh nhân nhập viện với garo thực sự cần sử dụng công cụ này để cầm máu. “Trong các trường hợp khác, việc sử dụng băng nén sẽ phù hợp hơn,” nghiên cứu chỉ ra.
Ông Steven cũng cho biết rằng lính Ukraine thường được hướng dẫn buộc garo ở vị trí quá cao so với vết thương, dẫn đến việc vị trí cắt cụt cũng rất cao, gây khó khăn cho việc lắp tay hoặc chân giả sau này.
Trong tình huống hoảng loạn, binh sĩ thường có xu hướng sử dụng garo do thiếu kiến thức và sự tự tin để thử các phương pháp khác. “Binh sĩ bị thương sẽ được đồng đội sơ cứu. Họ thấy máu và ngay lập tức buộc garo, vì đó là những gì chúng ta cung cấp cho họ,” cựu sĩ quan hải quân Mỹ cho hay.
Một vấn đề khác là nhiều quân nhân Ukraine không biết rằng cần phải thỉnh thoảng nới lỏng garo để máu có thể lưu thông đến phần chi bị thương. “Rất nhiều binh sĩ không có kinh nghiệm về quân sự hoặc y tế,” Ostap Zubach, một bác sĩ phẫu thuật tại một bệnh viện ở tỉnh Lviv, cho biết.
NATO cũng đã bày tỏ quan ngại về cách quân đội Ukraine sử dụng garo. Liên minh này đã cử một phái đoàn gồm các chuyên gia y tế và quân sự vào năm ngoái để điều tra “tỷ lệ biến chứng cao không thể chấp nhận được” do việc sử dụng garo. “Quá trình sơ tán thương binh hiện đang bị kéo dài, vì vậy cần phải thay đổi cách nhìn về phương pháp sử dụng garo,” NATO cho biết, tuy nhiên vẫn chưa đưa ra khuyến cáo chính thức.
Các nhà quan sát cho rằng garo vẫn có thể cứu sống nhiều người và nên tiếp tục được sử dụng, nhưng chỉ nên được triển khai trong những trường hợp cụ thể.
Tướng Anatoliy Kazmirchuk, tư lệnh Lực lượng Quân y Ukraine, đã đưa hướng dẫn về “chuyển từ garo sang phương pháp cầm máu khác” vào chương trình huấn luyện quân sự cơ bản, sau khi có thông tin về việc nhiều người phải cắt cụt chi.
Tuy nhiên, các nhà quan sát bày tỏ sự hoài nghi về tác động của nội dung huấn luyện mới. “Vấn đề là binh sĩ không dám tháo garo khi giao tranh đang diễn ra. Họ sẽ vội vàng đưa thương binh đến bệnh viện để phẫu thuật mà không dừng lại để thay đổi phương pháp cầm máu,” bác sĩ Steven cho hay.
Việc sử dụng garo một cách hợp lý và hiệu quả, kết hợp với đào tạo bài bản và quy trình sơ tán thương binh được cải thiện, là rất quan trọng để giảm thiểu những hậu quả đáng tiếc và bảo vệ sức khỏe của binh sĩ Ukraine trên chiến trường.
Admin
Nguồn: VnExpress
