Tại hội nghị tập huấn công tác khoa giáo do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương tổ chức ngày 12/11, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã trình bày chuyên đề về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, nhấn mạnh vai trò then chốt của các yếu tố này trong mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.
Bộ trưởng Hùng giải thích rằng, khoa học là quá trình khám phá bản chất của tự nhiên và xã hội, công nghệ là ứng dụng kiến thức khoa học để tạo ra công cụ, đổi mới sáng tạo là đưa tri thức và công cụ vào cuộc sống để tạo ra giá trị mới, còn chuyển đổi số là số hóa toàn diện, kiến tạo môi trường số và thay đổi phương thức tạo ra giá trị.
Theo ông, trong khi trước đây Việt Nam dựa vào nông nghiệp để thoát nghèo và sau đó phát triển công nghiệp dựa vào vốn đầu tư nước ngoài với các hoạt động gia công, lắp ráp có giá trị gia tăng thấp, thì nay, để đạt mục tiêu phát triển, quốc gia cần dựa vào khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Ông Hùng dẫn chứng kinh nghiệm của Trung Quốc, quốc gia đã đầu tư mạnh mẽ vào khoa học và công nghệ để trở thành cường quốc, đồng thời nhận thấy cần đặt trọng tâm vào chuyển đổi số để tăng tốc quá trình này. Việt Nam lựa chọn kết hợp khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số như một hướng đi riêng để phát triển nhanh và bền vững.
Bộ trưởng lưu ý, trong 35 năm qua, chỉ có khoảng 24 quốc gia chuyển từ thu nhập trung bình lên thu nhập cao, và chỉ 10-12 nước được công nhận là phát triển. Để đạt mục tiêu vào năm 2045, GDP của Việt Nam phải tăng ít nhất 5 lần trong 20 năm tới, đòi hỏi mức tăng trưởng 10% trong 10 năm đầu và 7% trong 10 năm sau. Đây là một thách thức lớn, bởi chưa có quốc gia nào đạt được mức tăng trưởng liên tục 10% trong 10 năm.
Ông cảnh báo về “bẫy thu nhập trung bình”, nhấn mạnh rằng nếu một quốc gia không vượt qua ngưỡng này trong 40 năm, nguy cơ mắc kẹt là rất cao. Việt Nam đã đạt mức thu nhập trung bình vào năm 2010, do đó cần phải đạt mức thu nhập cao trước năm 2045 để tránh rơi vào bẫy này. Các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc đã vượt qua bẫy này trong vòng 25-32 năm.
Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng chỉ ra những thách thức hiện tại của Việt Nam. Đầu tư cho nghiên cứu và phát triển mới chỉ đạt 0,5% GDP, thấp hơn nhiều so với mức trung bình của thế giới. Thể chế, cơ chế và chính sách về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vẫn còn nhiều hạn chế. Bên cạnh đó, nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu, hạ tầng khoa học chưa hiện đại và an toàn mạng còn nhiều vấn đề.
Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị được Bộ trưởng Hùng ví như “Khoán 10 của thời đại mới”, tạo ra đột phá về nhận thức và cơ chế thực thi trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Ông nhấn mạnh: “Khoán 10 để Việt Nam thoát nghèo, Nghị quyết 57 để Việt Nam thoát bẫy thu nhập trung bình; Khoán 10 giải phóng sức lao động, còn Nghị quyết 57 giải phóng sức sáng tạo”.
Theo Bộ trưởng, sau khi Nghị quyết 57 được ban hành, lĩnh vực khoa học và công nghệ cần tập trung vào nâng cao năng lực cạnh tranh, đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế, năng suất lao động và đời sống người dân. Bộ sẽ ban hành bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, dựa trên kết quả và tác động đến GDP thay vì chỉ dựa trên chi phí.
Ông Hùng cho rằng Việt Nam cần tiếp cận theo hướng đi từ chuyển đổi số đến đổi mới sáng tạo, công nghệ, rồi khoa học, lấy nhu cầu phát triển và đời sống làm đầu vào. Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phải giải quyết các bài toán lớn của đất nước, như tăng trưởng hai con số, làm chủ công nghệ chiến lược, xử lý ô nhiễm môi trường và nâng cao hiệu quả quản trị.
Bộ trưởng cũng đưa ra ví dụ về việc áp dụng chuyển đổi số để hỗ trợ cán bộ, công chức cấp xã khi bỏ cấp huyện, giúp giảm tải công việc và nâng cao hiệu quả làm việc, đồng thời giúp cán bộ địa phương tập trung hơn vào công việc gần dân.
Dự báo từ năm 2026, nếu GDP Việt Nam tăng 10%, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số có thể đóng góp hơn 5%, trong đó đổi mới sáng tạo đóng góp 2-3%, chuyển đổi số 1-2% và khoa học công nghệ 1%.
Chính phủ đã xác định 11 công nghệ chiến lược. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng công nghệ chiến lược của Việt Nam sẽ tập trung vào ba trụ cột: công nghệ blockchain để mở rộng khái niệm vốn và phát triển tài sản số, công nghệ robot để tăng năng suất lao động và trí tuệ nhân tạo (AI) để gia tăng tri thức. Ông kết luận: “Đây sẽ là ba công nghệ chiến lược quan trọng nhất, tập trung vào ba yếu tố của tăng trưởng là vốn, lao động và tri thức”.
Admin
Nguồn: VnExpress
