Tại TP.HCM, Minh, một kỹ sư công nghệ thông tin, thường xuyên phải làm việc từ 8 đến 12 tiếng mỗi ngày trước màn hình máy tính. Dù đã cố gắng điều chỉnh chế độ ăn uống, hạn chế cơm, bia rượu và tập trung vào các bài tập bụng, vòng eo gần 92 cm của anh vẫn không hề giảm.
Anh chia sẻ: “Tôi đã rất cố gắng, nhưng sau giờ làm chỉ thấy mệt mỏi, đau lưng và khó tập trung, còn vòng eo thì vẫn vậy.”
Thực tế đáng lo ngại đến với Minh sau một đợt kiểm tra sức khỏe định kỳ tại công ty. Kết quả xét nghiệm máu cho thấy anh bị mỡ máu cao, triglyceride tăng và men gan tăng nhẹ. Bác sĩ cho biết, dù chỉ số BMI của Minh nằm trong ngưỡng bình thường, lượng mỡ nội tạng tích tụ quanh các cơ quan nội tạng lại ở mức báo động. Thêm vào đó, khối lượng cơ bắp của anh lại rất thấp so với người thường xuyên vận động.
Theo bác sĩ, nguyên nhân chính là do lối sống ít vận động. Việc ngồi quá lâu đã gây rối loạn quá trình chuyển hóa chất béo và đường trong cơ thể Minh. Đây là dấu hiệu rõ ràng của rối loạn chuyển hóa, có thể dẫn đến các bệnh tim mạch và tiểu đường type 2 trong tương lai.
Bác sĩ Trần Đức Cảnh, chuyên khoa Nội soi tiêu hóa tại Bệnh viện K Trung ương, giải thích rằng béo bụng là tình trạng mỡ thừa tích tụ quanh vùng bụng và eo. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa vòng bụng trên 90 cm ở nam và 80 cm ở nữ là dấu hiệu của béo bụng, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh chuyển hóa.
Béo bụng có thể được phân loại thành ba hình thái dựa trên vị trí tích tụ mỡ: toàn bộ, trên và dưới. Mỡ tích tụ ở bụng dưới, từ rốn trở xuống, thường thấy ở những người ít vận động, đặc biệt là dân văn phòng. Dáng bụng phình ở phía dưới gây áp lực lên cột sống, dẫn đến đau nhức mãn tính, đồng thời báo hiệu sự suy giảm lưu thông máu và tích tụ mỡ lâu dài ở người ngồi nhiều.
PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, Chủ nhiệm Khoa Phẫu thuật ống tiêu hóa tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho biết các nguyên nhân gây béo bụng bao gồm yếu tố di truyền, nội tiết tố, môi trường sống, thiếu hoạt động thể chất, chế độ ăn uống không lành mạnh (như bỏ bữa, thiếu protein, ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn và đồ uống có đường), hút thuốc và uống rượu.
Đối với dân văn phòng, việc ngồi nhiều khiến lượng calo dư thừa chuyển hóa thành mỡ dự trữ. Họ thường ăn trưa ngay tại bàn làm việc, vừa ăn vừa xử lý công việc, điều này làm họ ăn nhiều hơn do không nhận biết được cảm giác no.
Stress cũng là một nguyên nhân quan trọng gây tích mỡ bụng, ngay cả ở những người có chế độ ăn uống và tập luyện lành mạnh. Stress kéo dài khiến cơ thể sản xuất cortisol, một loại hormone thúc đẩy tích trữ mỡ xung quanh bụng. Căng thẳng cũng dẫn đến mất ngủ, làm gián đoạn quá trình sản xuất leptin, một hormone điều chỉnh cảm giác thèm ăn và chuyển hóa. Khi mệt mỏi, mọi người thường dễ thèm và ăn nhiều đồ ngọt, chất béo.
PGS Tuấn nhấn mạnh rằng béo bụng không chỉ ảnh hưởng đến ngoại hình mà còn gây ra những nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng. Mỡ nội tạng tích tụ quanh các cơ quan quan trọng làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Một nghiên cứu của Viện Sức khỏe Quốc gia Mỹ cho thấy người béo bụng toàn bộ có nguy cơ mắc bệnh tim cao gấp đôi, trở thành yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến tử vong do bệnh tim mạch.
Năm 2019, Giáo sư Carolyn Lam thuộc Trung tâm Y tế Quốc gia Singapore công bố một nghiên cứu thu thập dữ liệu từ bệnh nhân ở mười quốc gia châu Á. Sau khi phân tích 5.964 trường hợp, bao gồm cả các ca nhập viện và tử vong, nghiên cứu chỉ ra rằng những người có chỉ số BMI thấp nhưng vòng eo lớn lại có nguy cơ suy tim cao nhất.
Mỡ bụng, đặc biệt là mỡ nội tạng, làm tăng nguy cơ kháng insulin, dẫn đến tiểu đường type 2. Người béo bụng cũng dễ bị cholesterol cao và huyết áp cao, làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và các bệnh lý mạch máu. Một số dấu hiệu cảnh báo rối loạn chuyển hóa bao gồm tăng acid uric máu, dễ bị viêm nhiễm, tiền đề của các bệnh lý nguy hiểm. Nhiều trường hợp trở thành mãn tính, phải dùng thuốc suốt đời, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.
Béo bụng có thể được nhận biết bằng mắt thường mà không cần xét nghiệm. Chu vi vòng eo được tính theo tỷ lệ so với chiều cao. Tỷ lệ lý tưởng là vòng eo/chiều cao dưới 0,5.
Để giảm mỡ bụng hiệu quả và tăng khối lượng cơ, bác sĩ, huấn luyện viên sức khỏe Phan Thái Tân khuyến cáo nên làm việc với chuyên gia dinh dưỡng hoặc huấn luyện viên để xây dựng một lộ trình cá nhân hóa.
Một số nguyên tắc chung bao gồm hạn chế thực phẩm siêu chế biến, thường chứa ít nhất 5 thành phần như đường, dầu ăn, chất béo, muối, chất chống oxy hóa, chất ổn định và chất bảo quản. Cần cắt giảm đường và đồ uống có đường, tinh bột hấp thu nhanh. Chế độ ăn uống cần cung cấp đủ protein (1g/kg cân nặng mỗi ngày), cùng với trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt.
Nên từ bỏ thói quen làm việc trong khi ăn, ăn chậm, nhai kỹ và uống nhiều nước để giảm cảm giác thèm ăn. Thay vì đồ ăn nhanh, hãy chọn trái cây và các loại hạt. Sự kết hợp giữa sữa chua và trái cây là một món ăn vặt lý tưởng, giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả, kích thích đốt cháy năng lượng và đẩy lùi nguy cơ béo bụng.
Xây dựng một lối sống năng động, giảm thời gian ngồi và đặt mục tiêu đi bộ ít nhất 5.000-7.000 bước mỗi ngày. Tập thể dục 30-45 phút mỗi ngày với các bài tập kháng lực để tăng cường cơ bắp.
Thay đổi tư thế ngồi thường xuyên để cơ bụng hoạt động, tránh tích tụ mỡ ở một chỗ. Ngồi thẳng lưng thoải mái không chỉ giúp phòng ngừa cong vẹo cột sống mà còn duy trì vóc dáng cân đối.
Học cách quản lý stress hiệu quả và cải thiện giấc ngủ giúp giảm cảm giác thèm đồ ăn không lành mạnh, tăng tốc độ tổng hợp cơ bắp và giảm tình trạng kháng insulin.
Admin
Nguồn: VnExpress
