Trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần thay đổi diện mạo ngành y tế, từ dự báo dịch bệnh, hỗ trợ chẩn đoán đến cá nhân hóa phác đồ điều trị. Đây là nhận định của PGS.TS Trần Ngọc Đăng, Phó phòng Khoa học Công nghệ, Đại học Y Dược TP HCM, tại hội thảo “Tư duy linh hoạt và phát triển chuyên ngành trong kỷ nguyên AI & VUCA” diễn ra ngày 10/11.
Trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh, AI có khả năng khuếch đại những bất thường nhỏ nhất trên phim X-quang, CT hay MRI, giúp các bác sĩ không bỏ sót những chi tiết quan trọng. Trong giải phẫu bệnh, AI đóng vai trò “trợ lý” đắc lực, sàng lọc hàng trăm tiêu bản trong thời gian ngắn, giúp bác sĩ tập trung vào các mẫu bệnh phẩm đáng ngờ, từ đó đẩy nhanh quá trình chẩn đoán.
AI còn có thể đảm nhận các công việc hành chính như nhập liệu, xử lý hồ sơ, tổng hợp báo cáo, giúp giải phóng nhân viên y tế khỏi những công việc lặp đi lặp lại, tốn nhiều thời gian nhưng ít mang lại giá trị chuyên môn. Theo một khảo sát tại TP HCM, 41% nhân viên y tế có dấu hiệu kiệt sức, và con số này còn cao hơn gấp ba lần ở những người có khối lượng công việc lớn.
GS.TS Jonathan Van Tam, nguyên Cố vấn Y tế Chính phủ Anh, cho rằng AI đang mở rộng năng lực của y học theo những cách mà con người khó có thể đạt được chỉ bằng kinh nghiệm cá nhân. Ông dẫn chứng trong da liễu, AI có thể so sánh một nốt nghi ngờ với hàng triệu ca bệnh đã được xác nhận bằng giải phẫu bệnh, giúp nhận diện sớm và chính xác hơn các dấu hiệu bất thường.
GS Van Tam dự đoán AI sẽ thúc đẩy y học cá thể hóa phát triển mạnh mẽ. Vaccine, vốn là “lá chắn” chống lại bệnh truyền nhiễm, sẽ bước sang một chương mới nhờ công nghệ mRNA. Trong 5-10 năm tới, với sự hỗ trợ của AI, mRNA có thể tạo ra đột phá trong điều trị ung thư, cho phép tạo ra các loại vaccine “may đo” riêng cho từng bệnh nhân dựa trên đặc điểm khối u của họ.
Trong y tế dự phòng, AI có thể phân tích dữ liệu để xây dựng các kịch bản về nguy cơ bùng phát dịch bệnh trong tương lai. PGS Đăng cho biết AI đã dự báo chính xác các đại dịch xảy ra vào năm 2009 và 2020, đồng thời đưa ra giả thuyết về khả năng xuất hiện một đợt dịch mới vào khoảng năm 2027.
TS.BS Trần Công Thắng, Phó Hiệu trưởng Trường Y, Trường Đại học Y Dược TP HCM, nhận định AI giúp tổng hợp tài liệu để đưa ra các bằng chứng y học phù hợp, hỗ trợ việc ra quyết định lâm sàng. Trong giảng dạy, AI có thể xây dựng chương trình học cá nhân hóa cho học viên sau đại học.
Bác sĩ Phạm Thị Mỹ Liên, Giám đốc công ty GSK Việt Nam, chia sẻ bà sử dụng AI trong khoảng 50% công việc, từ soạn bài thuyết trình, hỗ trợ ngôn ngữ đến ghi chép biên bản cuộc họp. Bà cho rằng AI mang đến nhiều cơ hội cho ngành y tế Việt Nam, giúp việc học tập và hội nhập trở nên dễ dàng hơn, đồng thời tạo ra những nghề nghiệp mới như kỹ sư công nghệ, nhà quản lý dữ liệu và chuyên gia đạo đức.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng chỉ ra những thách thức mà AI đặt ra cho đào tạo và thực hành y khoa. Một trong những lo ngại là việc lạm dụng AI có thể khiến người học phụ thuộc vào công cụ mà không nắm vững kiến thức cốt lõi. Các chuyên gia nhấn mạnh rằng công nghệ chỉ nên hỗ trợ, không thể thay thế tư duy lâm sàng.
GS Van Tam cũng đặt ra câu hỏi liệu bệnh nhân có sẵn sàng chia sẻ những vấn đề cá nhân với một cỗ máy hay không. Ông cho rằng AI không nên thay thế bác sĩ, mà nên tăng cường năng lực cho bác sĩ và chuẩn hóa chất lượng chăm sóc.
Để đảm bảo đạo đức và chất lượng khi sử dụng AI trong y tế, bác sĩ Liên khuyến cáo cần tuân thủ các quy định, xây dựng chính sách bảo vệ quyền riêng tư và dữ liệu của bệnh nhân, đồng thời có một đơn vị độc lập để kiểm định chất lượng của các công cụ và ứng dụng AI.
PGS.TS Phùng Nguyễn Thế Nguyên, Hiệu trưởng Trường Y, Đại học Y Dược TP HCM, cho biết nhà trường đã ban hành nguyên tắc sử dụng AI, đổi mới chương trình đào tạo, khuyến khích làm việc nhóm và đặt mục tiêu nghiên cứu ứng dụng AI là một trong năm mục tiêu lớn trong 5 năm tới.
PGS Đăng kết luận: “In a world of AI, be a human” (Hãy là một con người trong thế giới của AI), nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng AI một cách có đạo đức và hiệu quả. Các trường đại học cần đào tạo không chỉ người sử dụng cuối mà còn cả những người có khả năng thẩm định, sáng tạo và quản trị AI.
Admin
Nguồn: VnExpress
