Gần đây, hai tập đoàn dầu mỏ hàng đầu của Nga là Rosneft và Lukoil đã bị Hoa Kỳ đưa vào danh sách trừng phạt, đánh dấu một động thái cứng rắn hơn từ Washington đối với Moscow. Lệnh trừng phạt này đóng băng mọi tài sản của Rosneft và Lukoil tại Mỹ, đồng thời cấm các công ty Mỹ giao dịch với hai tập đoàn này.
Động thái này phản ánh sự thất vọng ngày càng tăng của chính quyền Tổng thống Donald Trump trong việc thuyết phục Tổng thống Nga Vladimir Putin chấm dứt xung đột ở Ukraine. Trước đó, ông Trump đã do dự trong việc áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với các công ty dầu khí Nga.
Ngay cả trước lệnh trừng phạt mới, Mỹ đã có nhiều công cụ để hạn chế xuất khẩu dầu của Nga, bao gồm việc đưa “đội tàu bóng tối” của Nga vào danh sách đen hoặc áp dụng trừng phạt thứ cấp đối với các ngân hàng, nhà giao dịch và nhà máy lọc dầu ở các quốc gia mua dầu Nga như Trung Quốc và Ấn Độ.
Việc trì hoãn các biện pháp cứng rắn này được cho là do lo ngại về tác động đến nguồn cung dầu toàn cầu và giá dầu. Nga là một trong những nhà sản xuất dầu lớn nhất thế giới, và bất kỳ lệnh trừng phạt nào cũng có thể gây ra cú sốc nguồn cung. Ngay sau khi lệnh trừng phạt được công bố, giá dầu toàn cầu đã tăng gần 6%, vượt mức 66 USD/thùng.
Các nhà phân tích nhận định, chính quyền Tổng thống Trump đang đối mặt với tình thế khó khăn: làm thế nào để ngăn chặn nguồn tài trợ cho chiến dịch của Nga ở Ukraine mà không gây tổn hại đến nền kinh tế của chính mình.
Việc hạn chế xuất khẩu dầu của Nga đặc biệt phức tạp khi các chính sách thuế quan của Tổng thống Trump đã gây ra biến động về giá cả và chi phí sinh hoạt, ảnh hưởng đến cảm nhận của cử tri về nền kinh tế trước thềm cuộc bầu cử quốc hội giữa kỳ.
Lệnh trừng phạt của Mỹ có thể tạo ra rào cản cho các dự án năng lượng của Nga ở nước ngoài và gây gián đoạn thương mại quốc tế. Lukoil đã thông báo kế hoạch bán tài sản quốc tế, chiếm khoảng một phần ba hoạt động của tập đoàn, để đối phó với các lệnh trừng phạt. Lukoil nắm giữ 75% cổ phần tại mỏ dầu West Qurna-2 ở Iraq và cổ phần trong các dự án khai thác khí ngưng tụ ở Kazakhstan và Azerbaijan, đồng thời sở hữu các nhà máy lọc dầu ở Bulgaria và Romania. Trong khi đó, tài sản chính ở nước ngoài của Rosneft là 49% cổ phần trong Nayara Energy, công ty vận hành nhà máy lọc dầu Vadinar lớn thứ ba của Ấn Độ.
Theo Sergei Vakulenko, cựu giám đốc điều hành dầu mỏ Nga, các lệnh trừng phạt có thể khiến các công ty khó nhận cổ tức và giao dịch với các nhà cung cấp, ngân hàng và đối tác khác.
Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng xuất khẩu dầu của Nga vẫn ổn định nhờ các biện pháp đối phó của Moscow. Nga đã chuyển hướng xuất khẩu dầu sang phía Đông, tăng cường hợp tác với Trung Quốc và Ấn Độ, những nước đã mua hàng triệu thùng dầu Nga mỗi ngày với mức chiết khấu lớn.
Một số chuyên gia chỉ ra những lỗ hổng trong cách phương Tây trừng phạt dầu Nga. Mặc dù EU và Anh đã áp dụng các biện pháp trừng phạt mạnh mẽ, nhưng phần lớn việc thực thi lại nằm ở Mỹ. Trong khi Bộ Tài chính Mỹ có cơ quan thực thi trừng phạt mạnh mẽ, EU và Anh thiếu cơ chế giám sát tập trung tương tự, giao trách nhiệm cho từng quốc gia thành viên.
Không giống như châu Âu, Mỹ thường xuyên áp dụng các biện pháp trừng phạt thứ cấp đối với các thực thể ngoài Mỹ giao dịch với các đối tượng bị trừng phạt, đe dọa cắt quyền tiếp cận hệ thống tài chính Mỹ.
Sự khác biệt trong chính sách trừng phạt giữa Mỹ và châu Âu cũng là một vấn đề. EU đã nhắm mục tiêu 550 tàu trong “đội tàu bóng tối” của Nga, trong khi Anh trừng phạt khoảng 500 tàu. Ngược lại, Mỹ chỉ nhắm mục tiêu 216 tàu và ít tham gia vào biện pháp áp trần giá dầu của G7.
Sau các lệnh trừng phạt trước đây của Mỹ đối với Gazprom và Surgutneftegas, các nhà máy lọc dầu Ấn Độ đã mua dầu thông qua mạng lưới phức tạp gồm các bên thứ ba hoặc trung gian. Phương thức này có thể tiếp tục được sử dụng để xuất khẩu dầu Nga sang Ấn Độ và Trung Quốc sau các lệnh trừng phạt mới.
Clayton Seigle từ CSIS nhận định những chiêu lách luật này sẽ giúp hầu hết lượng dầu Nga bị Mỹ trừng phạt “được tẩy trắng”. Ông nhấn mạnh rằng yếu tố quyết định không phải là bên mua dầu sẽ làm gì, mà là Mỹ sẽ thực thi lệnh trừng phạt như thế nào.
David Goldwyn từ Hội đồng Đại Tây Dương cho rằng, dù chính quyền ông Trump cảnh báo về nguy cơ trừng phạt thứ cấp đối với các bên nhập khẩu dầu Nga, Washington vẫn ngần ngại hành động quyết liệt.
Richard Nephew, cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ, chỉ ra rằng giới chức Mỹ đang đối mặt với tình thế khó xử: không muốn làm chao đảo nền kinh tế toàn cầu và ảnh hưởng đến giá xăng ở Mỹ.
Theo ông Nephew, Mỹ dường như chỉ đang phát tín hiệu, với hy vọng gây ra một số tổn thất cho nền kinh tế Nga. Ông Trump dường như chờ đợi sự nhượng bộ của Nga dưới áp lực trừng phạt, nhưng ông Putin vẫn chưa có dấu hiệu nào cho thấy điều đó.
Admin
Nguồn: VnExpress
